Cái Ðêm Hôm Ấy Ðêm Gì ?...

 

Hồ Ðình Nghiêm

 

Hình như khi nhắc tới Luân Hoán, tôi nghĩ ra có tới hai điều hơi khác lạ.

Ðiều một, đó là một nhà thơ có nhiều tàc phẩm nhất. Ðiều hai Luân Hoán là người đặc biệt, không hề thích rình rang chuyện ra mắt sách. Nhiều tác phẩm đã chào đời nhưng thi sĩ vẫn giữ cố tật lẫn khuất "trong bóng tối".

Ðêm 15 tháng 5 vừa qua, "Chân Dung Thơ Luân Hoán" cùng với phần văn nghệ chủ đề Tình Yêu-Quê Hương đã "rình rang" diễn ra tại giảng đường B421 đại học Montréal, có phải là một trường hợp ngoại lệ ?

Ở một góc khuất lấp nhất trong giảng đường người chật, Luân Hoán đã trả lời giản dị cho dấu hỏi vừa nêu: "có gì đâu? Chân Dung Thơ Luân Hoàn hả? Cuốn này đâu phải tác phẩm của tôi. Là công khó của một số anh em xa gần. Mọi chuyện đều do bằng hữu lo cho cả, kể cả giờ này, VBVNHN trung tâm Quebec, Tạp chí Nắng Mới và nhóm Việt Thường cùng đứng lên "nai lưng" tổ chức. Tính làm cuộc phỏng vấn hả?, Cho tôi nói đôi điều cảm ơn toàn thể mọi người... "

Tôi nhớ tới một đoạn "nhận định" của báo Làng Văn. Nhớ đại khái " ... mọi xưng tụng về nhà thơ Luân Hoán đều thừa thãi..." Vì thế, tôi ngồi yên nhìn "đồng bào" vào mỗi lúc mỗi đông và ngậm miệng lại. Khen anh Luân Hoán, sợ dư thừa.Viết dài dòng về một buổi sinh hoạt ra mắt sách như thế này có gì trở ngại không nhỉ ?.

" Mẹ già như là chiếc lá. Chị thà xem như là hạt bụi (thơ Thanh Tâm) ... Giọng ngâm truyền cảm ray rức của Phạm Ðình Cường bỗng vang vọng trong đầu, thật là cảm động. Tổ chức ngày thứ sáu mà vẫn vẫy gọi được những "bạn hiền" ở xa. Anh Phan Ni Tấn, anh Nguyễn Xuân Sử, và anh Phạm Ðình Cường ở Toronto về. Mịt mù hơn, vượt biên từ New Jersey có vợ chồng anh Trần Hoài Thư. Chi vậy không biết ? Biểu lộ tấm chân tình ư ? Vậy thì so với các anh chị tôi vừa nêu trên, công việc tôi đang làm đây quả thật nhỏ nhoi. Chủ quan, tôi xem buổi ra mắt sách này quả thành công. Trên dưới hai trăm người dự, gần một trăm cuốn sách bán đi, nó không hoàn toàn là một con số dùng để đánh giá, thẩm định thế nào là sự thành công cho bất cứ một cuộc ra mắt sách "buồn nhiều hơn vui" nào. Mấy trăm cây số.  Mười mấy tiếng lái xe mệt mỏi. Bụi đường giũ sạch ngoài Giảng đường, vòng tay mở rộng cùng môi cười ôm lấy nhau dìu đỡ ngồi xuống ghế, cái đó mới đáng nói. (Lại còn đem người xưa ra mà đùa, Lê Lợi cởi áo cho Lê Lai, đi giữa trời đêm lộng gió mà nghêu ngao:  về nhà dối mẹ qua cầu gió bay...)

Anh Vũ Ngọc Hiến, anh Nguyễn Ðông Ngạc, anh Lưu Nguyễn lần lượt lên đứng trước micro.Chào cờ, mặc niệm. Ðọc chương trình và đôi lời giới thiệu nhà thơ Luân Hoán. Anh Trang Châu, nói qua những nét chính yếu trong cuốn sách ra mắt hôm nay. xong chuyển qua phần văn nghệ. Có hơi thiếu chăng ? Lại quay qua " phỏng vấn" ông thi sĩ đang cảm mạo nhức đầu (hình như bốn mùa đều vậy cả ?): ..."Tôi ưa như vậy, đừng nói nhiều ... mà xa nhau. Và ban tổ chức đã đồng ý với yêu cầu của tôi. Cuốn sách đã nói nhiều rồi, không thấy sao ?"

Chị Tôn Nữ Hương Bình ngâm bài: "Xin Huế Một Người Tình" của Luân Hoán. Tôi bỏ ra hơn năm phút để ngồi mặc niệm một mình. Ngồi đó nhưng hồn bơi lội ở Sông Hương, trước cổng trường Ðồng Khánh ...nhờ chị Hương Bình và anh Luân Hoán dẫn lối. "Tám lạng" đi xuống yểu điệu tà áo vàng để lát sau có "nửa cân" Phạm Ðình Cường bạc màu sương gió đi lên. Có nhà thơ vừa là nhạc sĩ Phan Ni Tấn, phổ bài "Khiêng Nước" thành nhạc, nghe nhớ nhà và xao xác những kỷ niệm thời ấu thơ:  

    "....Chị thương chịu nặng hơn, lâu lâu hơi cau có, em đi trước run run
    đòn nghiêng vì vai thấp...một đôi lần em khóc....chị chồng con
    lận đận, em bỏ xứ bỏ nhà, ở đây trời đẹp lắm, sao chẳng hề thấy
    vui..."

Thật chẳng vui tí nào. Và trời đất ở đây, họa hoằn lắm mới có ngày đẹp. Tôi không thể nào được như anh Luân Hoán, có lẽ hôm nay cũng là một trong những ngày trời đẹp của nhà thơ ? Tôi hỏi có vui không ? Giọng Ðà Nẵng không mòn hao thay đổi vì lỡ uống nước sông St.Laurent :- “Vui chớ, Chẳng ngờ...Tấm biểu ngữ đẹp lắm !”

Tôi cười thành tiếng khi nhớ lời nói đùa của một bà chị trước giờ khai mạc: Ủa, chớ không phải nền đen chữ trắng nhuốm màu tang tóc à ? Tội quá, tội quá ! Cho em xin..."...Ngồi chùi vệt máu tươi, rắc lên chút đất bột ... bắt nòng nọc vọc chơi". Chảy máu mà vẫn đùa nghịch. Nhỏ không nói gì. Lớn lên vẫn cứ thế ! Nay ông đội giùm cho tôi cái nón. Mốt bà kia lộng ngôn cho ba câu. Trăn qua trở lại chợt thấy thơ văn quả là một trò đùa. Ðùa với nó và tâm thì luôn rộng câu hỉ xả. Phải không nhà thơ đang co người lại trong lòng ghế ? 

    ..." làm thơ nhiều lúc như tuồng,
    đi quanh một chặp giải buồn vậy thôi.."(L.H)

Ðúng thế. Vừa xa được cõi ta bà , vừa đẻ ra thêm nhiều bài thơ để anh em có cớ quây quần ngồi lại với nhau như hôm nay.

Ðêm này, đêm mai hoặc vài đêm sau nữa, bầu trời Montréal sẽ nở sáng chói lòa bằng hàng ngàn chùm pháo bông. Thành phố đang kỷ niệm 350 năm. Nương nhờ vô xứ người, không khí rộn ràng của họ đã ít nhiều đẩy đưa ảnh hưởng tới mình. Sau buổi sinh hoạt này, một "chàng" thi sĩ ưa đứng trong bóng tối khác, có nhã ý tổ chức một buổi tiệc nhỏ gọi là cùng bằng hữu mỗi người thắp cho Luân Hoán, đốt lên cho nhà thơ những cái pháo bông tưởng tượng, kỷ niệm 28 năm tròn Luân Hoán sống thở trầm ngãi mặn nồng với thơ (tính từ cuốn đầu tay).

Phạm Nhuận, Hoàng xuân Sơn, Ðỗ Qúy Toàn, Lưu Nguyễn, Trang Châu, Lê Quang Xuân, Nguyễn Ðông Ngạc, Phan Ni Tấn, Phạm Ðình Cường, Nguyễn Xuân Sử, Song Thao, Lê Tấn Lộc, Hồ Ðắc Vũ...thiết tưởng chừng ấy người cũng đã đủ gói đầy một tiếng cười rộn rã trao đến Luân Hoán.Tiếng cười chảy suốt con đường từ Vincent D'Indy tới Duluth. Từ hoàng hôn đến tận biên giới của đêm ngày. Cái đêm hôm ấy là đêm....Chân Dung Thơ Luân Hoán. Ðúng không thiếu uý Lê Ngọc Châu ? Nghiêm, Nghỉ. Tan hàng. Cố gắng...cố gắng !

HÐN
( Nắng Mới số 9 tháng 6 năm 1992)