Kính tặng những người
đẹp một thời của Đà Nẵng
Và
cảm ơn bạn thơ Luân Hoán
Nguyễn
Đông Giang
Trên chiếu thơ Luân Hoán, những người đẹp trong thập niên 60, 70 của Đà Nẵng đă được anh ưu ái dành cho nhiều chỗ ngồi rất trang trọng . Làm thơ t́nh, ba hoa ngợi ca nhan sắc là một chuyện b́nh thường. Nhưng nịnh gái, ve gái bằng nghệ thuật thi ca, Luân Hoán quả có phần chơi lấn hơn những người bạn thơ đồng hương, đồng thời với anh, trong đó có tôi.
Mê sắc đẹp chưa hẳn là mê gái. Bào
chữa này khó đứng vững , nếu không có những
câu thơ sinh động biện minh. Căn cứ vào
thơ, tôi quả quyết Luân Hoán đă đi qua hầu
hết những ngơ nhà của mỹ nhân. Hơn thế
nữa, anh đă từng nghiêng chào tất cả
những tiểu thư xinh
đẹp của thành phố.
Phương danh trong đội ngũ hoa hồng
này, có lẽ được sắp xếp theo từng
thời điểm bắt gặp đối tượng
của tác gỉa . Một điều có thể tin
chắc, anh không xếp hạng. Với một nhà thơ
bản tính ba phải là chuyện thường, huống chi
Luân Hoán , h́nh như, chỉ chú
tâm đến việc vẽ vời , cùng hiệu đính
thêm những xúc cảm của ḿnh . Những họa
phẩm của anh do đó bức nào cũng tuyệt
vời, bởi cội nguồn của nó đă là một
sản phẩm đẹp của tạo hóa. Tṛ chơi
lẩn thẩn của Luân Hoán tưởng chừng vô ích,
nhưng không, ngày nay nhờ những họa phẩm
bằng chữ nghĩa này, chúng ta thấy lại
được thành phố Đà Nẵng thân yêu của
chúng ta, một thời đă
có qúa nhiều người đẹp đến như
vậy.
Cá nhân tôi cũng làm thơ, cũng mê gái, nhưng
trước đây lỡ bỏ sót khá nhiều cơ
hội thưởng ngoạn, tán thưởng, nên lần
này, sau khi đọc lại một số thi phẩm của
Luân Hoán,bạn tôi, một người bạn quen thân
từ thời tiểu học Hoàng Diệu, tôi thấy thích
thú lần theo một số thơ lục bát t́nh của anh
để t́m lại một số h́nh ảnh đă
từng qúi mến . Cuộc chơi một ḿnh
thường không vui, nên tôi xin trân trọng mời các
bạn , nếu cũng thích vớ vẩn hăy cùng theo tôi.
Bài viết này không đặt nặng tính cách
văn học, mà chỉ có mục đích gợi
nhớ những trang nữ
sắc tuyệt vời đă
và đang sống đời với thơ.
Điều
cần thưa thêm : với thời điểm hiện nay,
khi những người đẹp đă nặng trên vai
một số tuổi đời đáng kể, th́ việc
xưng tụng này hẳn không
mang một tính cách xúc phạm nào . Dù sao tôi cũng mong
được qúi người đẹp, cùng gia đ́nh
hệ thuộc thứ lỗi.
Bây
giờ, mời chúng ta theo Luân Hoán để chiêm
ngưỡng sắc hương :
rập
ŕnh qua ngơ Minh Xuân
liếc cho đỡ nhớ dải lưng lụa vàng
nh́n nghiêng, nắng gác hành lang
nh́n xéo, nắng giữ hai hàng sứ xanh
long lanh mắt vượt qua thành
vén màn hỏi nhỏ bức tranh treo tường...
âm thầm gởi tặng mùi hương
lên bàn tay vải tiếng dương cầm buồn
ḷng tôi phiêu lăng mười phương
bỗng về ở trọ trên trường túc hoa
Sở hữu chủ của cặp trường
túc hoa là cô gái mang tên Minh Xuân,
mùa xuân sáng óng ánh, có lẽ vậy. Chị (xin
được thống nhất dùng từ Chị
để gọi cho trang trọng) là một tay chơi
dương cầm. Ngón đàn chưa biết trưởng
thành đến đâu, nhưng những âm thanh từ
đôi bàn tay sáp thon đó văi ra đă làm cho một nhà
thơ phiêu lăng mười phương bỗng
muốn gác mộng giang hồ để được về
ở trọ trên một cặp chân . Có một chút dung
tục, nhưng h́nh ảnh rất đẹp. Qua thơ, ta
c̣n thấy được cái lăng mạn của những
sợi nắng ngày hôm ấy. Chúng lấp ló nằm ngang
ngoài hành lang, chúng rập ŕnh giữa hai hàng cây sứ. Và nhân
vật chính, không thiếu t́nh tứ trong cử chỉ
gỉa vờ đứng thưởng ngoạn một
bức tranh treo tường, với mục đích
đưa cái nh́n qua cửa sổ và âm thầm gởi
tặng mùi hương. Tặng ai th́ không biết,
nhưng anh chàng làm thơ ngoài kia cứ tha hồ cảm
nhận, và chẳng ai cấm được làm thơ linh
tinh. Nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ hẳn đă có
lần đưa người bạn thơ , đến
thăm cô học tṛ dương cầm của ḿnh mới
ra nông nổi ?
Được biết Minh Xuân, một cô gái
người ngoan đạo Công Giáo, chị cư ngụ
trên đường Độc Lập, con đường
một chiều, nhưng là một trong những trục
giao thông chính yếu của phố chính Đà Nẵng. Con
đường ngày nay đă mang tên Trần Phú.
Sau khi hết rập ŕnh, Luân Hoán bắt
đầu :
thắc
thỏm qua ngơ Như Thoa
ṿng cung Độc Lập nối qua Bạch Đằng
phóng mắt lên nóc lầu đen
lên bao lơn rọi thay trăng Sơn Chà
trầm hương từ cơi thịt da
trải xanh ngọn gió ngấm ra sông Hàn
bàn tay cầm vợt bóng bàn
lỡ cho ai nắm lấm vàng t́nh thơ
tôi ngồi dựa gốc cây mơ
hoá thân thương nhớ thành tơ bắc cầu
Những cử chỉ của người
bạn thơ của chúng ta ở trên, có thể có thật
mà cũng có thể không . Cá nhân tôi có chút ít nghi ngờ, anh
chỉ thi vị hóa. Nhà của Như Thoa nằm ở góc
chéo giao điểm giữa hai đường Độc
Lập, Bạch Đằng, gọi môm na là
đường bờ sông. Dinh thự này thuộc sở
hữu chủ của Quan Thuế, dành cho gia đ́nh cấp
giám đốc cư ngụ. Đây là một kiến trúc
của người Pháp, nằm chênh chếch về phía bên
trái trường trung học công giáo Sao Mai. Như Thoa là
một trong những tay chơi bóng bàn nổi tiếng
của Đà thành. Chị là em gái chị Hoàng Mộng
Điệp, một nữ danh thủ bóng bàn của
Việt Nam Cộng Ḥa. Là chị ruột Á hậu Việt
Nam đầu tiên Hoàng Kim Uyên và cũng là chị của
họa sĩ Hoàng Trọng Bân , một trong hai người
bạn chí thân của Luân Hoán thời bấy giờ
(người thứ hai là anh Châu Văn Tùng).Bân c̣n có người anh, Hoàng
Trọng Biền, là bạn học cùng lớp với Luân
Hoán ở Phan Châu Trinh. Chính điều này làm tôi có chút nghi
ngờ như đă nói trên. Bởi tôi biết Luân Hoán
vẫn thường tới chơi với Bân và Biền.
Cơ hội để anh chạm mặt cùng người
đẹp của tôi không phải là ít.Tôi xin nói, tôi cũng
là một người từng mơ, nhớ đến
Như Thoa. Chẳng giấu ǵ qúi bạn, tên thật
của tôi là Nguyễn Văn Ngọc đă được
may mắn cùng học một trường Sao Mai với
Như Thoa năm đệ nhị B. Nhưng Bàn tay
cầm vợt bóng bàn, lỡ cho ai nắm lấm vàng cả
thơ ,ai, đây không phải là tôi, và cũng chắc
không phải Luân Hoán. Chúng tôi chỉ là hai người trong
số nhiều người đă từng đứng bên
bờ sông Hàn để hít thở một mùi hương .
Một mùi hương mà Luân Hoán phát hiện :Trầm
hương từ cơi thịt da, trải xanh ngọn sóng
ngấm ra sông Hàn
Hết những rập ŕnh, thắc thỏm, Luân Hoán lại :
e
dè qua ngơ Trân Châu
cây vông đồng đứng phía sau nhắc chừng
bởi ai lỡ thắt giây lưng
lên voi làm sống bà Trưng thuở nào
cho t́nh thức cũng chiêm bao
cho t́nh ngủ cũng nhả thơ nhớ đời
hàng rào chẳng phải mồng tơi
ném thư không tới, vói lời chẳng qua
thôi đành làm đóa sao sa
rơi hoài chẳng lọt nóc nhà hoa lan
Nóc nhà hoa lan của Trân Châu ở trên đường Trưng Nữ Vương, gần chợ Cây Vông Đồng. ‘ Cây vông đồng không trồng mà mọc, em chưa chồng anh ghẹo cho coi’ . Không mê gái đẹp không phải là bệnh của nhà thơ. Luân Hoán mê Trân Châu là vậy. Chị đẹp, không lộng lẫy, nhưng uy nghi sắc nước, bàng hoàng cỏ hoa. Luân Hoán từng có dịp nh́n chị thủ vai Trưng Trắc , diễn hành qua các đường phố Đà Nẵng trong dịp lễ Hai Bà Trưng. Nhà thơ mê sững mê sờ. T́nh anh v́ thế thức cũng chiêm bao mà ngủ cũng nhă thơ nhớ đời. Anh c̣n nguyện làm một ánh sao sa, rơi hoài bất tận. Sao th́ nhỏ, lẻ loi. T́nh th́ lớn mênh mang nên rơi hoài chẳng lọt nóc nhà hoa lan. Riêng tôi, với người đẹp này, không giữ lại được ấn tượng bao nhiêu. Một vài lần, đứng ngó từ khoảng cách xa, không làm sống nổi một nhân dạng trong trí nhớ ,vốn đă nhiều lần phải nhúng trong cay đắng của cuộc đời.
Luân Hoán của chúng ta th́ khác. Anh ngon lành
hơn, không tin các bạn hăy xem anh chàng đang làm ǵ ?
ngập ngừng qua ngơ Lâm An
mưa dông hộ tống hai bàn chân thơ
tưởng như đang đến nhà thờ
thủ lời xưng tội vẩn vơ trong ḷng
lỡ quên hái bậy nhành bông
ngửa tay hứng giọt mưa trong ngỡ là
cổ em chưa vướng ṿng hoa
chuỗi kim cương nước khác xa mọi
người
trông qua cổng, thấy em cười
Chúa tha tôi tội yêu người sau lưng
Luân Hoán đang qua ngơ nhà của Nhà Lâm An đó bạn. Nhà của cánh hoa này ở trên đường Hoàng Hoa Thám, gần quán kem chính của Diệp Hải Dung. Lâm An có người chị là Lâm Vui, cả hai chị em đều đẹp. Tôi tự hỏi tại sao Luân Hoán không phác họa một Lâm Vui ? Chị không những rất xứng đáng mà cần phải có mặt trên chiếu thơ t́nh của anh. Thật là một thiếu sót đáng tiếc. Riêng Lâm An, chân dung chị đă được Luân Hoán vẽ dưới một cơn mưa anh đang đội trên đầu. Mưa từ sông Hàn bay lên, hay Sơn Chà bay xuống . Có phải những cơn mưa thường làm ướt ḷng thi sĩ ? Lời thơ như mềm ra trong thố lộ vẩn vơ, nhẹ nhàng. Những giọt mưa nhà thơ hứng trên tay để thử tạo ra một chuỗi hạt kim cương tặng người đẹp vô t́nh là những cứu tinh vớt vát những ngượng ngập cho người si t́nh, bạo chân mà chẳng bạo ḷng nói ra. Nhưng cái người mang tội yêu người sau lưng này vẫn c̣n được an ủi khi trông qua cổng, thấy em cười. May cho Luân Hoán, anh không bị người đẹp xịt chó cắn như nhà thơ Hoàng Lộc, một trong những lần cũng lững thững săn t́nh như Luân Hoán.
Chúng ta mới ḍ dẫm qua bốn ngơ mỹ nhân của Luân Hoán. Ngơ thứ năm
mở vào nhà Bích Quân. Người đẹp mang họ Hoàng, nghe đâu từ Sài G̣n chuyển về học tại Phan Châu Trinh. Với một chút tân thời của thủ đô cộng thêm một nhan sắc lộng lẫy, Bích Quân là nguồn cảm hứng của nhiều đối tượng . Một trong những ông thầy của chị cũng phải cất đi cái đạo mạo của nghề nghiệp để trồng cây si một cách ngon lành huống là chàng thư sinh thi sĩ Luân Hoán.
Cứ nh́n cái bộ tịch của anh cũng đủ thấy thương. Giữa cái bóng nắng cuối ngày, ngu ngơ trước một cửa lớn, làm ǵ hơn là cho tay vào túi quần, bước lui, bước tới đăm chiêu, rồi vờ vịt cúi cột giây giày, cố kéo dài khoảng thời gian bịn rịn trước một cửa ngơ để ‘nh́n qua một chút’ . Nhưng cái quyết tâm ‘ tứ núi cũng trèo, tam sông cũng lội...’ rốt cuộc cũng chẳng giúp được ǵ cho anh chàng nghiện t́nh này.
‘ Bích Quân đẹp, đẹp mơ màng
thấy em chim hót xênh xang trên cành’
Hai câu lục bát này không phải của Luân Hoán, mà của chính tôi vừa ngẩu hứng khi nhớ đến Bích Quân. C̣n thơ của Luân Hoán dành cho người đẹp của chúng ta, như sau :
ḷ
ḍ qua ngơ Bích Quân
giú bàn tay ở túi quần, đăm chiêu
loanh quanh trong bóng xẩm chiều
nghe chân mày thả lời phiêu bồng chào
ngu ngơ dừng trước cổng vào
ḍm anh khuyển rất bảnh bao cau mày
co chân buộc lại giây giày
tam sông, tứ núi...chút này ngán chi
ngại em...lững thững quay đi
bâng khuâng ngoái lại chung qui cũng là
Bên cạnh những cặp chị em tuyệt sắc mà những bậc cha mẹ đă hạnh phúc tạo được như Quỳnh Chi - Quỳnh Cư, Phước Khánh - Phước Hạnh, Lâm Vui - Lâm An..Thị dân Đà Nẵng khó quên được cặp Thu Liên, Thu Hà.
Trong vài bài thơ có liên quan đến Đà Nẵng, Luân Hoán vẫn thường nhắc tên Thu Liên nhưng trong các chùm thơ Qua Ngơ Mỹ Nhân, Nghiêng Chào Đà Nẵng Tiểu Thư, T́nh Thơ Một Thuở...anh cũng chỉ nhắc đến cái tên tuổi lớn này mà quên phác họa đậm đà hơn, thật đáng tiếc.Có thể nhà thơ vấp phải một lư do ǵ chăng ?
Với Thu Hà , ngọn thơ Luân Hoán rất
mượt. Cùng mái tóc ngắn, nhí nhảnh, hồn nhiên,
cùng tà váy nổi bậc giữa đám áo dài, Thu Hà hẳn là
com chim đẹp lộng lẫy giữa đàn. Chị c̣n
nổi tiếng thông minh, một cây Việt văn có
hạng của nữ sinh Phan Châu Trinh. Chị đă
đủ sức làm cho hai bàn thi sĩ lơi đạp xe
khi có dịp mon nem qua ngơ .
mon
men qua ngơ Thu Hà
dẫu lơi chân đạp cổng nhà cũng qua
nắng chiều đang thở trên hoa
h́nh như có bóng thướt tha vói nh́n
quay đầu xe lại, khó tin
nụ cười thơm ấy vô t́nh thật sao ?
gáy ngà đỡ mái tóc cao
rơ ràng có hạt bụi thao thức nằm
váy thơ đang độ thong dong
chiếc xe đạp bỗng phải ḷng quên đi
Trong khoảnh khắc những đọt nắng chiều đang thở trên những đóa hoa, Luân Hoán dù ‘ dùng dằng nửa ở nửa về’ anh cũng không thể giữ cho cái xe đạp thăng bằng đứng yên một chỗ lâu được. Và khi đă phải vượt qua cái ngơ
của thần tượng, anh quay đầu xe
lại với chút ít hy vọng. Nhưng hỡi ơi, nụ
cười thơm ấy vô t́nh quá đi . Anh
bỗng ghen với những hạt bụi thao thức
nằm trên gáy ngà . Hạt bụi có phước
đến như thế c̣n thao thức nữa
là...Chiếc xe đạp bỗng ngại ngần như có
dự báo đă phải ḷng và quên đi. Ở
đây, Luân Hoán đă cho cái xe đạp thế thân anh
một cách linh động, trở thành một h́nh ảnh
đẹp. Chị Thu Hà, tôi nghĩ cho dù không thích bị
đưa vào những đoạn ‘thơ lăng nhách’ như thế này cũng không
đến nổi phải phật ḷng.
Và bây giờ chúng ta cùng Luân Hoán qua một ngơ hoa
khác, ngơ hoa có đến với ba mỹ nữ :
tà
tà qua ngơ Quỳnh Chi
hai hành lang gió thầm th́ quanh năm
nắng không vào lọt chỗ nằm
hạt thơ đâu dễ bén mầm bên hoa
mê người nhớ cái ngă ba
Đông Kinh Nghĩa Thục rẽ qua Nguyễn Hoàng
ba nhành xuân sắc đoan trang
có khi nào thấy anh chàng ngu ngơ
chỗ nào véo cũng ra thơ
yêu ai chưa biết vu vơ để dành...
Tôi rất thích đoạn thơ trên. Đoạn thơ có nhiều h́nh ảnh đẹp. Trước nhất là
sự kín cổng cao tường, nói lên cái phong cách khuê cát, đài trang của các tiểu thư con nhà trưởng gỉa.Căn pḥng của ba cành xuân sắc đoan trang , (Quỳnh Diên, Quỳnh Chi, Quỳnh Cư, tên gọi của ba chị em), an toàn đến nổi một giọt nắng cũng khó lọt vào, th́ dễ ǵ có cơ hội cho hạt thơ t́nh nẩy mầm. Nhưng với con người có một cơ thể mà ở đâu khi bị véo vào cũng nẩy ra thơ như Luân Hoán, th́ việc ươm những vần điệu chắc không mấy khó khăn . Nhưng mà thật lạ, mê th́ mê vậy nhưng đối tượng nhớ nhung của anh lại là cái ngă ba, mê người nhớ cái ngă ba quả kỳ diệu, tuyệt hăo lăng mạn. Cái ngă ba Đông Kinh Nghĩa Thục rẽ qua Nguyễn Hoàng ngày nay một tên đường (ĐKNT) đă bị đổi .Thánh Thất Cao Đài vẫn đứng gần đó và ngôi nhà ngói cổ của chị em Diên Chi Cư dù đă đổi chủ (?) vẫn c̣n đó măi măi, ít ra là trong thơ Luân Hoán.
Không xa nơi ở của Diên, Chi, Cư bao
nhiêu, về hướng trường Phan Châu Trinh là một
địa chỉ hoa khác . Thúy Oanh, Vũ Thúy Oanh, một cô
bạn học thời đệ nhị C Phan Châu Trinh
với Luân Hoán . Chắc chắn đôi bạn học không
thể từng ngồi chung
bàn, nhưng ai cấm anh chàng mê mỹ nữ này đă t́m cớ
để ghé thăm.
Nhờ ghé thăm, nên nét thơ được thể
hiện chân chất cụ thể hơn :
phất phơ qua ngơ Thúy Oanh
một gian cư xá long lanh mắt cười
ai cho phép một con ruồi
yêu người hoá điểm son tươi bên cằm
trang Kiều mở dưới gối nằm
thơm lừng hương tóc trăng rằm ngủ quên
cánh tay tṛn mướt tơ mềm
làm sao dám gối, chỉ thèm vu vơ
lỡ mang bệnh nghiện làm thơ
ngại chi đôi phút bất ngờ tà tâm
Từ h́nh ảnh cái nốt ruồi, Luân Hoán h́nh dung ra một con ruồi cùng sự tinh nghịch đa t́nh của nó, đến những ngọn lông tơ trên cánh tay tṛn bị rối đi với một cách nghĩ tinh ranh nào đó, quả thật Luân Hoán đă có một chút ǵ mà chính anh cũng hồ nghi là tà tâm. Thúy Oanh nói giọng Hà Nội, khá kiêu kỳ về sau h́nh như chị làm nghề ‘gơ đầu trẻ’ , không rơ giờ ở đâu ?
Một cửa ngơ mà Luân Hoán đă bâng khuâng khi
đi qua là cửa ngơ của Ái Cầm. Một người
Hoa chính thống sinh ở Đà Nẵng và trọn
đời mang trái tim Việt Nam. Điều ǵ làm cho nhà
thơ bâng khuâng đây ? Hăy thử đọc :
bâng khuâng qua ngơ Ái Cầm
chợ Cây Me ngó, th́ thầm trên vai
chàng này coi cũng bảnh trai
tiếc rằng thiếu bước chân dài trổ hoa
pḥng hồng đă chật tiếng ca
một nhà thơ ở phương xa đă vào
trời thừa bao nhiêu vị sao
thừa thêm vị nữa chẳng sao đâu t́nh
vẩn vơ vào cơi u minh
Tây cười dưới mộ giật ḿnh làm thinh
Người thơ nghe được những thầm th́ b́nh phẩm về ḿnh, và cũng sớm thấy được cái đích đến không có nhiều kết quả, nhưng vẫn cao ngạo ví ḿnh như một vị sao.Vị sao đó đă thừa, đành vẩn vơ vào một nghĩa trang để chuyện văn với những người lính Pháp c̣n bỏ xương lại nơi này.Buồn có thể hơn năm phút phải không các bạn.
Về Ái Cầm đại khái tôi biết
như sau : Chị theo học trường Phan Thanh
Giản, sinh hoạt văn nghệ rất tích cực cho
nhà trường. Từ khởi điểm này một ông
quan ba của ngành Tâm lư chiến, trực thuộc Quân
đoàn I cù rũ, và “ em Phan Thanh Giản bỏ đời
theo anh (thơ Thái Tú Hạp) từ đó. Ngày nay, tại Hoa
Kỳ, vợ chồng Ái Cầm Thái Tú Hạp thành công trong
nhiều lănh vực sinh
hoạt xă hội, văn hóa cho đến việc xuất
bản ra cháu Doanh Doanh, một hoa hậu Việt Nam
của quận Cam năm 2003
và đang trên đà thành danh trong nghiệp ca hát.
Thuộc phái người đẹp theo kịp nếp
sống tân tiến nhất của Đà Nẵng thời
bây giờ là chị Diệu Minh. Với Luân Hoán, chị là
một bậc đàn chị . Với tôi, một
người ngày trước ở tận bên kia sông, không
được biết về chị nhiều, nên ở
đây tôi chỉ trích thơ Luân Hoán, để các bạn
tùy nghi nhớ lại , nghĩ về
Diệu Minh.
lờ
khờ qua ngơ Diệu Minh
trèo tường sân vận động nh́n mây bay
nhạc luồn theo những ngón tay
xoay lưng ong những ṿng quay vật vờ
dáng hoa đài cát thanh cao
bước dần ra khỏi vạt thơ mê t́nh
lầm bầm tụng một câu kinh
một câu kinh trị thất t́nh vô ngôn
ngó quanh trời đất vẫn tṛn
ngả lưng đánh giấc thả hồn lưu linh
Sau
một thời gian dài lang thang qua nhiều ngơ hoa như
vậy, Luân Hoán như người đi đêm lâu ngày
gặp ma. Và lần này anh không chỉ mê mà biết yêu
nữa . Anh đă yêu và được yêu .Tôi cố t́nh
không giới thiệu khuôn mặt quan trọng nhất trong
đời sống thơ Luân Hoán. Nhưng tôi tin bạn
đọc thơ anh, đều đă rơ.
lừng khừng qua ngơ Phước Ninh
lolita hiện hiển linh cười cười
giá bứng được cánh môi tươi
lấy thơ lấp lại cho đời khỏi ghen
t́nh yêu là cái mặt bằng
xây bao gác gió lầu trăng, vẫn thừa
hôn nhau từ sáng đến trưa
từ chiều sang tối vẫn chưa thơm ḷng
đường Phan thanh Giản cong cong
cái chân đứng lại, cái ḷng bâng khuâng
Mặc dù quan niệm cơi t́nh yêu như
một vạc đất hứa và thổ lộ hôn nhau
từ sáng đến trưa, từ trưa đến
tối vẫn chưa thơm ḷng nhưng vẫn thú
thật cái vớ vẩn chưa chịu nằm yên : cái
chân đứng lại, cái ḷng bâng khuâng. Chính nhờ
những bâng khuâng này mà chúng ta được nhắc
nhở thêm nhiều người đẹp khác của
Đà Nẵng trong hai thập niên 60, 70
buồn buồn qua ngơ mỹ nhân
Quư Phẩm, Thạch Trúc, Ỷ Vân , Bích Hà
Xuân, Đông,Hồng, Phú , Phước, Nga.......
những môi, những mắt, những da thịt nồng
những vồng đất biết trổ bông
thuận, không, tôi cũng đă trồng ra thơ
dài đời trôi nổi phất phơ
sờ trong ngực áo vẫn thao thức t́nh
gởi người thánh nữ siêu h́nh
nụ hôn này để tạ t́nh thế gian
nguyện đem theo xuống suối vàng
Trong những mỹ danh Luân Hoán gọi trên, thú thật có nhiều người tôi chưa được biết nhiều. Có thể v́ anh chỉ dùng một từ để gọi như Phước, như Nga vv.. làm tôi nhớ, đoán lẫn lộn bởi trong thành phố có quá nhiều người cùng tên. Tuy vậy không phải tôi hoàn toàn mù tịt . Tôi có thể nhắc vài nét đơn giản để các bạn nhớ về những người mà tôi chắc các bạn một thời đă từng có đôi phút được diện kiến, hoặc mơ màng mông lung.
Đây là Chị Qúi Phẩm. Chị mang họ Lê,
Lê Thị Qúi Phẩm. Một mẫu người
đẹp thùy mị, hiền thục. Danh của
chị không chỉ bềnh bồng
trong khuôn viên trường Phan Châu Trinh, nơi chị theo
học, mà c̣n được lan rộng cho cả thành
phố ngưỡng mộ. Riêng tôi nhớ h́nh như
chị ở trên đường Đống Đa, con
đường dẫn về trại nhập ngũ
số 1, một con đường định mệnh
của đám nam sinh chúng tôi một thời.
Đây là Chị Thạch Trúc. Chị cũng mang
họ Lê, Lê Thị Thạch Trúc. Với nhan sắc lộng
lẫy của dáng dấp phương Tây, Thạch Trúc
thuộc lớp người qúi phái. Chị được
sinh ra trong một gia đ́nh thương gia giàu có. Gia
đ́nh này ngoài chị, c̣n có những cô em gái khác, tuy không
tuyệt vời về nhan sắc nhưng đều là
những người thanh đạt. Nói về chị
Thạnh Trúc thật là khó, bởi mọi người ở Đà Nẵng hần như
đều biết và ngưỡng mộ chị.
Thưởng ngoạn nhưng không miêu tả. Ngay
đến cả một Luân Hoán, dấu vết ba hoa xâm
đầy ḿnh vẫn chưa dám viết tinh tường
,có chăng chỉ là đôi lần gọi tên suông một
cách vô thưởng vô phạt.
Đây là chị Ỷ Vân. Chị vốn là
học sinh của Trần Qúi Cáp hội An chuyển ra Phan
Châu Trinh trong năm lên đệ nhị. Ỷ Vân có khuôn
mặt trong sáng với mái tóc ngắn, ôm sát hai vành tai. Dáng
người chị thon gọn trong một làn da chín
nắng vừa đủ để vẽ ra cái đậm
đà đầy ma lực thu hút.
Đây là Xuân, Đông...Nếu tôi không lầm là
những bóng hồng, con
của một chủ quán cà phê cóc gần Ty Thông Tin ?
Hai cô này...c̣n vài chị em nữa. Tất cả đều
sắc nước, hương trời làm tốn bao nhiêu
tiền cà phê của toàn thể nam sinh choi choi của Đà
Nẵng một thời.
Có thể nói Luân Hoán là người liều
mạng số một trong đám làm thơ chúng tôi thời
bấy giờ. Gần như ai anh cũng mê cả. Dù
sự mê của anh có thể chỉ kéo dài đủ cho anh
làm một đoạn thơ, mà nhiều người cho là
tầm phào, vớ vẩn . C̣n các chị th́ cho là dở
hơi, khó ưa , tôi nghĩ vậy. Không dở hơi sao
được, khi ai anh cũng cho là những vồng
đất biết trổ bông ,để rồi thư
thái thú nhận : thuận, không tôi cũng đă trồng
ra thơ. Và với một ngực áo sờ lúc nào
cũng thấy thao thức t́nh , nên Luân Hoán không thể
bỏ sót những tiểu thư khác.
Chúng ta hăy thử nh́n những tiểu thư mà anh
đă nghiêm chỉnh nghiêng chào sau đây :
chào em, Lê Thị Quỳnh Như
xin đừng nghiêng nón , nắng thu rất hiền
con đường này đă dành riêng
cho người con gái có duyên như là
cô hoa khôi của Tam Toà
thong dong dạo bước trong ta mỗi ngày
ngón chân như những sợi mây
ḷng ta ngậm vóc t́nh đầy tiểu thư
thưa em, Lê Thị Quỳnh Như
em thơm như ngọn thơ từ Nguyễn Du
Người thứ nhất, đẹp đủ để Luân Hoán nghiêng chào là một cô gái từ phương bắc vào định cư tại Đà Nẵng , trong dịp tản cư năm 1954. Ở vào khu định cư Tam Ṭa, cho chúng ta biết điều này. Chị Như có dáng mảnh khảnh ḿnh dây. Điểm Luân Hoán chú ư nhất ở chị là bước đi rất nhẹ nhàng. Anh đă ví những ngón chân của chị là những sợi mây. Những sợi mây đó xinh đẹp như những câu Kiều. Và chị đă được ví như thơ, mà là thơ của bậc nhất thi ca Việt Nam, hẳn nhiên phải vô cùng đẹp.Tôi rất tiếc đă chưa được thưởng thức chị Lê Thị Quỳnh Như, nhưng đọc thơ Luân Hoán đọc cả cái tên đă có một phần nào hạnh phúc.
Sau Chị Như, chắc các bạn không xa lạ mấy với cô em này :
chào em, Đoàn
Thị Bích Hà
xin đừng vội níu, giữ tà áo phơi
nụ cười em chợt đánh rơi
chắc không sơ ư như tôi ngỡ ngàng
hàng kiền kiền thở vội vàng
tôi nghe rơ những giọt đàn bay qua
thưa em, Đoàn Thị Bích Hà
em thơm nhánh chữ Nguyên Sa gởi t́nh
Lại thêm
một người được ví với thơ , mà
lần này là thơ Nguyên Sa, một nhà thơ nổi
tiếng trong thế hệ chúng ta . Nếu tôi không nhớ
sai th́ Đoàn Thị Bích Hà là học sinh trường Phan
Thanh Giản. Con đường có nhiều cây kiền
kiền, ở đây có thể là con đường
Thống Nhất, con đường có dốc Cầu
Vồng, nơi gần nhà người đẹp Bích Hà. Hà
có cái duyên với một vài nhà thơ, nhà văn, lẫn
họa sĩ nữa . Tôi chỉ dám nói vậy thôi,
để bạn đọc hồi nhớ
Người
thứ ba Luân Hoán chọn để nghiêng chào, không biết
có phải là cháu của cụ Trần Qúi Cáp, mà có lần
anh thố lộ:
Nhớ
một thuở mê cháu Trần Qúy Cáp
may
chưa yêu nên chưa được thất t́nh
thơ
chưa sầu, đời chưa được lêng
đênh...
Sở
dĩ có nghi vấn này v́ cô cháu của cụ Trần
cũng có thời cư ngụ trên con đường Hoàng Diệu
. Luân Hoán không nói cháu nội hay cháu ngoại. Nhưng có
lẽ người đẹp Nguyễn Thị Ngọc Lan
mà nhà thơ kính cẩn nghiêng ḿnh là một tên tuổi khác.
chào
em, Nguyễn Thị Ngọc Lan
xin đừng quíu gót chân vàng thanh xuân
triệu ḍng tóc chảy trên lưng
đẩy xô, vẫy gọi ngập ngừng theo nhau
cơng câu thơ, tôi theo hầu
c̣n lo em sẽ quay đầu ngó lui
gió đường Hoàng Diệu nhắc tôi
theo sát chút nữa không thôi lạc đàng
thưa em, Nguyễn Thị Ngọc Lan
thơ Lê Vĩnh Thọ bén sang bao giờ ?
Chỉ
dựa vào thơ, tôi biết người đẹp này
ở trên đường Hoàng Diệu. Chúng ta thử
nhớ trên con đường nhiều bóng cây này có
những người đẹp nào ? H́nh như có
Phước của nhà bán đồ gỗ Nguyễn văn
Phước, H́nh như có Hồng Hạnh con gái cụ Phan
Châu Toàn, đông y sĩ . C̣n những ai nữa đâu ?
Như vậy chị Lan , người khiến cho Luân Hoán
phải cơng câu thơ đi theo hầu chắc
phải cư ngụ tại cư xá công chức Hoàng
Diệu ? Nơi nhạc sĩ Hoàng Bích Sơn cư ngụ
. Những ước đoán này của tôi không rơ có chính xác
không ? Trong thơ, Luân Hoán có nhắc đến nhà thơ Lê
Vĩnh Thọ, một cây bút của tạp chí Văn
Học tại Sài g̣n trước 1975. Luân Hoán hạ câu thơ
Lê Vĩnh Thọ bén sang bao giờ ? chắc hàm cái ư
chị Lan đă là người yêu của ông thi sĩ này ?
Người
đẹp một thời của Đà Nẵng trong thơ
Luân Hoán tưởng đă được kết thúc trong
hai bài lục bát trích dẫn trên. Nhưng chưa, khi
đọc số thơ chỉ mới phổ biến trên
trên trang điện toán của Luân Hoán, tôi rất thích thú và
sung sướng ngộ một cố nhân. Xin nói ngay
rằng chữ cố nhân tôi vừa dùng chỉ để
gọi một người có quen biết b́nh thường
trong thời kỳ cùng học một trường. Chúng ta
hăy nghe Luân Hoán giới thiệu về trang nhan sắc khôi
vỹ này :
nắng
hồng ngấp nghé hành lang
gót
thơm Đỗ Thị Kiều Trang qua đường
phố
phường bát ngát mùi hương
gío
nghiêng cành gọi muôn phương chim về
xôn
xao từng ngọn tóc thề
thốt
nhiên điểm huyệt tôi mê mẩn ngồi
ch́m
dần trong giấc mơ trôi
nhón
chân, vói, hụt, một đời mộng suông
Đỗ
Thị Kiều Trang là con gái của Photo Thanh , nằm trên
Hoàng Diệu sau dời về đường Phan Châu Trinh.
Chị cùng như Thoa, Và tôi, Nguyễn Văn Ngọc
ngồi chung lớp đệ nhị C trường Sao Mai.
(tôi nhắc lại điều đă nói trên).
‘
Như Thoa rất mực tuyệt vời
Kiều
Trang rực rỡ bời bời sắc hương’
(Đây
là lục bát của tôi, gọi là một chút đóng góp trong
‘ sự nghiệp’ ca ngợi người đẹp,
hơn là ca ngợi những thứ khác,chỉ làm con
người khốn cùng ).
Đúng
là mỗi người một vẻ. Đỗ Thị
Kiều Trang tiểu thư, sắc nước, tôi mê.
Thầy Phùng Văn Bộ, giáo sư toán, lư hóa lớp
đệ nhị B cũng mê chị. Anh Luân Hoán lại có
vẻ như mê chị nhiều hơn chúng tôi. Anh mê mẩm
Kiều Trang là đúng, không si mê mới là một thiếu
sót đáng trách. Với một người mỗi
bước chân có khả năng tỏa ra mùi hương,
gọi được cả chim ngàn, th́ việc sắc
hương ấy điểm huyệt chết sững
một nhà thơ ṇi t́nh là chuyện thường t́nh. Tôi
được biết Kiều Trang là bạn của
chị Kim Anh, chị ruột của Luân Hoán, người
anh đă giúp anh có được hai bài thơ rất
cảm động là Khiêng Nước và Xin Gởi Cho Em Vài
Hạt Mưa. Kiều Trang c̣n có một cậu em tên
Dũng, lính Không Quân, có chơi cùng Luân Hoán. Không hiểu v́
sao người đẹp mà anh làm thơ lại trở
thành vợ của một người bạn chung của
tôi và Luân Hoán là kỹ sư Nguyễn Hạnh . Tôi nghe Luân
Hoán kể : tại Montréal, khi nào Luân Hoán và thầy Phùng
Văn Bộ gặp nhau, đều có nhắc về
người đẹp này. Thật hạnh phúc cho hai ông,
thú vị thật.
Đứng
liền với Kiều Trang trong bài thơ mang tên T́nh Thơ
Một Thuở, là một khuôn mặt mang hai ḍng máu Anh và
Việt, Luân Hoán viết :
với
hai ḍng máu Việt, Anh
có
làm cho trái tim thành biển sông ?
bao
la từ nhánh tóc bồng
ngh́n
trùng từ nụ mắt trồng chiêm bao
nghiêng
vai, Scotte Jeanne chào
giật
ḿnh thả rớt ḷng vào giữa hoa
em
ngồi kế sát bên ta
câu
thơ làm rối mất tà áo bay
Nếu
các bạn từng là người cắp sách ở Đà
Nẵng vào thập niên 60 hoặc đầu 70, hẳn
nhớ một người Anh , với tầm vóc nhỏ
thó, sống trong một ngôi nhà ngói cũ, sát rạp hát
bội Ḥa B́nh trên đường Phan Châu Trinh, người
đó chính là thân phụ của người đẹp mà
Luân Hoán vừa nhắc. Ông dạy sinh ngữ tại
trường Pascal. Scotte Jeanne được sinh ra và
lớn lên tại Đà Nẵng, chị giống bố
hơn mẹ. Với mũi cao, mắt xanh, hai yếu
điểm dễ tạo nên một nhan sắc tuyệt
hăo. Dĩ nhiên cái vẻ đẹp của một
người có hai ḍng máu rất sắc sảo. Luân Hoán không
chỉ dành cho Scotte Jeanne một đoạn thơ lục
bát này. Trong tập Đưa Nhau Về Đến Đâu,
anh từng có một bài dài viết cho chị, khi chị
đă về quê cha, sau 1975 trong thời điểm, Luân Hoán
vẫn c̣n ở Đà
Nẵng. Tôi không dám đi xa trong việc t́m hiểu cội
nguồn của những xúc
động thành thơ này.
chưa
cầm được cái cổ tay
sao
lông măng mọc đă đầy trang thơ
Đỗ
Hoa, Đỗ Phủ, Đỗ nào
dẫn
tôi quanh quẩn ra vào quẩn quanh ?
chỉ
là giọt mắt long lanh
chỉ
là hương giọng tṛng trành níu vai
ước
chi em mặc áo dài
cho
tôi một vạc phơi bài t́nh hoa
Đỗ
Hoa, một tên gọi rất lạ với tôi. Nét
đẹp của người đẹp này có lẽ khá
đặc biệt . Nó lấp lánh từ cái cổ tay. Cái
cổ tay đă lưu được sự lưu
luyến đáng nhớ đến thành thơ của Luân
Hoán . Hẳn chị là người ít khi mặc áo dài, nên nhà
thơ của chúng ta mới có một niềm ao ước
thật giản dị. Cũng có thể người
đẹp Đỗ Hoa, làm mẫu cho Luân Hoán trong thời
điểm tại Việt Nam thiếu nữ chưa
được phép mặc lại áo dài ?
Đi
giang hồ vặc trở về
nghe
Đà Nẵng gọi bốn bề Thùy Trâm
ơi
lolita môi trầm
ta
qua Hồng Đức ngóng thầm cho vui
nghe
danh mà chẳng thấy người
làm
sao bắt ghế mời ngồi cơi thơ ?
con
đường, nắng cũng đang chờ
hàng
chân mày nhíu vu vơ ngọn t́nh
Với
người đẹp này, thuộc lớp học sau Luân
Hoán một thời gian. Tuy vậy tên tuổi chị
rất lẫy lừng, đủ làm xao động những trái tim có
tuổi nhưng chưa ǵa. Ôi
đến khi nào cho một trái tim biết ǵa ?
Là
học sinh trường nữ trung học Hồng
Đức, Thùy Trâm được gọi là một lolita
đương thời của Đà Nẵng . Ngày nay, nghe
nói chị là phu nhân của một dược sĩ ,có tài
làm thơ hay đúng hơn là một nhà thơ đă có tác
phẩm đă ấn hành. Xin được chúc chị măi
măi là nguồn thơ, không phải chỉ dành riêng cho
một người, mà cho cả đám thi nhân biết và qúi
trọng cái đẹp.
tự
xem như đă bà con
mà
sao đôi lúc vẫn c̣n xốn xang ?
em
cười, thế giới hoang mang
em
đi, nhạc biếc nhạc vàng nối chân
câu
thơ tôi chợt bần thần
giữ
Kim Uyên lại th́ bâng khuâng buồn
thả
đi, hỏng cả mấy chương
t́nh
thơ một thuở như tuồng vắng tênh
Cuối
cùng, khuôn mật tôi chờ đợi nhất cũng
xuất hiện trên thơ Luân Hoán. Kim Uyên, người
từng là á hậu đầu tiên của Việt Nam. Ngày
ấy, nghe nói đúng ra chị phải là hoa hậu.
Nhưng chuyện đă cũ. Hư thật, thật hư
không c̣n cần thiết. Kim Uyên luôn luôn là một
người đẹp đă từng hít thở không khí
Đà Nẵng. Về sau, chị theo cha mẹ sinh sống
tại Sài g̣n, rồi lập gia đ́nh, rồi theo
chồng ra hải ngoại. Cuộc sống dù cuốn hút
đến đâu, nhan sắc chị cũng đă
được ở lại một đời với
thơ
Có
lẽ để kết thúc công việc ngợi ca , mà
nhiều người cho là vớ vẩn, Luân Hoán cùng
một lúc đă ghi thêm vào trang thơ anh những tên gọi
sáng chói khác. Nào là Thanh Thảo, Phương Lan, Bích
Hường, Phước Hạnh, Thái Thu... Tôi , dĩ nhiên,
đă được hân hạnh nghe, biết nhiều người trong số
này.
Cụ
thể như chị Thanh Thảo. Chị là bậc đàn
chị của chúng tôi, nổi bậc với tài ngâm thơ
mà thị dân Đà Nẵng có lẽ không mấy ai yêu thích
văn chương văn nghệ mà không biết. Chị
Thanh Thảo sau ngày rời nhà trường trở thành phu
nhân của nhà văn Trương Duy Hy. Cuộc t́nh của
anh chị Hy Thảo được đánh gía là
đẹp nhất thời bấy giờ,nó thủy
thủy, chung chung từ đầu đến cuối.
Phương
Lan là con gái photo Phụng Kư, cùng với người em tên
Thủy Tiên, cũng đă từng làm nhiều nam sinh
của Đà Nẵng một thời phải hỏng
thi.Về sau, Phương Lan là vợ của gíao sư Ṭng
của trường Phan Châu Trinh.
Bích
Hường, ở gần chợ Mới trên
đường Trưng Nữ Vương . Đây là
nguồn thơ để anh học sinh Nguyễn
Đăng Trừng của Phan Châu Trinh trở thành nhà
thơ Huy Giang với bài Tiễn Hường trữ t́nh.
Phước
Hạnh thuộc lớp người đẹp của
thời đàn em Luân Hoán. Tôi không biết nhiều về
lứa tuổi này. Chỉ có lần được nghe Luân
Hoán kể sơ sơ về cô bạn đồng
nghiệp này của anh.
Thái
Thu là một tên tuổi lớn, Một nhan sắc đáng
nễ trong giới nữ lưu. Chị sớm trở
thành phu nhân một viên chức lớn,có gốc nhà binh. Trong
cuộc đổi đời sau 1975 tôi có nghe nói chị
đă gặp nhiều không may trên đường di
tản. Thật hư không biết ra sao. Nhưng dù ở
thế giới nào cũng mong chị giữ măi
nét
thanh lịch, đài cát lộng lộng thanh xuân ngày xưa.
Châu
Yến Loan h́nh như cũng thuộc lớp Thu Liên, Hồ
Thị Hồng ? Tôi chỉ được biết chị
khi chị đă thành vợ của một bạn tôi , nhà
giáo Nguyễn Thiếu Dũng, cháu nhà văn Nguyễn
Văn Xuân...Tên Châu Yến Loan tôi có gặp đâu đó trên
một vài đặc san, tạp chí trong các bài viết nghiên
cứu về Sử, có phải chính đương sự
? Dũng, bạn tôi c̣n ở Đà Nẵng, tôi chưa có
dịp thăm hỏi.
Tất
cả những người đẹp tôi vừa nhắc
trên, Luân Hoán cho ăn ở trên đoạn lục bát này :
Một
đời mê những mỹ danh
Thanh
Thảo, Kiều Phúc, Kim Anh, Bích Đào
Phương
Lan, Mộng Thúy, Lạc Giao
Bích
Hường, Phước Khánh, Hồng Đào, Thái Thu
Huỳnh
Thi, Phước Hạnh, Quỳnh Cư
Duyệt
lai, Châu Yến Loan, Từ Thoại Chi....
mê
tên người để làm ǵ ?
Thu Liên vẫn lạ, Hồ Hồng vẫn xa
hóa
ra là để ba hoa
có
chăng chữ nghĩa đậm đà sắc
hương
qúi
thay cái thuở bất thường
ước
chi tiếp tục khác thường hơn xưa
Luân
Hoán, bạn tôi, bạn của chúng ta đă từng bất
thường và c̣n đang ao ước được khác
thường hơn những cái bất thường đă
có. Nếu vậy anh sẽ c̣n quấy nhiễu những
người đẹp đến bao giờ ? Và chúng ta
sẽ phải mệt v́ đọc thơ vớ vẩn
của anh đến bao giờ ?
Dù
sao, Xứ lạ quê người, giữa cơi bờ trần
lụy, ngồi đọc lại thơ bạn bè, bên ly
rượu, một ḿnh, hiu hiu một tấm ḷng mưa
bụi, hồi tưởng lại những người
đẹp xa xưa...vừa thích thú, vừa bàng hoàng. Tôi
định làm thơ nhưng lại thôi, mượn
tạm thơ của bậc đàn anh chúng tôi, Bùi Giáng,
để khép lại bài này :
Cảm
ơn thần thánh thiết tha
vốn
người Xứ Quảng vốn là chịu chơi
Nguyễn
Đông Giang
San
Jose, Cali, May 2004