Nhắc Lại Thời Phổ Lục Bát Ca

Vĩnh Ðiện

Năm 1969 , khi đang làm việc tại Sở hành chánh tài chánh số 2 Ðà Nẵng , tôi quen với nhà thơ Lê Vĩnh Thọ, thiếu úy trưởng ban báo chí tại tiểu đoàn 10 Chiến tranh chính trị, thuộc quân lực Việt Nam Cộng hòa, bản doanh đặt tại Ðà Nẵng (gần biển Thanh Bình). Qua Lê Vĩnh Thọ tôi quen thêm nhà thơ Luân Hoán, lúc đó đang dưỡng thương tại Tổng Y viện Duy Tân.

Thời gian này ba chúng tôi (Lê Vĩnh Thọ, Luân Hoán, Vĩnh Ðiện)cùng nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ có những sinh hoạt văn học nghệ thuật khá liên tục. Và mặc dù chúng tôi không thành lập hội, nhóm gì, nhưng vẫn thường xuyên gặp gỡ, trao đổi đủ mọi thứ chuyện với nhau. Riêng tôi, trong giai đoạn này, sau những nhạc phẩm được nhạc sĩ Phạm Duy và Nhạc sĩ Ngọc Chánh (Shotguns) giới thiệu ở Sài Gòn, và được giới yêu nhạc bắt đầu biết đến, qua các ca khúc :Tôi Chỉ Muốn Làm Người (Julie), Từ Việt Nam, Vết Thương Sỏi Ðá, Ðó Quê Hương Tôi, Hãy Ngồi Lại Gần Nhau (Elvis Phương),Hỡi Người Em Hòa Bình (Thái Thanh), Bài Ca Hoà Bình (Connie Kim),Ca Nguyện (Thanh Thúy), Xa Xôi (Lệ Thu)...tôi tập trung phổ một loạt thơ lục bát của Lê Vĩnh Thọ và Luân Hoán. Chỉ trong một thời gian ngắn 12 ca khúc được hoàn tất. Thơ Lê Vĩnh Thọ gồm : Ngày Xưa Một Lần, Ưu Phiền Trên Tay, Lời Xin, Dạ Hành,Tiễn Người,Dạ Cảm. Thơ Luân Hoán gồm các bài : Sầu Biếc, Mắt Chiều, Ngõ Trống, Lòng Sớm Mai, Ca Buồn, Giấc Nhớ .Tác phẩm mang phổ nhạc mang tên Lục Bát Ca.

Lục Bát là một thể thơ thuần túy Việt Nam. Nó gần gũi với đại đa số quần chúng bởi khởi nguồn từ ca dao. Có thể nói đa số người Việt sinh trước 1975 đều có dịp nghe mẹ, chị hoặc những thân bằng quyến thuộc, hát những câu trữ tình mộc mạc của đất nước để đưa trí óc non nớt của mình vào đời. Lục bát do đó gần như một phần gia sản có sẵn của mỗi người Việt. Phổ thơ lục bát không phải là việc làm mới mẻ. Trước đây đã có nhiều nhạc sĩ thành công trong công việc này, cụ thể như nhạc sĩ Phạm Duy, đã chắp cánh, làm sáng hơn một Ngậm Ngùi của Huy Cận. Nhịp điệu thơ lục bát đơn giản và đều đều chính là điểm khó nhất cho những người muốn phổ thơ lục bát. Tôi không liều lĩnh, nhưng với lòng mê những bài thơ thích hợp với mình, cọng thêm một chút tình thân hữu, tôi đã làm công việc này, và được bè bạn cùng một số khán giả công nhận không đến nổi gọi là thất bại.

Thơ phổ xong, Luân Hoán lo trình bày bìa, tôi kẻ nhạc và cùng Lê Vĩnh Thọ lo in ấn.

Tập nhạc không đẹp, nhưng trang nhã, có in 3 khuôn mặt của chúng tôi ngay bìa trước. Ðể phổ biến tác phẩm, một buổi chiều ra mắt,với phần trình bày của chính tôi cùng với giọng ca học trò Tâm Nguyên, giọng ngâm Trần Thị Hường , được tổ chức tại thính đường trường trung học Phan Châu Trinh Ðà Nẵng.

Luân Hoán là một cựu học sinh của trường này, nhưng việc được ban giám hiệu chấp thuận cho mượn chỗ tổ chức không đơn giản. Mặc dù vừa mất một bàn chân ngoài mặt trận, nhưng Luân Hoán được đặt trong thành phần những người phản chiến, bởi một số sáng tác của anh trong Viên Ðạn Cho Người Yêu Dấu. Một người bạn của Luân Hoán, nhà giáo Tống Nhạn, đang mang lon thiếu úy, nhưng giữ chức phụ tá Thị Trưởng Ðà Nẵng, đã tích cực vận động để buổi sinh hoạt được khai diễn.

Nội dung chương trình gồm đọc một vài bài thơ của Luân Hoán như một lời chúc mừng anh trở lại đời sống dân sự, sau khi đã lưu lại cho chiến cuộc một ít máu thịt.Tiếp theo là phần trình bày trọn vẹn 12 ca khúc, tôi đã phổ thơ.

Thính đường trường Phan Châu Trinh khá rộng, nhưng ấm áp nhờ sự hiện diện của đông đảo nam nữ học sinh. Bên cạnh họ là những khuôn mặt sinh hoạt văn học tại tỉnh nhà cùng một vài nơi khác tình cờ có mặt. Sợ nhớ thiếu sót , nên tôi không dám liệt kê các vị hiện diện trong dịp sinh hoạt đó ở đây.

Sau 1975, Chuyện đã xảy ra cho chúng tôi không có gì nên nhắc, bởi đây là một tai ương chung mà chúng ta đã cùng chịu. Tôi được ra đi trong chương trình H.O năm 1991 .Ðến Mỹ, trú tại thành phố Baltimore,tiểu bang Maryland. Trong số những người bạn có mặt ở Mỹ, nhà thơ Thái Tú Hạp, Luân Hoán là những người đầu tiên gọi điện chúc mừng tôi. Cũng như Luân Hoán là người đầu tiên tôi ghé đến vào buổi chiều ngày tôi ra khỏi trại tù, trên đường ngang qua Ðà Nẵng trước khi về nơi sinh quán, được chỉ định là nơi quản chế trong thời gian 5 năm. Tôi đã hỏi xin chị Luân Hoán đi mua cho tôi 2 ổ bánh mì kẹp thịt (chắc chị Lý đã mua chịu) để ăn sau một ngày đi đường đói lả,(tôi cùng đi với một người bạn tù). Chắc vợ chồng Luân Hoán đã quên chuyện này. Sau đó, gia đình Luân Hoán qua Mỹ thăm tôi và hai năm sau tôi cũng đáp lễ, qua Montreal Canada thăm anh cũng như để biết thêm về quê hương thứ hai cũng bạn mình.

Cuộc sống giai đoạn đầu không khá, nhưng dần dà ổn định. Luân Hoán vẫn làm thơ, vẫn in thơ, vẫn gởi tặng bè bạn, nên tôi lại có dịp đọc thơ anh và dĩ nhiên lại đem thơ ra phổ. Phải nói rằng tại hải ngoại, tôi đã phổ thơ của nhiều thi sĩ như Hoàng Lộc, Lê Hân, Thái Tú Hạp, Du Tử Lê,Phó Ngọc Văn,Trường Ðinh,Lãm Thúy, Nghiêu Minh, Dư Mỹ

Riêng Luân Hoán tôi đã chọn và phổ những bài Chiều Chở Em Ði Học, Thu-Tình Em, Mưa Vẫn Mưa Ngày Cũ, Thức Dậy Cùng Mặt Trời, Và mới nhất là đoạn cuối cùng bài trường ca Trong Sân Trường Bữa Ấy trong tập Ðưa Nhau Về Ðến Ðâu, mà tôi dựa theo ý thơ, đặt tên là Truy Niệm.

Dùng thơ thay lời để đứng chung với nhạc đương nhiên phải có sự đồng cảm về nội dung của bài thơ. Tôi không đề cập hoặc khen chê thơ Luân Hoán. Ðiều này không phải chức năng của tôi. Ðọc thơ anh, thấy thích, thấy có cảm hứng là ôm đàn, và những nốt nhạc nảy ra như một chia xẻ với người bạn thơ. Ca khúc, dù phổ thơ hay thuần túy lời và nhạc của một tác gỉa, ngày nay được phổ biến gần như phải qua một trung tâm giới thiệu có qui mô, và đòi hỏi không ít tài chánh, do đó các ca khúc của tôi chỉ gởi đến một ít bạn bè.

Gần đây, tôi được bằng hữu tổ chức một vài buổi để ca hát, như Ðêm Tình Ca Vĩnh Ðiện tạiHội quán Thùy Dương (quận Cam, nam Cali, tháng 6 năm 2003), Buổi Hội Ngộ Bạn Tù Kỳ Sơn , Tiên Lãnh, An Ðiềm (tại San Jose, bắc Cali, tháng 7 năm 2003), Ðêm Nhạc Tác Gỉa Tác Phẩm (tại Orlando, Florida,tháng 6 năm 2004). Các buổi trình diễn này làm tôi tha thiết nhớ đến những lần hát cách đây vài thập kỷ trên chính quê hương Việt Nam mình, trong đó có thời của Lục Bát Ca ngày nào.

Vĩnh Ðiện