Luân Hoán: Cái chữ vốn đã có tình

Nguyễn Đức Tùng thực hiện

Nguyễn Đức Tùng:

Đọc thơ Luân Hoán, người ta thấy thời gian chậm lại, cuộc đời trở nên thong thả hơn, như trong một buổi sáng chủ nhật anh thức dậy sớm nhưng chưa biết làm gì. Như thế là nhờ đâu?

Luân Hoán:

Trong đầu nhú chút vẩn vơ / trong bụng vài ngọn chữ lơ mơ nằm / kể như cái ổ lót xong / nằm - ngồi – đi - đứng thong dong đẻ đều... Ví dụ:

em đi vắng,

nằm chèo queo.

đâm ra nhớ cái dưới eo hồng hào,

rút ra rồi lại nhốt vào,

để dành đạn, đợi

khi nào có em

bắn cho rụng

những tiếng rên

Nguyễn Đức Tùng:

Vào lúc này, đây có phải là bài thơ vừa ý nhất của anh không?

Luân Hoán:

Vừa ý, đúng vừa ý / nhưng ưng ý nhất thì không / thơ thật sự thích thú / khi còn nằm trong lòng / nên làm sao dẫn chứng? / miễn triển khai được không!

Nguyễn Đức Tùng:

Thơ của anh có nhiều bài thuộc kiểu như bài nói trên. Chúng ta có thể gọi đó là thơ tình dục được không? Hay đó chỉ là một bài thơ tình?

Luân Hoán:

Cái chữ vốn đã có tình / nên thơ theo đó hết mình... sống thôi / tình, dục vẫn thường đi đôi / tình sáu, dục bốn với tôi tuyệt vời / yêu nhau chẳng thể cầm hơi / nếu không trộn cái sự đời cho nhau...

Nguyễn Đức Tùng:

Trong một bài thơ của anh, điều gì là quan trọng nhất?

Luân Hoán:

Ngôn ngữ - điệu vần - âm nhạc / hình ảnh - màu sắc - ý tưởng / mỗi thứ góp một chân / cho tổng thể động đậy / gia vị nào cũng cần, cho em tôi lộng lẫy:

em nằm đắp nắng bãi chiều

cồn hoa

che ngọn thuỷ triều

trắng phau

tôi ngồi vốc cát xây lầu

hoá thân

thả triệu con tàu viễn mơ

ngực em đè phải câu thơ

còn nằm trong trái tim khờ dại tôi

Nguyễn Đức Tùng:

Trong những giây phút sâu xa nhất của đời mình, anh nhớ đến những câu thơ nào, của ai?

Luân Hoán:

Vài phút sâu lắng nhất / tôi chợt nhớ thơ tôi:

ngậm câu kinh Phật trong lòng

hoá ra tôi khóc bằng dòng khói hương

mẹ tôi chừ ở mười phương?

không đâu, mẹ vẫn ngồi đầu giường tôi

Nguyễn Đức Tùng:

Gần đây, có những sự kiện xã hội nào đã làm duyên khởi trực tiếp cho một bài thơ của anh?

Luân Hoán:

Một giờ, một phút, một giây... / trùng trùng sự kiện bủa vây quanh mình / đa số chỉ cần làm thinh / nhưng biết đâu được thình lình viết chơi / ở trong chặng sống qua rồi / hình như tôi đã vụng lời thành tâm:

ngủ ngồi trên gác tối

chiều nắng vây bên ngoài

muỗi vo ve xin máu

- thôi, cho mày tương lai

ngủ ngồi trên gác tối

trong ngày vui hoà bình

tiếng tim đập trong ngực

vừa mơ vừa rùng mình

ngủ ngồi trong gác tối

bụng rỗng như bình hoa

cắm cành cây hy vọng

xanh biếc nỗi xót xa

...

Nguyễn Đức Tùng:

Nếu phải đọc thơ trước đám đông, anh sẽ đọc bài thơ nào?

Luân Hoán:

Rủi, đứng trước đám đông / micro trước miệng / chắc phải đọc cho xong / những câu nào chợt nhớ:

mười năm lớ ngớ không ngon giấc

co duỗi không qua khỏi cái giường

hít thở cầm hơi vài cơn mộng

buồn ngấm, chừng như sắp thối xương

...

mười năm đủ để thay toàn bộ

một giấc mơ thơm một cái nhìn

ra đi đâu nghĩ câu cầu thực

sao rụng rơi dần những niềm tin

...

mười năm đủ để thay toàn bộ

một giấc mơ thơm một cái nhìn

mừng thay chưa thể mòn hao nổi

trái tim rực rỡ quí yêu em

mười năm dài thật mà mau thật

tưởng chừng như mới cách đêm qua

đoạn đời trước mặt ta còn đủ

giữ vững cho mình một trái tim?

(4 trong 15 đoạn, bài kỷ niệm tròn 10 năm ở Canada)

Nguyễn Đức Tùng:

Anh không làm thơ nữa, có được không?

Luân Hoán:

Được thì được - nhưng chắc không / bởi vì, vì bởi lông bông thế này:

... làm thơ nhiều lúc như tuồng

đi quanh một chặp giải buồn vậy thôi

...

làm thơ là để lân la

chui từ cái nhớ chui qua cái buồn

làm thơ là để bình thường

cái ta cứ thích đứng đường ngó em

làm thơ là để lênh đênh

trên dòng rảnh rỗi chợt quên mất mình

làm thơ là để làm thinh

im nghe ta tự tỏ tình với ta

làm thơ là để dần dà

trở thành ông thánh hoá ra ông khùng

làm thơ là sống ung dung

để cho óc khỏi lùng bùng nổi điên

làm thơ là có đủ quyền

ba hoa tưởng tượng đã ghiền mới thôi

với ta, thơ như bầu hơi

của hai lá phổi lôi thôi thở hoài

ngày nào thơ chẳng lai rai

kể như ngày đó coi mòi muốn đau...

(ta phỏng vấn ta)

Nguyễn Đức Tùng:

Anh thường đọc những nhà thơ Việt Nam nào?

Luân Hoán :

Có đọc Lý Đợi,

có đọc Phan Huyền Thư,

có đọc Mai Văn Phấn

có đọc khá nhiều người

đại khái cũng rất thích

nhưng vẫn thú vị nhiều hơn

với những

Đồng Đức Bốn, Trần Mạnh Hảo, Thanh Nguyên

hay là Lê Vĩnh Thọ, (bè bạn được ưu tiên)

và học được ở họ

cái giản dị, chân tình

thiếu cầu kỳ, làm dáng

và như gặp được mình.

Nguyễn Đức Tùng:

Để biết cái taste của một nhà thơ, và anh ta là ai, có lẽ không gì hơn là hỏi xem nhà thơ ấy thích những bài thơ nào nhất. Tôi cũng biết đây là một câu hỏi khó.

Luân Hoán:

Vài đoạn thơ bạn cũ / mời xa gần đọc chơi / phảng phất chút chua chát / ẩn hiện thói thảnh thơi / thơ viết như lời nói / giỡn, thật giống nhau thôi / vẫn là Lê Vĩnh Thọ:

văn tế dương vật

ăn nằm cũng ô trọc

như ăn quỵt chơi lường ...

mộng tơ vương tang tóc

như mộng mị đế vương ...

hết cứng cỏi gan góc

không còn đảm yêu đương ...

hết xe tơ kết tóc

là cách trở âm dương ...

trong nhân quần thảm khốc

xác ướp bất bình thưòng ...

càng hưởng thọ càng nhục

nhục hơn thời hưởng dương ...

thánh giá

em nằm như thánh giá

mặc xác tôi đóng đinh ...

người và đinh mệt lả

mà đinh không rời mình ...

em không làm sao cả

tôi chuốc khổ nhục hình ...

em càng làm phép lạ

thì càng rách thánh kinh ...

vô phép

cái gọi là công pháp

vô phép nước như tư

tư pháp rất phức tạp

hại nhân rất vô tư ...

linh vật

có một số động vật

ngủ vùi suốt mùa đông

người linh hơn muôn vật

có bao giờ thức không ...

nín chết

(tặng Lê Thạch Thảo - 4 tuổi)

chơi với con dù mệt

nhưng cải lão hoàn đồng

con dặn ông nín chết

để làm ngựa nhong nhong

ông sợ sống hơn chết

chung chạ tưởng tiên rồng

mà hầu hết rắn rết

quả là tội tổ tông

ừ cùng con ráng hết

những ngày tháng rỗng không

mà dù sống hay chết

bên con mãi có ông ...

(thơ Lê Vĩnh Thọ từ “Thơ tình viết chơi”, “Cõi nhân giam”, “Nguỵ tử loạn ngữ”)

Nguyễn Đức Tùng:

Một ngày của anh ra sao?

Luân Hoán:

Gởi anh đọc cho biết đại khái một ngày của tôi:

Ngày 01 Tháng 4-2003

đánh răng

súc miệng

đi cầu

bình thản đón thêm một ngày vào tuổi thọ

thuận tay, lật trang hai

lịch ‘thời trang Thái Tuấn’

nhìn thoáng 29 ngày sắp tới

tháng tư

Montréal

cây sắp chớm những lá xanh

hoa đang trên đường vươn nụ

mùa dị ứng cỏ hoa sắp bắt đầu

tôi bước vào mùa hè thứ 18 ở Montréal

xuống cầu thang

không là tín đồ

nhưng trong nhà có trên năm tượng Phật

ngồi trong tủ gương

bật đèn xoay hào quang sau lưng đức Thích Ca

đánh một tiếng chuông duy nhất

tiếng chuông đi vời vợi

tôi nhắm mắt thả lòng theo

vài giây mất hút

lòng thật bình an

đứng ngắm hồ cá

rải những hạt colorbits và natrafin vào lòng nước

nhìn những con electric-yellow-labido óng ánh vàng

những con hap-livingston

tranh ăn uyển chuyển

thử lắng nghe những tiếng cá nói

nhận không ra

nhưng văng vẳng tiếng thơ lãng đãng

âm thanh vòi lọc fluval 304

vòi lọc aquaclear 500

dội nhau

nước khúc khích những dòng suối hát

đời thảnh thơi

vài con kennyi

đang ngậm trứng

lẩn vào chân giả sơn

tôi cũng là một loại cá

đang bơi trong lồng son

lững thững xuống nhà bếp

kéo rideau

cửa kính rộng bày sân sau

nắng màu vỏ-chuối-chín-cây

trên mặt cỏ còn ngậm tuyết

nhìn thermomètre áp bên ngoài gương

kim ở độ C đang trừ một

trời rực rỡ đẹp

theo lệ thường

hoà nước ấm

bóp sunlight lemon fresh

vào éponges de nettoyage

rửa ly chén

vòi nước nở bọt trên bàn tay

bàn tay

giàu dấu chân năm tháng

mắt ngẫm nhìn

những ngón cầm bút

những ngón gõ keyboard

những ngón vuốt tóc

những ngón tuột quần

những ngón dìu dắt

đã sần sùi

nhưng còn nguyên linh hoạt

thong thả

lau tay

tìm chìa khoá

cho xe vào garare

trả mặt lộ đúng lịch trình của thành phố

giờ hút bụi

8 đến 10

tuần hai lần

thứ ba và thứ sáu

lại lên gác

nhìn mặt Nec MultiSync 75

theo explorer vào Saigonbao

lướt qua

Nguoi Viet Online

Viet bao

VnExpress...

ấm tay trên cordless wheel mouse

ngồi một chỗ

đủ đi quanh thế giới

mỏi lưng

đẩy ghế chạy lui

đứng dậy

cầm cặp tạ 5kg thở hít một hồi

lên yên chiếc venture

đạp

vòng quay kêu rè rè

xe không bánh

thần trí lang thang qua cửa sổ

ở bên kia

đứa con gái

con nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương

lái chiếc honda xám vụt đi

vòng cung Armand Lavergne

mở ra Charleroi đường gió trắng

ngun ngút cánh hải âu

đã trở về

với cầm télécommande

bấm số

177 Bell ExpresseVu giới thiệu

ván cờ giữa Saddam Hussein,

và George W.Bush

đang chơi

lúc nhúc những cuộn khói

những tiếng nổ

‘Tự Do made in USA’

đang xuất cảng qua Iraq

dầu hoả chảy về đâu ?

máu đông thành tượng đài

mấy trăm nước trên thế giới

bao giờ trở thành nhiều ngôi sao

trên một nền cờ

cho nhân loại có những đàn bồ câu!

không thể không nhớ về một ngày cuối tháng ba

Đà Nẵng

đã xa nhưng còn ám ảnh

màu cờ giải phóng miền Nam

tấm giẻ đỏ

ngôn ngữ AK...

ngán ngẩm

đổi đài, 394 Fox Sports World

những trái bóng tròn đi vào lưới

vòng loại Euro 2004

Champions’ league

UEFA Cup

những hảo thủ

Ronaldo, Sol Campbell, Owen, Beckham,

Rivaldo, Henry, Raul, Zidane, Oliver Kahn...

không làm quên

tiền đạo Trung lùn Hội An

thủ môn Rớt của Huế

trận hockey đêm qua

Montréal Canadiens: 4

Carolina Hurricanes: 0

vẫn khó vào vòng sau

có hề chi, chuyện thiên hạ?

vốn nặng tinh thần địa phương

đã trở thành Canadien

không thể không ủng hộ

lại đổi số 780, PLBoy

april playmate profiles.

Lisa Matthews

giở cao váy giữa vườn hoa

quay vòng phơi mỏm cỏ

tuỳ theo mỗi cách nhìn

nghệ thuật và gợi tình

loanh quanh những chiếc lá

chợt nhớ câu ca dao Việt Nam

lấp lánh hình tượng

lá vông - lá mít - lá tre...

lá nào cũng chở đời qua một cõi phúc

vui tay chuyển qua

757, nuit de la... adultes seulement

chuyển tiếp

756, sex dreamers adultes

757, l’enjeu du désir-adultes

chuyển tiếp

chuyển tiếp

754,753,752,751,750,749...

kiểu cọ gì cũng cùng một nội dung

một điểm đến

làm tình như làm thơ

tuyệt khoái khi hành sự

bài thơ đầu tháng tư

không mang một chủ đích

tôi hớp ngụm nước suối

từ vòi super water dispenser

nửa ngồi nửa nằm

đầu phòng khách

nhìn Võ Thị Sông Hương

mượt mà quí phái

phơi phới sắc hương

diễn vai Nam

trong Dòng đời

hơi đâu buồn những bóp méo

thương thương những diễn viên

mười hai giờ kém một phút

thấy đói

bỏ vào miệng viên chocolats au lait assortis

lại trở lên bàn viết

mở hộp thư videotron

hộp thư hotmail

đọc, hồi âm, gởi

không có thư Song Vinh

chưa thấy hồi âm của Quỳnh My

đứa em gái chưa gặp mặt

thương anh trai như thương những trang kinh

rất may, hôm nay không có tin buồn

những bạn ta đâu đó vẫn còn bình an

chuông điện thoại reo

hãng bảo hiểm mời

khoản nhân thọ đã đóng từ mười năm

chưa chết

mỗi năm mươi ngày cúm

trời đổi nắng sang mưa

trời chuyển mưa thành nắng

những sợi gân đều hành cái chân cụt

đau như giả đò

nhiều lúc giả đò đau

rồi thành đau thật

chuông cửa gọi

mười bốn giờ, hai mươi chín

người phát thư

giao bản dịch

Đời nhẹ khôn kham

dịch giả Trịnh Y Thư gởi tặng

không có thư và hình như đã hứa

muốn gọi bạn nói chuyện chơi

chợt nhớ

Song Thao hôm nay đi làm

Đinh Cường hôm qua đã gọi

chẳng còn ai cả

Hồ Đình Nghiêm, Lưu Nguyễn ..

và cả đứa em trai Lê Hân

đang cõng đời trên lưng

mọi người đều nhập cuộc

chỉ một ta ngồi không

dòm mình trong gương sáng

nao nao buồn trong lòng

trời bất chợt trở

cửa sổ nhoè bụi trắng

neige fondante

như một đám bù hong

khiêu vũ

lẩn quẩn nhìn lại mặt bàn

bừa bãi như đống rác

những lá thư cần trả lời

chưa viết được

Lê Hoàng, Việt Nam

Trần Công Viên, Hoa Kỳ

dài cổ đợi

bao nhiêu việc dở dang

lười chưa muốn chạm tay

những cuốn video 8

quay tại Việt Nam chưa sang lại

những ảnh chụp Lyna, Vincent,...

chưa scan

những cassette, CD... đứng lại nửa chừng

Khánh Hà, Ý Lan, Vũ Khanh, Tuấn Ngọc...

rồi cũng bỏ thôi

gần một ngàn cuốn vidéo đủ loại

du lịch, danh nhân, lịch sử, phim action, phim sex...

không biết để làm gì

được vui khi sưu tầm

hình như đã đủ?

điện thoại lại reo

Nguyễn Sao Mai cho biết

Wordbridge magazine đã xong

cây cầu thơ văn đã bắt vào thế giới

đến đâu đến đâu

cũng là cuộc chơi

của một kẻ có lòng

cùng văn học

mười lăm giờ 3 phút

le canal nouvelles TVA phát tin

về bệnh SARS

thấy những người mang khẩu trang

nhớ Việt Nam

vài phút

tắt tivi

mở dvd

Ánh Tuyết trải ra Trăng sáng vườn chè

hương vườn thơm lừng trong phòng ngủ

ngó những cuốn sách

đã đọc và chưa đọc

trên bàn, trên giường, trên thảm...

chen chúc trong những tủ sách

hàng trăm chữ ký tác giả

sống

còn giữ được bao lâu?

sáu mươi hai tuổi rồi

chẳng thể không băn khoăn

đã sắp đến giờ vợ tan sở

mươi dòng lếu láo vẫn chưa xong

làm sao mà xong được!

chẳng phải là cái nợ

chỉ vì còn ham chơi

thơ?

đâu phải

tuổi trẻ ‘đương đại’ đàng hoàng

tuổi già vung vãi bậy bạ

cứ gõ

chết con giáp nào đâu

thôi uống hai viên Advil

nhức đầu quá trời

đã mười lăm giờ ba mươi sáu phút

wow!

(thứ ba, ngày 01-4-2003)

Nguyễn Đức Tùng:

Trò chuyện với anh rất vui. Cám ơn anh Luân Hoán.

(tháng 1/2007)