Bệnh vô cảm nguy hiểm hơn ebola

Văn Quang

Viết từ Sài G̣n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hầu như cả thế giới ngày này đang lo sợ bệnh ebola lây lan khá mạnh. Nhưng dù sao nó cũng là thứ bệnh thuộc về thân thể hay thuộc về vật chất, một ngày nào đó nó sẽ được chữa lành như bao nhiêu thứ bệnh dịch khác con người đă trải qua. C̣n bệnh vô cảm là thứ bệnh trong tâm con người, khó có thuốc nào trị lành nếu xă hội không thay đổi và chính cái TÂM con người phải tự chữa trị.

Ngày nay bệnh vô cảm ở VN đang có chiều hướng trở thành một căn bệnh xă hội. Bệnh này, không chỉ người dân mà tầng lớp cán bộ - những người được gọi là "công bộc của dân" và ngay cả những người được gọi là trí thức cũng mắc phải.

Bệnh vô cảm trong hệ thống công quyền thể hiện ở sự thờ ơ, ở các chiêu gây khó khăn, cản trở, thấy việc cần phải làm nhưng không làm hoặc đặt ra những đ̣i hỏi trái khoáy, cố t́nh kéo dài để vụ lợi... khiến người dân, doanh nghiệp, các tổ chức xă hội khi đến hệ thống công quyền đều không hài ḷng, thậm chí bất b́nh. Không thiếu những "công bộc" buộc dân phải đến tŕnh bày lần này lượt khác, t́m cách ṿi vĩnh rồi mới giải quyết. Và c̣n hàng ngàn những thí dụ khác bất chấp quyền lợi của dân, dù là dân nghèo mạt rệp, buông mặc những cuộc sống lay lắt chở chết để mưu quyền lợi cho bản thân và phe nhóm của ḿnh. Nó cũng y chang cái kiểu khi vào bệnh viện cấp cứu, không có tiền th́ cứ việc nằm ngoài hè chờ chết. Dư luận gần đây nóng lên sự vô cảm, tắc trách của nhân viên y tế dẫn đến cái chết oan uổng của người dân. Thầy giáo gạ t́nh với nữ học sinh để đổi lấy điểm. Rồi những vụ oan sai nghiêm trọng trong ngành tư pháp cho thấy bệnh vô cảm đang diễn ra cả trong những lănh vực cứu người, dạy người và bảo vệ công lư.

Như vậy, trên b́nh diện xă hội, bệnh vô cảm đă phản ảnh sự suy giảm nền tảng đạo đức và tinh thần của xă hội. Nó làm cho con người không dám tin vào điều thiện, không dám đứng lên chiến đấu chống cái xấu và cái ác. Cái thiện và cái tốt sẽ bị cái xấu, cái ác tấn công, xâm hại; lẽ phải bị phủ nhận, công lư bị đẩy lùi. Và cái đáng lo sợ hơn chính là người ta coi đó như một chuyện b́nh thường, bởi quanh ḿnh ai cũng như thế cả. Người ta có thể thản nhiên đứng nh́n cảnh một kẻ mạnh ăn hiếp kẻ yếu, người ta coi như không nh́n thấy kẻ gian móc túi trên xe buưt hoặc một vụ cướp giật trên hè phố, mặc dù việc đó xẩy ra sờ sờ trước mắt. Một vụ tai nạn trên đường vắng, nạn nhân nằm trên vũng máu, xe gây ra tai nạn đă bỏ chạy mất tăm, c̣n bao nhiêu xe khác vẫn vun vút lao qua v́ "quá bận", "quá vội"... Thậm chí, một chiếc xe chở hàng bị nạn, nhiều người c̣n xúm lại tranh nhau hôi của. Ghê sợ hơn, chuyện tài xế xe hơi gây tai nạn c̣n cố t́nh quay xe lại cán hoặc chèn cho người ta chết hẳn để đền một thể, v́ họ nghĩ rằng, nếu c̣n sống mà bị thương tật, họ phải nuôi dưỡng, tổn phí gấp nhiều lần, vậy mà nhiều người vẫn chỉ biết trơ mắt ra đứng nh́n.

Tại sao người ta không can thiệp? Bởi người ta sợ liên lụy, mang vạ vào thân. Dần dần h́nh thành lối sống thực dụng trong một số khá đông người Việt Nam. Người ta vô cảm trước nỗi đau của đồng loại.

Trong lịch sử, chưa bao giờ dân ta có bệnh vô cảm như ngày nay

Lư giải cho căn nguyên của bệnh vô cảm, TS Trịnh Trung Ḥa phân tích: "Người Việt chúng ta từ xưa đến nay luôn có truyền thống tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách, yêu thương, sẻ chia với đồng loại. Trong lịch sử, chưa bao giờ dân ta có bệnh vô cảm. Thế nhưng, gần đây, giữa nền kinh tế thị trường, lối sống chạy theo cái "tôi" nên người ta thờ ơ trước nỗi đau đồng loại. Nguyên nhân đầu tiên là do sự chuyển hóa sang cơ chế thị trường, mạnh được yếu thua, một số người có tâm lư việc không liên quan đến ḿnh th́ mặc kệ". Nếu là căn bệnh xă hội th́ nguyên nhân tổng hợp bao gồm các yếu tố mang tính xă hội, kinh tế, văn hóa và chính trị.

Câu “thành ngữ” “sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi” hoặc nói như mấy cậu thanh niên là cứ theo “chủ nghĩa Mắc Kê Nô” đă phổ biến trong xă hội khi con người v́ tư lợi cá nhân. TS. Tô Văn Trường, thành viên Ban chủ nhiệm chương tŕnh nghiên cứu khoa học trọng điểm cấp Nhà nước của Bộ Khoa học - Công nghệ cho rằng: "ở nước ta hiện nay, bệnh vô cảm gần như trở thành một căn bệnh xă hội có sức lây nhiễm cao. Đối tượng mắc bệnh này rất rộng răi, đủ loại người, bao gồm cả những người có học, hiểu biết rộng, tôn trọng luật pháp".

TS Trịnh Trung Ḥa cho rằng, những hành vi của căn bệnh vô cảm đang "tác oai tác quái" lên xă hội chúng ta hiện nay. Người vô cảm thường ngại phiền phức, họ không dám tố giác, ngăn chặn kẻ gây ra tội ác. Như thế chính họ lại gây ra tội ác một cách vô thức. Từ chuyện hè phố đến chuyện lớn hơn của những người có trách nhiệm với xă hội. Bênh vô cảm xảy ra ở nhiếu cấp độ khác nhau. Có một chuyện lớn hơn thuộc về lương tâm và trách nhiệm đối với lịch sử đang gây ra một luồng sóng dữ dội âm thầm trong ḷng những người Sài G̣n. Người ta đang hỏi đó có phải là một cách làm “vô cảm” không?

Sự bảo vệ di tích xưa

Thưa bạn đọc, tôi đă từng viết về thương xá Tax cùng với nỗi thương tiếc thăm thẳm trong bài “60 năm Sài G̣n trong tôi” cách đây gần hai tháng vào ngày 29 tháng 8-2014 nhưng hầu như đó là tâm sự của riêng tôi, chưa phải là của hầu hết những người dân Sài G̣n. Đến nay, sau khi Thương xá Tax đă đóng cửa im ĺm, dư luận lại đang bùng dậy với những tiếc thương, những băn khoăn và những đề nghị từ trong tâm huyết của những người đă từng sống, đang sống ở thành phố này.

Đúng 14 giờ ngày 25/9/2014, loa thông báo của ban quản lư vang lên: “Thương xá Tax ngừng hoạt động”. Những giọt nước mắt đă rơi trên mặt những người yêu quư thương xá này. Những tiểu thương đă từng gắn bó với TX Tax ngồi ngẩn ngơ, lưu luyến với nơi làm ăn sinh sống qua nhiều đời.

Không những thế, đến ngay cả người nước ngoài cũng đă có những đề nghị với chính quyền thành phố về việc bảo tồn di tích lích sử này.

Quả thật tôi cảm thấy rất xấu hổ với các vị người nước ngoài đă thiết tha quan tâm đến di tích lịch sử trên ngay mảnh đất quê hương của tôi. Và đă có nhiều lời chỉ trích khá nặng nề của người dân trong nước về cái thứ bệnh vô cảm của những người có trách nhiệm.

Phải chăng đó là bệnh vô cảm đang tán phá tâm hồn văn hóa dân tộc?

Bạn Hoàng Xuân đă viết trên tờ VN Exprerss:

“Vào những ngày cuối cùng trước khi Tax đóng cửa, nhiều người dân Sài G̣n, ăn mặc giản dị, dắt cả gia đ́nh ngồi cùng nhau trên những chiếc ghế băng nhỏ cũ kỹ bằng gỗ đặt sát lan can phần thông tầng, lặng ngắm Tax như không thể no mắt. Những người khác thi nhau chụp ảnh với con gà đồng hay từng góc một của chiếc cầu thang. Rất nhiều người khi biết Tax sẽ bị đập toàn bộ đă thảng thốt hỏi cách mua lại những chi tiết nói trên, mà theo họ, đă cất giữ một phần hồn Sài G̣n và cả một phần đời trong họ”. Vâng, Tax đă có mặt ở Sài G̣n này hơn 100 năm.

Phải chăng đó là một thứ bệnh vô cảm đang tàn phá tâm hồn và văn hóa đất nước. Những người nước ngoài sợ rằng nó sẽ tàn phá một phần văn hóa của nhân loại. Bạn thấy ǵ khi đọc văn thư này của Tổng lănh sự quán Phần Lan?

Giới ngoại giao đề nghị bảo tồn một phần Thương xá Tax

Đại diện Tổng lănh sự quán Phần Lan tại TP Sài G̣n vừa gởi một lá thư cho UBND TP Sài G̣n và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch VN đề nghị một số giải pháp nhằm giúp bảo tồn một phần Thương xá Tax bị phá dỡ để xây dựng thành một trung tâm thương mại cao 40 tầng.

Nội dung lá thư cho thấy giải pháp được đề nghị trước tiên là giữ nguyên trạng “phần sảnh lobby chính, cùng sàn lót gạch mosaic và cầu thang chính của Thương xá Tax” để sau này sẽ được “tích hợp vào phần thiết kế của ṭa nhà mới sẽ được xây dựng thay thế”.

C̣n nếu giải pháp trên không được thực hiện th́ lá thư đề nghị “sẽ có một giải pháp khác để tháo dỡ, di chuyển và giữ lại các phần thiết kế (sàn khảm mosaic, lan can, tay vịn và các đầu cầu thang chạm trổ) của cầu thang và lobby sảnh chính”.

Đại diện Tổng lănh sự quán Phần Lan hứa hẹn có thể đứng ra tự thu xếp nhân công và chi phí để thực hiện giải pháp thứ hai. Sau này các bộ phận được tháo dỡ sẽ được “tích hợp vào các công tŕnh bảo tàng và tôn tạo khác một cách có hệ thống và chuyên nghiệp thay v́ chỉ đập bỏ, chia nhỏ hay phân tán cho mỗi nơi một mẩu”, lá thư viết.

Để thực hiện được việc tháo dỡ, lá thư đề nghị các cơ quan có thẩm quyền chấp thuận và cho họ thời gian, dự trù trong ṿng 15-20 ngày để thực hiện.

Công tŕnh Thương xá Tax được xây dựng xong lần đầu tiên vào năm 1924 sau đó được sửa đổi nhiều lần. Tuy nhiên theo bức thư th́ phần kiến trúc bên trong của ṭa nhà là sảnh chính, nền sảnh chính lót gạch mosaic và cầu thang sảnh chính vẫn là những khoản mục được giữ nguyên bản từ năm 1924. 

Trước đó, trả lời phỏng vấn của báo chí, ông Đoàn Hoài Minh, Giám đốc dự án của Tổng công ty Thương mại Sài G̣n (Satra), chủ đầu tư dự án Thương xá Tax mới cho biết trong thiết kế của ṭa nhà mới, các chi tiết kiến trúc gắn liền với lịch sử ṭa nhà sẽ được xem xét lưu giữ một phần. Tuy nhiên chưa thể xác định chi tiết cụ thể do công tŕnh vẫn đang trong giai đoạn thiết kế.

Một số nhà ngoại giao nước ngoài c̣n tha thiết đến di sản văn hóa của TX Tax như thế mà những người trong cuộc vẫn b́nh chân như vại đến nay cũng chưa có câu trả lời dứt khoát th́ có đáng buồn cho số phận người VN không?

Nhưng những con người Sài G̣n vẫn không lùi bước. Họ vẫn cùng nhau ra sức ngăn chặn sự tàn phá di tích lịch sử này.

Hơn 300 người kư bản đề nghị bảo tồn di sản tại Thương xá Tax

Với mong muốn bảo tồn những di sản trong Thương xá Tax, hơn 300 người gồm kiến trúc sư, nhà nghiên cứu các lĩnh vực, sinh viên… đă cùng kư vào bản “kiến nghị” để Tổng lănh sự danh dự Phần Lan gởi kèm bản “kiến nghị” bảo tồn Thương xá Tax đến UBND TP Sài G̣n.

Bản đề nghị thể hiện nguyện vọng của người dân thành phố cũng như những người bạn nước ngoài.

Tối 6-10, trao đổi với Thời báo Kinh tế Sài G̣n Online, ông Trần Hữu Khoa, kiến trúc sư tại Sài G̣n, đại diện cho nhóm những nhà nghiên cứu, kiến trúc sư cho biết, khi biết được thông tin về việc di dời các nhà kinh doanh để tháo dỡ thương xá Tax, các thành viên trong nhóm bắt đầu lên tiếng với tư cách là những người có chuyên môn đánh giá giá trị thật sự của Thương xá Tax bằng các bài viết được đăng trên trang cá nhân và một số báo.

Tuy nhiên, theo ông Khoa, tiếng nói này mặc dù nhận được nhiều sự ủng hộ nhưng không đủ mạnh để có thể đề nghị lên thành phố, ông Khoa cho biết:

“Chúng tôi nhận ra rằng việc giữ lại thương xá Tax và ngăn cản xây dựng cao ốc tại đây là điều quá tầm với, nên đă chuyển sang hướng kêu gọi bảo tồn những di sản văn hóa c̣n tồn tại trong Thương xá Tax, tránh bị thất lạc hư hỏng như đối với nhà hát Trưng Vương Đà Nẵng khi xây mới cải tạo”

Ông Khoa cũng cho biết, điều may mắn là nhóm của ông nhận được sự ủng hộ của cục Di sản bộ Văn hóa Thể Thao (VHTT) và một số vị có chuyên môn trong ngành khảo cổ, nghiên cứu lịch sử của Việt Nam, cũng như trên thế giới.

Ông Khoa cho biết, tính cho đến khoảng 24 giờ ngày 6-10, sau 3 tiếng số ủng hộ đă lên tới hơn 300 người. Trong đó, có những tên tuổi như TS Nguyễn Thị Hậu, Phó Tổng Thư kư Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, TS. Lâm Thị Mỹ Dung, Chủ nhiệm Bộ môn Khảo cổ học, Giám đốc Bảo tàng Nhân Học, Trường ĐHKHXH&NV, ĐHQG Hà Nội, Tim Doling, nhà nghiên cứu lịch sử Sài G̣n, quốc tịch Anh…

Ông Phan Khắc Huy, Giám Đốc Công ty Cội Việt, cho biết, việc bảo tồn di sản trong Thương xá Tax là cần thiết v́ nơi đây là một phần của Sài G̣n, là một vật chứng, một dấu gạch nối giữa quá khứ đến hiện tại và cho cả tương lai.

Cách đây khoảng chín năm, Ṭa án TP Sài G̣n, một công tŕnh hết sức đẹp đẽ do kiến trúc sư người Pháp Bourard Foulhoux thiết kế và xây dựng từ 1881 đến năm 1885, cũng đă được phía chính phủ Pháp đặt vấn đề giúp đỡ bảo tồn. Vài vị kiến trúc sư tham gia dự án bảo tồn kể, trong suốt mấy tháng lang thang từ tầng hầm lên tầng mái của kiến trúc đẹp tuyệt vời này, họ phát hiện có quá nhiều chi tiết đă bị đập bỏ hoặc sửa chữa vô cùng tùy tiện. Các bức tượng Nữ thần công lư đặt trước các pḥng xử án cũng đă bị lấy mất hoặc không c̣n nguyên bản. Để trùng tu lại cần có bản thiết kế gốc, nhưng tại Việt Nam các tài liệu liên quan hầu hết bị thất lạc nhiều năm qua chiến tranh. Nhóm trùng tu phải liên lạc với phía Pháp và được giúp đỡ rất nhiệt t́nh, thậm chí ngay cả khi nó quá khó khăn và vượt quá khả năng của ḿnh th́ họ vẫn cố gắng t́m từng đầu mối nhỏ nhất để gửi sang Việt Nam, họ tận tụy giúp chúng ta giữ ǵn các công tŕnh tuyệt đẹp này.

Sự hờ hững của người có trách nhiệm trực tiếp trong việc giữ ǵn những công tŕnh kiến trúc vừa đẹp đẽ, vừa là những cột mốc của lịch sử Sài G̣n, gắn chặt với t́nh cảm của người yêu Sài G̣n thật trái ngược một cách đáng trách với ḷng tha thiết của những người khách nước ngoài đang làm công việc ngoại giao kia”.

Nếu bạn nh́n thấy những di tích cũ như cái cổng làng xưa được giữ nguyên vẹn cho đến ngày nay, bạn sẽ vô cùng thích thú và cảm ơn ông cha ta đă biết cách giữ ǵn gia sản đồ sộ cho con cháu. Cổng làng vẫn lưu giữ những nét chất phác, đôn hậu của một làng quê. Bên cạnh cuộc sống xô bồ và vội vă, sau những chiếc cổng làng rêu phong là một cuộc sống giản dị thắm t́nh làng nghĩa xóm. Và cũng rất hữu t́nh như nhà thơ Bàng Bá Lân đă diễn tả:

“Sáng hồng lơ lửng mây son,

Mặt trời thức giấc, véo von chim chào.

Cổng làng rộng mở ồn ào,

Nông phu lững thững đi vào nắng mai”.

Tưởng không c̣n ǵ đẹp hơn bức tranh quê Việt Nam đó. Các vị khách nước ngoài khi đến Sài G̣n họ sẽ không buồn nh́n đến ṭa nhà 40 tầng sẽ được xây dựng dù nó “hoành tráng” đến đâu bởi họ đă từng đặt chân lên những ṭa nhà 80 tầng tráng lệ rồi. Họ sẽ đi t́m những di tích mà không nơi nào có ngoại trừ đất nước mà họ ghé thăm.

Nhưng những tiếng kêu than này của những người Sài G̣n có c̣n kịp không, xin hăy dừng tay lại để nghe nguyện vọng tha thiết của người dân. Đừng để cái bệnh vô cảm tàn phá thêm nữa.

Cái Sài G̣n cũ này nếu không trùng tu, cứu giúp th́ xin đừng đập phá nó. 

Rất nhiếu bạn đọc đă chia sẻ trên khắp các trang báo. Tôi chỉ trích dẫn 3 ư kiến nhỏ:

- Bạn camduong viết: Thế mới biết tại sao học sinh nước ta không muốn học lịch sử, v́ người lớn chúng ta đă và đang phá bỏ lịch sử không thương tiếc, chỉ mong muốn lợi nhuận bất chấp tất cả là kẻ phá hoại thành phố xinh đẹp này

- Bạn có biệt danh Saigon 84 viết: Các TP Châu Âu các toà nhà như vậy họ c̣n lưu giữ rất nhiều từ thời đế chế La Mă khoảng (thế kỉ thứ 4-thế kỉ 14) cho đến nay họ c̣n giữ lại được cho nhân loại, mà của họ c̣n trải qua rất nhiều tàn phá mà c̣n giữ cho hôm nay. Việt Nam giờ hoà b́nh hết chuyện làm đi đập đi xây mới ngay trên những giá trị xương máu và lịch sử để có được. Nếu thích xây 1 Sai Gon hiện đại th́ đề nghị xây bên Q9, Q2, Q12, Q7.....c̣n đầy đất bên đấy tha hồ xây, chứ đây cái chỗ bé tí cứ thích vào đập phá, xây dựng. Xây 1 cái Sai Gon 2 ở chỗ khác đi. Cái Sài G̣n cũ này nếu không trùng tu, cứu giúp th́ xin đừng đào xới đập phá nó. 

- Bạn có biệt danh that vong viết: Giờ chỉ hi vọng LƯƠNG TÂM của mấy người lănh đạo thôi.

Xin gửi những hàng chữ này đến lương tâm của những người sẽ chịu trách nhiệm trước lịch sử dân tộc. Các vị cũng đừng quên câu nói nổi tiếng này: “Nếu anh bắn vào quá khứ bằng khẩu súng lục, tương lai sẽ bắn lại anh bằng một khẩu đại bác”.

 

Văn Quang

24-10-2014