C Nước B Đin Git

Văn Quang

viết từ Sài G̣n

 

 

 

 

 

Đúng ngày tận thế, chiều 21-12-2012, ông Điện lực VN (tên giao dịch quốc tế là Vietnam Electricity, viết tắt là EVN) thông báo tăng giá điện, tính cả năm 2 lần tăng là 10%. Nụ cười của người Việt vừa thoát khỏi ngày tận thế chưa rời khỏi khóe môi đă héo lại v́ bị “tận thu”. Cái số người dân Việt bây giờ v́ thế ít khi nào có nụ cười trên môi.

Xin đừng đặt câu hỏi v́ sao một số người Việt bây giờ lại “vô cảm” đến thế. Lư do giản dị bởi c̣n chạy gạo hộc x́ dầu, không có tiền th́ vợ con đói, bố mẹ không có thuốc, chưa biết chết lúc nào, nên đành phải “mắc bệnh vô cảm” vậy, dù lương tâm có bị cắn rứt cũng phải chịu.

Công việc nhà chúng em c̣n nhiều lắm, ông thông cảm hay không cũng chẳng ảnh hưởng ǵ tới “cơm gạo áo tiền” nhà chúng em. Nhưng c̣n một ông lớn mắc bệnh vô cảm nặng hơn, công khai thách thức dư luận.

Ông Điện Lực VN mắc bệnh vô cảm nặng

 

Cái thời buổi này nó thế, nhất là dịp năm hết tết đến này, người dân có hàng chục thứ phải lo. Công nhân đi làm xa, lo lấy cái vé tàu về quê cũng ăn chực nằm chờ suốt đêm vẫn chưa mua được, lại phải nhờ đến c̣ chợ đen. Nỗi lo lương thưởng tết không có, lấy ǵ mua bánh cúng ông bà, lấy ǵ mua cho con manh áo mới.

Chưa nói đến một số doanh nghiệp nợ lương từ tháng này qua tháng khác, tháng này không biết c̣n nợ nữa không. Rồi vẫn lo cái xe gắn máy cà tàng sắp phải đóng thuế “phí sử dụng đường bộ”. Ông ngân hàng nhà nước cũng “nhân dịp cuối năm” này ép hạ lăi suất gửi ngân hàng xuống thêm 1% nữa.

Nỗi lo hơn nữa là thất nghiệp. Mấy cô cậu làm trong ngân hàng đang nơm nớp lo bị “cắt giảm nhân sự”. Nói cho đúng, làm ở sở càng lớn, lương càng cao, càng lo. Công nhân các công ty xí nghiệp càng nhỏ, lương càng “bẻo”, càng lo, chưa biết năm sau công ty sẽ đi về đâu, nỗi lo thất nghiệp vẫn canh cánh bên ḷng. Ấy thế mà vẫn tăng giá điện gấp gáp, bất ngờ, có ông ví von như một cú dí diện vào lưng nhân dân. Như thế th́ ông điện lực c̣n mắc bệnh vô cảm nặng hơn nhiều!

Người lao động và đại gia cũng cùng bị điện giật

 

Thế cho nên khi được tin tăng giá điện, cả nước nhảy nhỏm y chang bị điện giật. Có hàng ngàn câu nói cửa miệng của người lao động thốt ra. Mấy cái doanh nghiệp cũng thất thần, hăng nào cũng phải sử dụng điện trong khi hàng ế ẩm, bán giá cũ chưa ai mua, nay lại tăng giá nữa, làm sao bán hàng? Cho thợ nghỉ hàng loạt hay cho thợ làm 3 ngày một tuần, vẫn chưa giải quyết được vấn đề. Chỉ c̣n nước đóng cửa. Đóng kiểu nào c̣n tùy theo t́nh h́nh. Đóng theo kiểu bán hết máy móc thiết bị, ông chủ bỏ nhà không vườn trống, chạy mất tiêu là gọn nhất. Tha hồ cho mấy anh thợ đứng chờ như ḥn vọng phu. Kiểu đó không thiếu ǵ ông chủ đă và đang áp dụng có hiệu quả tại VN.

Nhưng t́nh trạng của người lao động c̣n thê thảm hơn nhiều. Vậy xin chứng minh cụ thể tiếng nói của người dân trước. Trong số hàng ngàn ư kiến trên hầu hết các trang báo cho người dân “x́ hơi”, đa số ư kiến đều cho rằng EVN làm ăn thua lỗ những năm trước không phải do lỗi của người tiêu dùng nên không thể bắt họ phải chịu trách nhiệm. Mời bạn đọc những tâm sự rất ngắn gọn nhưng đầy đủ ư nghĩa:

Thà tận thế cho khỏe

- Bạn Lao Đao thất vọng quá đến mức phải thốt lên: Vừa vượt qua được cái tận thế lại đụng ngay cái tận thu của anh Điện, tuần sau anh Giao Thông cũng sẽ tận vét với cái phí giao thông cho các loại xe! Thà tận thế thiệt cho khỏe!!!

- Bạn Phạm Văn Lâm than bóp đă xẹp: Những ngày cuối cùng của năm 2012 giá điện tăng “hốt hụi chót”...Bóp của dân thực sự đă xẹp lép, làm ǵ c̣n tiền để đóng “phí bảo tŕ đường bộ” ngay đầu năm đây hỡi những ông Quan ơi?...

- Bạn Tiếng xưa nh́n nồi cơm nhà ḿnh: Người dân đă oằn ḿnh với bao thứ thuế, Sở Điện lực cũng ráo riết ra tay. Nồi cơm lại vơi đi rồi, Sở Điện lực ơi!

- Bác Bảy Đại Ca hỏi thăm các nhà làm kinh tế vĩ mô và “siêu tiến sĩ” VN: Đây là kinh tế vĩ mô và người dân sẽ ngộp thở, là nhờ các siêu tiến sĩ làm luận án, tăng lăi để bù lỗ và người dân ngóc đầu lên không nổi.

- Bạn Năm Khang sâu sắc hơn: Cái mất nhiều hơn: Hết biết, hết biết, hết biết! Trong khi, Chính phủ mới có chỉ đạo trong phiên họp tháng 11 là phải tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô; kềm chế lạm phát. Và tại sao phải tăng giá để bù lỗ do tự ḿnh kinh doanh yếu kém. Thật sự không c̣n biết tin vào cái ǵ nữa. Dân phải ép ḿnh mà trả thêm tiền điện, trả thêm phí bảo tŕ đường bộ mà tâm không phục, khẩu không phục. Có thêm tiền, nhưng cái mất là nhiều hơn!

- Bạn TBDKN nói đến nguyên tắc ngược đời trong kinh doanh: Theo nguyên tắc cung cầu của thị trường th́ mua càng nhiều, giá càng giảm nhưng EVN th́ không! mua càng nhiều càng bị “chém”. Một ḿnh một chợ muốn làm ǵ th́ làm. Chẳng có ngành nghề nào kinh doanh sướng như EVN, thua lỗ th́ nhà nước cứu, c̣n lợi nhuận th́ đem chia nhau xài. Bó tay.

- Bạn Hiep, email hiep63@mail.vn lại tỏ ra khôi hài: Đúng là 5 anh em trên 1 chiếc xe ‘tăng’: ‘xăng tăng -điện tăng -nước tăng -gaz tăng -vàng tăng’ mà lương…chậm tăng!

- Bạn có địa chỉ email tuanhonglac@... đặt câu hỏi “Tăng giá điện là điệp khúc được lặp đi lặp lại nhiều năm. EVN độc quyền bán điện rồi độc quyền tăng giá, lại c̣n nói “Không tác động lớn”. Cơ sở nào để các ông nói là không tác động lớn? Thử làm dân nghèo xem có tác động hay không khi mà người dân đă cắt giảm rất nhiều khoản chi tiêu, nay giá điện lại tăng th́ lấy khoản nào bù vô? Đó là chưa kể giá điện tăng sẽ làm giá hàng hóa tăng theo. Tại sao làm ăn lỗ lại bắt khách hàng gánh cho ḿnh?”.

- Cụ Lăo Nạp kết luận: Người dân không bị tận thế th́ cũng bị tận... số với các ông: Điện, giao thông, xăng dầu!

Chỉ nghe bằng ấy lời “tả oán” của người dân, bạn đọc đă có thể nh́n rơ được tâm trạng của người dân Việt hiện nay “mười phân vẹn mười” như thế nào, khỏi cần b́nh luận thêm, phải không bạn?

Không chỉ người dân nghèo than khổ, các đại gia chủ doanh nghiệp cũng than khổ.

 

Tiếng kêu của các đại gia trong các doanh nghiệp

 

* Ông Đỗ Phước Tống (giám đốc Công ty TNHH cơ khí Duy Khanh): Quá ngán giá điện:

Phải nói là quá bất ngờ. Trước đó, hầu như tôi chưa nắm được thông tin nào về việc tăng giá điện bắt đầu từ hôm nay (22-12). Thú thật, tôi đă quá ngao ngán về vấn đề này. Doanh nghiệp, người tiêu dùng than quá nhiều về giá điện nhưng Bộ Công thương có bao giờ nghe.Từ đầu năm đến nay, nhiều loại chi phí đầu vào tăng giá mạnh, nhưng sản phẩm bán ra không thể tăng giá. Trong ngành cơ khí chúng tôi, phần điện rất nặng. Hầu hết các khâu sản xuất đều phải dùng điện.

Tại Công ty Duy Khanh, chi phí tiền điện chiếm khoảng 4% trong tổng chi phí sản xuất. Việc tăng giá điện có tác động rất lớn đến hoạt động của công ty. Trong khi đó ở thời điểm này không thể tăng giá đầu ra v́ c̣n phụ thuộc vào sức mua, doanh nghiệp phải tự gánh khoản tăng giá điện lần này.

Ép dân và các doanh nghiệp quá đáng


Thời gian thông báo tăng giá điện chỉ trong ṿng 01 ngày. Đúng là chỉ có công ty điện lực được nhà nước bao cấp mới có khả năng làm như vậy để ép dân chúng tôi. Tôi chỉ vừa nghe tin tăng giá điện hôm qua, vậy mà hôm nay nhân viên điện lực đă đến cơ sở sản xuất của tôi đễ chốt giá điện báo tăng giá. Dân chúng tôi xài điện, đóng tiền điện - cũng xem như là khách hàng của công ty điện, nhưng liệu chúng tôi có được sự tôn trọng như là khách hàng?

Thử hỏi nếu là một doanh nghiệp muốn báo tăng giá sản phẩm th́ cũng phải thông qua một thời gian thông báo trước để khách hàng có tâm lư chuẩn bị và tính toán lại. Đằng này thấy ép chúng tôi quá. Dường như ngành điện giờ trở nên quá độc đoán nên chỉ trong 01 ngày thông báo tăng giá là ngày mai áp dụng ngay, để dân chúng không kịp có tiếng nói ǵ.

Chính phủ có thẩm quyền th́ chỉ yêu cầu EVN bù lỗ nhưng không yêu cầu rơ chính sách bù lỗ hay biện pháp hạn chế sự độc đoán của EVN, thay v́ bằng việc cải tổ lại bộ máy hoạt động sao cho hiệu quả tránh thất thoát hơn th́ EVN chỉ đơn giản nhất là móc túi dân, bắt người dân như chúng tôi - những người làm ăn cực khổ ngày đêm thiếu ăn thiếu ngủ để tính toán sao cầm cự được v́ không thể tăng giá đầu ra nhưng phải đủ sức nuôi thợ có công ăn việc làm ổn định, phải gồng gánh hết thuế này thuế nọ. Rồi lại phí này phí kia, rồi hết điện tăng rồi có ngày xăng, nước lại tăng, giá nguyên liệu tăng theo... Mỗi thứ tăng một ít 5%, 3%, 4% th́ chúng tôi chỉ c̣n biết dẹp tiệm....

T́m mọi lư do để móc túi dân

 

Bây giờ bạn đă hiểu tại sao doanh nghiệp (DN) VN đóng cửa lu bù, công nhân thất nghiệp, nạn trộm cướp hoành hành dữ dội, mại dâm từ chân dài thành thị đến con gái nhà quê mọc lên như cỏ hoang… và c̣n nhiều những hệ lụy khác làm băng hoại xă hội phát sinh từ những quy định thiếu thực tế, chỉ lo đến cái ngân sách của ngành ḿnh, của cơ quan ḿnh hơn là đời sống của dân. Các ông làm kinh tế vĩ mô, các nhà “siêu tiến sĩ” như bác Bảy Đại Ca đă “xưng tụng” bỏ quên mất đời sống của người dân sẽ chịu ảnh hưởng như thế nào. Hoặc là cố bám víu lấy một chỉ thị của cấp trên để thi hành máy móc theo kiểu “cố t́nh hiểu sai, hiểu lầm” nhanh chóng đưa ra những quyết định “bảo hoàng hơn vua”. Viện ra đủ đủ lư do để móc túi dân cho nhanh.

Thí dụ “EVN công nhận năm 2012 lăi khoảng 3.500-4.000 tỉ đồng, nhưng vẫn phải tăng giá điện để bù các khoản lỗ trước đây”. Lỗ v́ ngành điện lực sẵn tiền trong tay, mang đầu tư ngoài lănh vực chuyên môn của ḿnh như bất động sản, viễn thông, chứng khoán..., để lỗ hơn 20.000 tỉ, lỗi này hoàn toàn do sự quản lư yếu kém của EVN. Đầu tư không đúng chức năng, làm thất thoát tài sản của nhà nước th́ trách nhiệm trước hết thuộc về lănh đạo EVN, phải bỏ tiền túi ra mà đền. Không thể bù các khoản lỗ bằng cách tăng giá điện, đánh vào người tiêu dùng, họ không có tội.

Theo một chuyên gia, giá điện đă có thể không gánh nhiều áp lực tăng như thế, nếu EVN quản lư tốt hơn, tiết giảm nhiều chi phí đầu vào cấu thành giá điện. Đặc biệt là tổn thất điện năng nhiều năm qua dù đă có yêu cầu phải giảm nhưng vẫn đứng ở mức cao (trên 9%). Theo vị này, chỉ cần giảm 1% tổn thất điện năng th́ mỗi năm ngành điện đă tiết kiệm thêm được cả ngàn tỉ đồng. Đỡ khổ cho dân biết mấy.

Lại đến những chuyện bất hợp lư từ ngân hàng


Và cũng nhân “dịp đặc biệt” này, chỉ sau 1 ngày giá điện tăng, ông Ngân Hàng Nhà Nước (NHNN), bèn ra ngay cái quyết định giảm lăi suất, trước hết là giảm đầu vào tức là giảm tiền lời của dân, bù đắp cho ngân hàng để giảm lăi suất cho DN vay. Cơ quan này thừa nhận t́nh h́nh doanh nghiệp c̣n gặp nhiều khó khăn, do sức mua của thị trường vẫn ở mức thấp, hàng tồn kho ở mức cao, khả năng hấp thụ vốn tín dụng ngân hàng hạn chế.

Việc giá tiêu dùng được kiềm chế ở mức thấp cũng là điều kiện để lăi suất tiếp tục giảm. Dự kiến cả năm nay, lạm phát chỉ tăng khoảng 7% so với năm ngoái.

Như vậy đây là lần thứ 4 liên tiếp trần lăi suất tiền gửi VNĐ giảm, từ mốc 14% vào đầu năm. Các loại lăi suất điều hành khác c̣n được điều chỉnh với tần suất dày đặc hơn, mặc dù suốt 25 tháng qua, NHNN giữ nguyên lăi suất cơ bản 9% một năm.

Dự báo của các ông có tính đến việc tăng giá điện, mọi thứ sẽ tăng theo, lạm phát và tiêu dùng có c̣n giữ được mức đó không? Cho nên ông NHNH mới vội đưa ra quyết định giảm lăi suất cho “hợp thời trang”. Nếu để vài hôm, giá tăng đùng đùng mới đưa quyết định ra sẽ là bất hợp lư. Đúng là một quyết định khôn ngoan của các ngài làm kinh tế vĩ mô! Khôn hơn dân là cái chắc. Nhưng vẫn có những bất hợp lư không che giấu được.

Quưt làm cam chịu

 

Một bất hợp lư dễ thấy là những DN, nhất là DN nhà nước, làm ăn thua lỗ, sao lại bắt dân chịu? Thí dụ những DN, từ hàng chục năm trước đây, vay vốn ngân hàng kiểu “tay không bắt giặc”, mua 1m2 đất chỉ có vài trăm ngàn đồng, khi bán cả triệu đồng, lời hàng ngàn tỉ, dân được hưởng cái ǵ? Đến khi xây nhà, xây siêu thị, lại lời thêm một lần nữa, xây vài trăm triệu, bán cả chục tỉ, ai ăn? Dân được cái ǵ?

Thế mà khi nhà đất xây ra rồi để đó định kiếm lời vái trăm tỉ nữa, nhưng gặp lúc “đóng băng”, ế dài. Dân lại chịu đủ kiểu để “tháo gỡ” cho các “vua nhà đất”, nói chung là những “DN đang gặp khó khăn”. Khi ăn th́ đại gia ăn hết, khi thua th́ lấy tiền dân bù vào có hợp t́nh hợp lư không?

C̣n ngân hàng khi cho các DN vay nặng lăi trên 20%, khi đó DN có ăn, trả lăi đầy đủ cho ngân hàng. Ai ăn? Khi vỡ lở ra, NH không đinh giá kỹ hoặc móc ngoăc với DN, cho DN không vốn hoặc ít vốn vay, bây giờ không đ̣i được nợ thành “nợ xấu”. Lỗi này hoàn toàn thuộc về ngân hàng, dân có tội ǵ? NH có bổn phận phải tự cứu ḿnh. Mang tiền dân ra “cứu nguy” lại là điều bất hợp lư khác nữa. Chung quy quưt làm cam chịu, người dân có tí tiền gửi tiết kiệm, thơm như quả cam đỏ hồng, bị “gí” mà không nói năng ǵ được.

Phần khác, khi viện dẫn lạm phát bao nhiêu phần trăm là tự các ông nói thôi, người dân hoàn toàn mù tịt, không thể biết lạm phát lên xuống ra sao. Theo suy luận giản dị của người dân, chỉ căn cứ vào giá cả cứ tăng, đời sống ngày một khó khăn hơn hay dễ thở hơn, đó là lạm phát tăng hay giảm. Cho nên người dân không khỏi bất b́nh về cách “áp đặt”này của NHNN. Ông NHNN đă căn cứ vào chỉ thị của chính phủ là phải hạ lăi suất, đó là điều ai cũng mong cho giá cả hạ nhiệt. Nhưng cách làm của NHNN là cứ cái ǵ “đè” được th́ “đè” cho nó nhanh gọn, không có sáng kiến t́m ra giải pháp khác và không có lư lẽ thuyết phục.

Lúc này mọi việc đầu tư đều khó khăn, người dân chỉ có lựa chọn là gửi tiền tiết kiệm vào ngân hàng. Thôi th́ nay hạ, mai hạ lăi suất, không kiếm được tí tiền lời như trước cũng gỡ được cái vốn không bị hao ṃn v́ đồng tiền mất giá. Ăn tiêu vào tiền lời gửi NH tức là ăn vào vốn của ḿnh hay nói theo cách của người b́nh dân là ḿnh cắn vào tay ḿnh.

Ngay cả việc gửi tiền vào ngân hàng, có người cho rằng như thế cũng là “liều” v́ chưa biết lúc nào NH có thể vỡ nợ. Họ tin vào sẽ không có NH nào vỡ nợ trong thời gian này cả v́ nếu một NH vỡ nợ th́ các NH khác cũng vỡ theo, nên NH phải cứu nhau. Nhưng đấy chỉ là niềm tin mỏng manh trong từng thời điểm mà thôi, ngày mai có thể khác, đó là nhận định của một chuyên gia kinh tế.

Bạn Van viết trên báo Thanh Niên ngày 23-12-2012:

“Muốn nói ǵ th́ nói, lạm pháp quá cao, cái ǵ cũng tăng. Từ điện, gas, nước, xăng, thực phẩm, thu phí cầu đường v.v. Tất cả đều tăng như ngựa phi, tiền đang mất giá. Ngân hàng trả lăi suất tiết kiệm quá thấp, người dân phải rút tiền tiết kiệm ra mua vàng, ngoại tệ để pḥng thủ. Chứ biết làm sao bây giờ! Doanh nghiệp than, nhưng kiếm tiền rất bộn. Muốn mượn tiền với lăi suất thấp nhưng làm giàu rất mau. Chuyện kinh doanh là chuyện của họ, có dính dáng ǵ đến người dân mà phải hy sinh cho các đại gia này làm giàu. Cứ nghèo hoài cho họ giàu à!!!!”

Nếu có một bất cứ một “kênh” nào gửi tiền có lời hơn 8%, họ sẽ rút tiền ra ngay. Thí dụ nhà đất ấm lên, có lời, người ta lập tức đầu tư vào chỗ khác, hơn là gửi NH nay ép mai ép. Lúc đó sợ NH không phản ứng kịp, t́nh h́nh sẽ ra sao?

Trong khi đó chẳng biết NHNN có kiểm soát được triệt để các NH cho DN vay đúng như quy định không và NH có “đi đêm”, lách lăi suất không? Điều này ông Thống đốc NHNN biết hay không biết?

C̣n một số quy định sẽ được áp dụng từ đầu năm 2013 đang làm người dân đau đầu. Tôi xin bàn đến vào những ngày đầu năm.

Văn Quang

Sài G̣n