Nghe Từ Công Phụng Tỏ T́nh

 

Hà Khánh Quân

 

 

          Thích nhạc, mê nhạc, ghiền nhạc không hề đứng gần khả năng am hiểu âm nhạc, lại càng không thể phát sinh chuyện điều khiển, sắp xếp những nốt nhạc, nói ngắn gọn là sáng tác. Đa số chúng ta nghe nhạc bởi sự cảm nhận tự nhiên. Sự cảm nhận này rất ít đến với chúng ta bằng sự lẻ loi của các nhạc cụ, dù chúng có cùng nhau cất tiếng. Âm nhạc vốn là cơi  cao xa, thường vượt tầm hiểu biết của nhiều người. Cứu được nhược điểm này, lời ca đă đóng một chức năng chủ yếu. Riêng với người Việt Nam, ca từ đúng là một nhu yếu phẩm cho tâm hồn, cho tinh thần. Ngày c̣n nằm nôi, ca dao, tục ngữ theo giọng hát ru con, ru em đến với chúng ta. Ấu thơ bây giờ có thể thiếu hẳn nguồn bổ dưỡng này, nhưng bù lại có những máy phát êm dịu đưa giấc ngủ. Nói chung lời ca chính là ch́a khóa, là cây cầu đưa chúng ta đến gần âm nhạc hơn. Dĩ nhiên phần nhiều chúng ta vẫn mang đôi tai điếc đặc ngồi trong thính đường một buổi tŕnh tấu nhạc cổ điển tây phương. Nhưng ít ra chúng ta cũng đă dễ dàng đến với những Chiều Về Trên Sông của Phạm Duy, Thu Vàng của Cung Tiến, Biệt Ly của Dzoăn Mẫn, Nắng Chiều của Lê Trọng Nguyễn, Tóc Mây của Phạm Thế Mỹ, Cô Đơn của Nguyễn Ánh 9, Ḥn Vọng Phu của Lê Thương, Dư Âm của Nguyễn Văn Tư, Ngọc Lan của Hoàng Trọng, Quê Mẹ của Thu Hồ, Khúc Ca Ngày Mùa của Lam Phương, Ghé Bến Sài G̣n của Văn Phụng, Xóm Đêm của Phạm Đ́nh Chương, Trăng Mờ Bên Suối của Lê Mộng Nguyên, Nụ Cười Sơn Cước của Tô Hải,  hay Sơn Nữ Ca của Trần Hoàn... Dĩ nhiên c̣n rất nhiều, rất nhiều ca khúc vẫn sống tiềm ẩn trong ḷng chúng ta. Có thể nói những ca khúc này, tám phần mười vượt thời gian nhờ ở ca từ. Đây quả thật là tŕnh độ thưởng ngoạn âm nhạc của đại chúng người Việt chúng ta. Và từ những lời nỉ non, véo von không cần mất nhiều sự suy nghĩ này, một số trong chúng ta lần theo tŕnh độ học vấn yêu thích những ca khúc trau chuốt, giàu hoa mỹ đượm chút ít triết lư về cuộc đời. Vẫn giữ căn bản giản dị, trong sáng, nhưng rơ ràng từ bàn tay của Từ công Phụng, Lê Uyên Phương, Trịnh Công Sơn, Ngô Thụy Miên, Cung Tiến... ca khúc của họ có cái vẻ sang cả, trí thức hẳn lên.

          Tôi cũng là người yêu nhạc b́nh dân, không có khả năng am hiểu những trường canh, tiết tấu, hợp âm...ǵ ǵ đó. Tôi chỉ vịn lời ca mà đi cho cuộc đời ḿnh thêm chút ít nhẹ nhàng, thanh thản. Hôm nay ngồi buồn, chẳng phải v́ trời mưa, chẳng phải v́ thất t́nh hay nhớ cố hương, mà bỗng thấy buồn khan thế mới lạ. Có lẽ có sự trống vắng nho nhỏ trong tâm hồn. Để nỗi bâng khuâng vô cớ không trở thành cô đơn, tôi mở nhạc. Và rất t́nh cờ, tôi nghe ông Từ Công Phụng tỏ t́nh.

 

          H́nh như Thiếu nữ và mùa Thu thường có những nét tương đồng. Từ sự lộng lẫy, thanh tú của nhan sắc, đến cái dịu dàng, man mác lạnh của tính chất, đă hàng ngh́n năm qua, hai đối tượng này vốn là đầu nguồn của nhiều ḍng sáng tác. Nhiều nhạc sĩ, thi sĩ, thậm chí đến cả văn sĩ, họa sĩ đă từng vịn vào mùa thu, hoặc vịn vào một bóng hồng để đẩy những suy tưởng lẫn nhớ nhung của ḿnh thoát xác thành những h́nh ảnh mới. Nhạc sĩ Từ công Phụng cũng không đi lệch con đường có sẵn này. Nhưng với ông, trong ca khúc Bài Cho Em, ranh giới giữa mỹ nhân và mùa thu chợt được xóa nḥa. Để nhường chỗ cho t́nh yêu và nỗi nhớ quấn quít bên chân những nốt nhạc tha thiết, trôi nổi, vang xa mong t́m lại một thời hoa bướm có đủ vui buồn. Tất cả dành cho em, gởi về em mênh mang như một ḍng sông, chúng ta hăy cùng Từ Công Phụng dựa t́nh lên ḍng sông, và để ḷng trôi cùng âm nhạc :

 

Chiều nay ngồi viết riêng cho em

Cho em bài hát êm đềm, trôi theo từng tiếng tơ mềm

Nhờ mây gửi đến riêng cho em

Cho em ngàn lời yêu thương, trôi trên nụ cười phong kín

 

Mùa Thu chợt đến trong cô đơn

Buồn bay lên mờ lấp khung trời chiều lạnh lùng

Trời c̣n gọi tiếng mưa đêm nay

Mưa ơi! Đừng làm buồn mắt em thơ ngây

 

Ô hay! Mùa Thu đến bao giờ

Mưa bay buồn giăng mắc khung trời

Người về từ trên đó để nh́n làn môi thắm

Cớ sao em c̣n buồn để mùa Thu đến rồi đi

 

Gịng sông nào vắng xa chưa em

Ru lên hồn tuổi thơ này, thêm một lần chuốc u buồn

Hồn lên ngàn phím tơ vương êm

Ru em bằng lời ca đêm, ru lên tuổi buồn em mang

 

Gịng sông rồi vắng xa thôi em

Đời trôi theo ngày tháng, mang nhiều kỷ niệm buồn

Tuổi thơ c̣n có mơ không em

Hay trôi miệt mài ngày tháng trong cô liêu

 

          Khi yêu chúng ta thường mất đi ư niệm về thời gian, hoặc ngược lại, từng giờ từng khắc có thể gói gọn được rất nhiều kỷ niệm. Ở ca khúc Bây Giờ Là Tháng Mấy, nhạc sĩ Từ Công Phụng, có lẽ có cả hai trạng thái khác nhau này. Trong ca khúc, ông có ít nhất 3 lần lên tiếng hỏi người yêu ḿnh về một cái móc thời gian, không cần phân định là đang yêu nhau, gần nhau hay sắp sửa một cuộc chia xa. Hỏi cho có hỏi vậy thôi. Cái vẩn vơ thật thi sĩ của Từ công Phụng chỉ là cái bàn đạp để ông vẽ lại nỗi nhớ thương, cùng những nét đẹp độc đáo, tiêu biểu của người yêu ḿnh. Em hờn dỗi đủ để cho anh phải đi t́m một loài hoa. Mắt em đẹp đủ cho anh thấy cả mùa xuân. Và ngay trong cái lạnh lẽo của mùa đông, tâm hồn những người yêu nhau cũng không lẻ loi. Cái thời gian Từ Công Phụng muốn hỏi, hay đúng hơn là muốn nhắc tới, chính là cái ổ t́nh, một thời ông đă cùng ấm áp bên một người, để có cơ hội mở ra một ḍng t́nh ca rất gần với sự thưởng ngoạn của đại chúng :

 

Bây giờ tháng mấy rồi hỡi em?

lênh đênh ngàn mây trôi êm đềm

Chiều nay nếu em đừng hờn dỗi,

trách nhau một lời thôi

Tâm hồn ḿnh đâu lẻ đôi.

 

Bây giờ tháng mấy rồi hỡi em?

Anh đi t́m màu hoa em cài

Chiều nay nhớ em rồi và nhớ

áo em đẹp màu thơ,

môi tràn đầy ước mơ

Mai đây anh đưa em đi về,

mưa giăng chiều nắng tàn

cho buốt lạnh chúng ḿnh.

Em ơi, thôi đừng hờn anh nữa,

nh́n nhau buồn vời vợi,

để mùa đông buốt giá bờ vai mềm.

Bây giờ tháng mấy rồi hỡi em?

Anh đi t́m mùa xuân trên đời

Mùa đông chết đi rồi mùa xuân

mắt em đẹp trời sao

cho ḿnh thương nhớ nhau.

 

          Trong một đồng t́nh gần như tuyệt đối với nhà thơ Du Tử Lê, khi xác nhận, minh định vị trí của người phụ nữ bên cuộc đời ḿnh, nhạc sĩ Từ Công Phụng đă biến những lời thơ của ông Lê Cự Phách thành những ḍng nhạc chân thành, tha thiết. Cảm tạ ơn em không phải là một thỏa thuận riêng rẻ giữa nhạc sĩ và thi sĩ, mà c̣n là sự đồng thuận của đám đông, của chúng ta khi lắng nghe. Giữ Đời Cho Nhau, như một lời dặn ḍ, nhắc nhở đơn giản, nhưng chân t́nh. Một hơi thở thoáng ấm chỗ nằm. Một vóc áo hờ hững bất ngờ, đă có thể là một sự ban ơn cho chúng ta, nếu t́nh cờ chúng ta được hạnh phúc biết rung cảm, biết nắm bắt, dù một thoáng. Hăy nghe Du Tử Lê và Từ Công Phụng nói hộ những ǵ đă lâu chúng ta muốn nói, mà chưa thành lời, chưa công khai:

 

Ơn em thơ dại từ trời

Theo ta xuống biển vớt đời ta trôi.

Ơn em dáng mỏng mưa vời

Theo ta lên núi về đồi yêu thương.

Tạ ơn em

Tạ ơn em.

 

Ơn em ngực ngải môi trầm

Cho ta cỏ mặn trăm lần lá ngoan.

Ơn em hơi thoảng chỗ nằm

Dấu quanh dấu quẩn nỗi buồn một nơi.

Tạ ơn em

Tạ ơn em.

 

Ơn em t́nh những mù ḷa

Như con sâu nhỏ ḅ qua giấc vùi.

Ơn em hồn sớm ngậm ngùi

Kiếp sau xin giữ lại đời cho nhau.

Tạ ơn em

Tạ ơn em

 

          Trong cuộc sống, gần như không có ǵ vĩnh cửu. Riêng t́nh yêu, sự đánh giá cũng chẳng bao giờ giống nhau. Nhạc sĩ Từ Công Phụng, với một cảm hứng ông t́m thấy, ghi lại, đă phơi bày chút nào sự bi quan của ông. Những không vui này được lồng trong những nhận định không xa lạ và phảng phất những nét triết lư vốn đă có. Đă sống tất phải chết. Đă hợp ắt sẽ tan. Cuộc t́nh tuyệt vời đến đâu cũng sẽ kết thúc. Tất cả chỉ tùy thuộc vào sự phôi pha của tháng năm. Lặp lại và diễn đạt ư tưởng này bằng âm nhạc, không phải là việc dễ dàng. Nhưng Từ Công Phụng, không những chỉ làm được việc này. ông c̣n chứng tỏ được khả năng sử dụng ngôn ngữ rất thơ.“Rót cho đầy hồn nhau, đắp cho đầy đời nhau” Không bí hiểm, xa lạ, nhưng không phải ai cũng dùng được những động từ đắc ư, giàu h́nh ảnh như họ Từ. Như Một Que Diêm là một ca khúc đă có khoảng cách khá xa với những thể loại phổ thông :

 

Như Chiếc Que Diêm

Đời anh sớm muộn ǵ

Đời em sớm muộn ǵ

T́nh ta sớm muộn ǵ ...cũng hấp hối

Thôi cũng đành một kiếp trăm năm đời người sẽ qua

 Cũng đành một thoáng chiêm bao t́nh người cũng xa

 Cũng phôi pha những điêu ngoa, theo vết môi cười tàn tạ

Thôi cũng đành một kiếp phong ba lệ t́nh cũng xa

 Xuống đời ta những nguôi ngoai rồi người cũng xa

 Cũng xa ta, cũng xa ta theo ḍng nghiệt ngă mù ḷa

V́ lời em sớm muộn ǵ cũng một lần gian dối

 T́nh anh sớm muộn ǵ cũng đưa vào tăm tối

 Đời anh sớm muộn ǵ, đời em sớm muộn ǵ

 T́nh ta sớm muộn ǵ cũng hấp hối

 Rót cho đầy hồn nhau, đắp cho đầy đời nhau

 Những men nồng t́nh sâu ră rời

 

 Thôi cũng đành như chiếc que diêm một lần lóe lên

 Thắp đời em sáng lung linh, buồn một cơi riêng

 Những đêm sâu, những canh thâu

 Nghe nước mắt nặng giọt sầu

 Thôi cũng đành như kiếp rong rêu một lần hóa thân

 Cuốn về phong kín tim ta một đời chói chang

 Những đam mê, những ngô nghê

 Với t́nh người nhỡ lời thề

Thôi cũng đành như tấm gương tan mờ phai vết xưa

 Xót dùm cho tấm thân ta ngựa bầy đă xa

 Những đêm mơ thấy tan hoang

 Hương t́nh vừa chớm muộn màng

 

          Nhạc sĩ Văn Cao từng thú thật ông đă yêu mùa thu rất đậm đà, vượt trên ba mùa c̣n lại của đất trời. Một nhạc sĩ khác, ông Đoàn Chuẩn cũng rất hết ḷng với mùa thu. Từ Công Phụng chẳng thua ǵ những người viết nhạc có tuổi đời cao hơn.Ông đă dành cho mùa thu nhiều ca khúc. Chúng ta thử nghe Mùa Thu Mây Ngàn của tác giả. Buồn vương trên mây, trên tóc mỹ nhân. Mưa bay vừa ướt áo, vừa đủ cho một con phố chợt giàu những đôi vai, những gót chân. Tất cả những h́nh ảnh đó không có ǵ mới. Nhưng qua từng kư âm của Từ Công Phụng, chúng ta hẳn sẽ thấy được ông cho những cảnh sắc, h́nh vóc ước lệ muôn đời thở sống như thế nào:

 

Chiều nay có mùa thu đi về

Buồn vương mây ngàn giăng khắp lối

Mùa thu bơ vơ đến bên trời

Ru tóc em suối nguồn

Gọi hồn hong gió thu buồn

 

Ngày mai chúng ḿnh xa nhau rồi

Cầm tay em nh́n sao không nói

Chiều nay mưa bay khắp phố nhỏ

Mưa ướt đôi vai mềm

Bùn lầy lấm gót chân em

 

đk:

Thu nay mây ngàn c̣n giăng măi bên trời

Mùa thu lưu luyến bóng dáng anh đi

Đêm nay bên thềm cầm tay em khẽ nói

Ngày mai anh đi rồi

Anh có buồn ǵ không

 

Buồn không hỡi người đă đi rồi

T́m đâu những ngày vui êm ấm

Người đi theo năm tháng không cùng

Thương mắt em hay buồn

Nh́n mùa thu chết bên sông

 

           H́nh ảnh là một trong những yếu tố quan trọng trong chức năng làm trưởng thành một sáng tác. Dựa vào mùa thu để làm giàu thêm gia tài âm nhạc của ḿnh, Từ Công Phụng đă rất thành công trong việc dùng h́nh ảnh để nói lên tâm cảm của ḿnh. Nội dung ca khúc vẫn không ngoài t́nh yêu. Nhưng t́nh yêu sẽ có thể được mới ra, thi vị hơn với một người thơm tay và có tŕnh độ diễn đạt, đă được đánh giá cao như Từ Công Phụng. Hăy lắng nghe Như Ngọn Buồn rơi thánh thót qua ḍng nhạc Từ Công Phụng.

 

Như mùa thu trút lá vàng

ngậm ngùi em khóc cho tuổi thơ qua mau

hồn nhiên cũng rơi khỏi tầm tay với xa

trên từng thung lũng buồn

em lệ nḥa trên tóc

 

Trên từng thung lũng buồn

từng thung lũng buồn

mùa thu đă trở ḿnh trên gót nhỏ

d́u em đến người

bằng ṿng tay nâng niu hạnh phúc

 

Trên từng cơn lốc mềm

hồn em đă ngủ vùi trong tiếng thở

t́nh tôi cũng mù theo cơn lũ nào

là lần em đă khóc cho t́nh yêu

 

Em như ngọn buồn rơi

tuổi thơ ngây đă xếp chân môi hồng

em rơi vào đời tôi

t́nh yêu em khôn lớn trong dịu dàng

ôi nỗi dịu dàng nào đă ngời sáng

trên môi người

 

trên từng cơn lốc xoay đời

thuyền t́nh đă đắm trong ṿng tay u mê

dù ta có đi trên ngh́n thu đắng cay

trên từng nỗi khốn cùng

nhưng t́nh đôi ta biết bao giờ nguôi...

 

          Mắt Lệ Cho Người T́nh là một ca khúc góp phần tạo một chỗ ngồi khá riêng biệt cho Từ Công Phụng, trong gia đ́nh âm nhạc Việt Nam. Vẫn long lanh những giọt bi quan về nhân sinh, về t́nh yêu. Nhưng cái buồn của tác giả, của những người đồng điệu với ông vẫn đứng cách xa với vực thẳm bi thảm. Chúng ta có cảm tưởng như tác giả biết buồn để làm tăng thêm sự đậm đà của t́nh yêu. Cuộc đời vô vọng và em đă đi qua đời tôi, nhưng những dấu vết cuộc t́nh để lại luôn luôn cần thiết cho một cuộc sống đầy đủ thi vị, nó sẽ bất tử như đôi mắt em, đôi mắt chúng ta cùng biết nhớ nhung.:

 

 Mưa soi dấu chân em qua cầu

Theo những cánh rong trôi mang niềm đau.

Đời em đă khép .. đi vội vàng

T́nh ta cũng lấp lối thiên đàng

Như cánh chim khuất ngàn, như cánh chim khuất ngàn

C̣n mong c̣n ngóng chi ngày yêu dấu.

Mưa soi dấu chân em qua cầu

Theo những cánh rong trôi mang niềm đau

Thời nào yêu hết trái tim buồn, lời nào yêu hết trái tim buồn

Xin giữ trong mắt lệ, xin giữ trong mắt lệ

Nḥa theo từng gót chân người xa vời.

Mưa âm thầm buổi chiều thổn thức

Sẽ nhạt nḥa từ ngàn năm nữa như em khóc hồn nhiên

Nỗi muộn phiền ngày tàn hơi thở

Em thấy không cơi đời vô vọng.

Xin em hăy cho tôi tạ t́nh, khi em đă đi qua khoảng đời tôi.

Dù một khoảng khắc sớm phai tàn

Và lệ em rớt trên môi nhạt

Đôi mắt em rất buồn, đôi chúng ta rất buồn

Vạn câu t́nh cũ, xin gửi cho đời.

 

          Chẳng phải Ngồi Lại Bên Cầu Thương Dĩ Văng như nhà thơ Hoài Khanh, Từ Công Phụng ngồi xuống và khẩn khoản mời người yêu ngồi bên cạnh ḿnh để nghe mùa xuân t́nh tự. Mùa Xuân, mùa của hy vọng, của đổi mới, chẳng ở đâu xa. Nó nằm giữa đất trời và ở ngay trong ḷng những người biết yêu nhau, đang yêu nhau. Hoa lá cỏ cây là tiếng nói của mùa xuân đang t́nh tự. Âm nhạc là tiếng thở giải bày tâm sự của người nhạc sĩ biết yêu. Chúng ta hăy thử nghe trong thời khắc tuyệt vời của đất trời, người nhạc sĩ nói những ǵ với người yêu của ḿnh. Biết đâu chính mỗi chúng ta là một người yêu của nhạc sĩ.

 

Em, lại đây với anh

ngồi đây với anh

trong cuộc đời này

nghe thời gian lướt qua

mùa xuân khẽ sang

chừng như không gian đang sưởi ấm những giọt t́nh nồng

 

tay này tay nắm tay

nh́n nhau đắm say

như chưa bao giờ

nghe chừng trong mắt nâu

hồn anh đă tan thành mùa xuân ngọt ngào phủ ấm thiên đường đôi ta ...

 

Đă qua đi ngày tháng uá môi sầu nhớ t́nh người buồn tênh ...

Em chút giọt lệ ấm, khóc mừng một ngày hạnh phúc miên man ...

 

qua ... ngày buồn đă qua

v́ đă có em trong cuộc đời này

em, ngồi đây với anh

cùng nhau lắng nghe

gịng sông đang thầm th́ trong đất những khúc nhạc t́nh ...

 

em, lại đây với anh

ngồi đây với anh

trong cuộc đời này

bên đàn chim hót ca

này em có hay

mùa xuân đang mờ toang trong mắt người t́nh... mênh mang

 

          Tuổi Xa Người là một ca khúc mang nhiều tính chất bi quan của Từ Công Phụng. Sự hoài nghi làm cho ông cảm thấy lạc loài. T́nh yêu là điểm tựa tối cần cho đời người. Xa vắng nó, sự cô đơn tức khắc vây bủa khắp nơi. Ḷng người sẽ tê lạnh, dù đâu đấy vẫn như nghe c̣n có người gọi tên. Nỗi buồn đi từ rộng lớn đến góc độ hẹp nhất, như từng chân tóc mà vẫn có thể nhận ra sự hiện hữu vô cùng của nó. Nỗi buồn không những phá phách vô tư trên dung nhan của tuổi thơ  mong manh, mà c̣n để dấu chân hằn sâu qua từng chặng đời. Mỗi ngày chúng ta thầm trừ đi một khoảnh khắc cuộc sống của ḿnh. Khoảnh khắc quí giá nhất vẫn là thanh xuân. Khi tuổi trẻ bỏ xa người mỗi ngày một nhiều, chúng ta chắc sẽ không giữ nguyên vẹn mọi ước muốn, ngoài một nỗi buồn. Hiểu như vậy chúng ta hẳn thông cảm được với tác giả, và sự bi quan của ông cũng không có ǵ đáng ngạc nhiên:

 

Một chiều êm tay đan tay d́u nhau trên lối

Đưa em đi nhè nhẹ vào đời

Bằng ṿng tay tôi nâng niu mùa thu thức giấc

Đưa em vào ngày tháng vỗ về

Kể từ em đem cô đơn mọc lên phố vắng

Khi em mang nụ cười khỏi đời

Từng chiều rơi nghe như cơi ḷng ḿnh tê tái

Ngỡ như đời c̣n gọi tên nhau

 

Ngày đó khi một lần, một lần tiếng hát

Đồng lơa đưa em vào vùng trời lấp lánh

Bằng những cánh sao trời đầy đôi mắt ngước tŕu mến.

Em, em xa dần ngàn đời hoang vắng

tôi đi về buồn chưng kẽ tóc

bước chân này c̣n trọn kiếp hoang vu

 

Một ḿnh đi lang thang trong mùa đông rét mướt

nghe bơ vơ hồn ḿnh lạc loài

Buồn dậy lên trên dung nhan gầy xanh cuả tuổi

trên tháng ngày hằn vết đời ḿnh

Trời mùa Đông hong khô đi niềm tin sỏi đá

trên đôi tay này ḿnh c̣n ǵ

Và gịng sông trôi đi vô t́nh mang tất cả

cuộc đời này của người hay tôi

 

          Con Sóng T́nh Vỗ măi một âm quen hay con sóng t́nh vỗ măi một âm quên. Cả hai chữ cuối cùng “quen” hay “quên” đều có cái hay riêng của nó. Vượt qua tất cả những biến động bên ḿnh để vỗ lại, hát lại một âm điệu quen thuộc, xưa cũ đầy dấu yêu quả thật chân t́nh. Cũng gạt bỏ mọi chuyện để nhắc nhở lại một âm điệu đă quên từ lầu, nay bất ngờ có cơ hội nhắc lại, lặp lại, vỗ lại, như một thức tỉnh không phải thiếu thi vị. Chúng ta hăy lắng nghe Trên Ngọn T́nh Sầu, và tự chọn cho ḿnh một chữ thích hợp, trong ca khúc mà có nhiều bản viết không thống nhất hai từ Quen hay Quên.

 

Hạnh phúc tôi hạnh phúc tôi

Từ những ngày con nước về

Ngoài trời mưa mau ngoài trời mưa mau

Tay vuốt mặt không cùng

Bầy sẻ cũ hom hem

Chiều mái xám rêu xanh

Trời êm cao chân nhỏ

Cũng không về trên ḍng sông tội lỗi

 

Tôi nghe hắt hiu từ mắt em ngắt tạnh

Môi thâm khô từ thuở định hôn người

Ngày tháng hạ khi không mà trở rét

Giọt nắng vàng lung linh màu lạnh ngắt

Sao khi không người ngoảnh mặt kiêu sa

 

đk:

 

Chiều qua đó chân ai c̣n ríu rít âm thưa

Lời ai ru như mơ cho trời xuống thật gần

Người trông ngóng hương đưa mùi mái tóc đêm mưa

Nhẹ theo lá oan khiên lả tả mái hiên người

 

Tôi nghe hắt hiu từ mắt em ngắt tạnh

C̣n dế buồn tự tử giữa đêm sương

Bầy sẻ cũ cũng qua đời lặng lẽ

Em ở đó bờ sông c̣n ẩm cát

Con sóng t́nh vỗ măi một âm quen

 

          Trên Ngày Tháng Đă Qua, như một hoan hỷ ca. Để chuẩn bị cho sự lạc quan, Từ Công Phụng đưa ra những giọt lệ của những cuộc t́nh không trọn. Đây chính là phó bản thường có của cuộc đời thường. Niềm tin lẫn âm nhạc sẽ là những cứu cánh, người nhạc sĩ đă cổ vơ một cách tích cực, rút từ vốn sống của ông.

 

Rung một cánh nhạc buồn

Phím có hay người khóc trên cung đàn lẻ loi

Rơi một ngấn lệ sầu

Có ai hay người khóc cho duyên t́nh bẽ bàng

 

Rung một cánh nhạc buồn

Rơi một ngấn lệ sầu

Có ai hay người khóc trong tinh cầu lẻ loi

Ngoài kia mưa là những gịng lệ rơi

Theo cuộc t́nh khi cơn băo đi qua đời ḿnh

Người ơi, người ơi t́m đâu thấy nửa đời xuân thắm

Với t́nh yêu chúng ta như giọt sương sớm mai

như giọt sương sớm mai long lanh trên cánh hoa vàng

Gom môt chút nắng vàng

Hát lên soi hạnh phúc trên tháng ngày đă qua

Em nh́n thấy chút ǵ

Có phải chăng rạn vỡ trong tâm hồn chúng ta

thôi c̣n ngấn lệ này với một chút nhạc buồn

Hát lên cho đời sống vơi đi niềm đớn đau

 

          Có lẽ cuộc sống trở nên xinh xắn hơn, đậm đà hơn nếu đời người có những lần được thất t́nh. Tôi ngờ rằng một số thi nhạc sĩ và những người sinh hoạt văn nghệ khác thường mong mỏi cho ḿnh gặp được những cảnh ngộ thấm thía như thế.

Nhạc sĩ Từ Công Phụng được bao nhiêu lần khóc v́ người yêu. Có thể có và cũng có thể không. Nhưng ông vẫn viết những ca khúc đau ḷng, v́ nhiều người, v́ chính chúng ta có thói quen tâm đắc với chuyện tan vở. Giọt Lệ Cho Ngàn Sau có lẽ sẽ c̣n được nhiều thế hệ sau cho tiếp tục chảy.

 

Lối rêu xưa sẽ mờ dấu chân người

người buồn cho mai sau, cuộc t́nh ta tan mau

Thoáng như chiếc là vàng bay

mùa thu qua, mùa thu qua hững hờ

Nh́n nhau cho thêm đau, nh́n nhau cho mưa mau

Mưa trên nụ cười mưa trên t́nh người

lệ nào em sẽ khóc ngàn sau

 

Với đôi tay theo thời gian tôi c̣n

một trời mây lang thang, một ḿnh tôi lang thang

Lá vẫn rơi bên thềm vắng

từng thu qua, từng thu qua vơ vàng

Nh́n nhau cho thêm đau, nh́n nhau cho mưa mau

Mưa trên cuộc đời mưa như nghẹn lời

lệ này em sẽ khóc ngàn sau ...

 

Một mai khi xa nhau

người cho tôi tạ lỗi

dù kiếp sống đă rêu phong rồi

Giọt nước mắt xót xa

nhỏ xuống trái tim khô một đời tôi tê tái

 

Lắng nghe muôn cung sầu hắt xuống đời

Một trời tôi thương đau, một trời em mưa mau

Sống buông xuôi theo ngày tháng

từng thu qua vời trông theo đă mờ

Lệ rơi trên tim tôi, lệ rơi trên đôi môi

Yêu nhau một thời xa nhau một đời

Lệ này em nhỏ xuống hồn tôi

Yêu nhau một thời xa nhau một đời

Lệ này em nhỏ xuống hồn tôi...

 

          Nội dung của một bài thơ, một ca khúc có giá trị thật sự vốn không cần phải minh họa, phụ diễn hoặc ăn ké vài lời đẩy đưa. Nhạc Từ Công Phụng nói chung hay ca khúc Kiếp Dă Tràng nói riêng, có sức sống mạnh mẽ trong giới thưởng ngoạn. Nghe những lời ba hoa bên lề ca khúc không thể nào tịnh tâm đi cùng âm thanh mà Từ Công Phụng đă đem lại cho chúng ta. Lời giới thiệu lúc nào cũng đứng khiêm nhường trong cái duyên phải có rất khiêm nhường của nó. Xin hăy nghe Từ Công Phụng quan niệm về cuộc đời qua ca khúc Kiếp Dă Tràng :

 

Chiều vàng vương gót mỏi ta dừng chân phiêu du

Lặng nghe sóng gọi ngọt ngào

Hàng dừa nghiêng bóng ru nhau thầm th́ lời âu yếm

D́u nhẹ đôi cánh mềm ră rời

Đàn chim bé nhỏ ngập ngừng

Nhẹ hương gió đưa về khoảng trời cũ

 

Một ḿnh ta đứng nh́n mối t́nh duyên tan theo

Ngàn con sóng gào bạc đầu

Nhẹ sầu lên dấu chân ghi cuộc t́nh nḥa trên cát

Lời người nghe đă chợt lạc loài

Trên thân dă tràng tủi phận

Hoài công tháng năm xe cát biển Đông

 

Thời gian như ngừng trôi giữa chiều tàn tạ

Thầm gọi tên người đă vắng xa phương trời

Cuộc t́nh như cơn lốc mang theo hồn người

vào trùng dương khép kín u mê ngàn đời

T́nh người đâu có thấu cho ta?

 

Thân mang kiếp dă tràng đem đời xe tơ duyên

Trên băi cát vàng hăo huyền

Chợt nghe lớp sóng xô lên đời ḿnh nhiều cay đắng

Cuộc t́nh trên tháng ngày muộn phiền

C̣n in vết hằn đời ḿnh

Người ơi hăy ru t́nh ta vùi quên

 

Thời gian như ngừng trôi giữa chiều tàn tạ

Thầm gọi tên người đă vắng xa phương trời

Cuộc t́nh như cơn lốc mang theo hồn người

vào trùng dương khép kín u mê ngàn đời

T́nh người đâu có thấu cho ta?

 

Thân mang kiếp dă tràng đem đời xe tơ duyên

Trên băi cát vàng hăo huyền

Chợt nghe lớp sóng xô lên đời ḿnh niềm cay đắng

Cuộc t́nh trên tháng ngày muộn phiền

C̣n in vết hằn đời ḿnh

Người ơi hăy ru t́nh ta ... vùi quên

 

          Với cuộc đời, trong một khoảnh khắc buồn bất chợt, Từ Công Phụng chợt nhận ra Đời Bỗng Phù Du. Và trên lưng của tháng ngày, có thể ông đă soi vào quá khứ lẫn tương lai, để kịp phát hiện ḿnh là một người mộng du. Rồi buồn chán lẫn sợ hăi, ông nh́n chung quanh. Không gặp một cứu rỗi nào. Mà t́m thấy một loài cỏ dại buồn tênh, an phận với cuộc đời chênh vênh thầm lặng. Ám ảnh bởi sự sinh tồn mỏng mảnh của đời người, Từ công Phụng không thấy được sự thong dong của cỏ cây. Trong liên tưởng, ông nhận ra sự đồng cảnh với ḿnh bởi những đam mê thường dẫn đến chia ly. Những cố gắng vươn sống cũng trở thành công dă tràng. Thê thảm hơn, ông c̣n chợt nhận ra ḿnh là một ḍng sông cạn, mệt nhoài bởi những nghiệt ngă của cuộc t́nh, cuộc đời. Rất may, trong phút giây ngă ḷng đó, người nhạc sĩ kịp nhận ra cái phù du cũng chính là cái thiên thu của lẽ sống c̣n và không thể làm ǵ khác hơn là kư thác ḷng ḿnh, t́nh ḿnh vào âm nhạc:

 

Tôi như người mộng du

sống cuộc đời bềnh bồng

ngó quanh đời quạnh hiu

buồn rơi theo năm tháng

chết trên lưng tháng ngày

tôi như loài cỏ dại

tôi như loài cỏ dại

suốt một đời chênh vênh

suốt một đời buồn tênh

em có thương th́ xin

chút hiền ngoan thật ḷng

v́ cơi đời này là những đam mê

là những chia ly

là những đớn đau lẻ loi

nên vẫn hoài công đi se cát biển

nhớ mênh mông t́nh vẫn như không đời...đời

tôi như ḍng sông cạn

uốn quanh đời mệt nhoài

cuốn theo ḍng nghiệt ngă

buồn rơi theo năm tháng

úa trên lưng tháng ngày

tôi mang hồn cỏ dại

ngây ngô tự hỏi ḷng

bỗng một ngày thiên thu

bỗng một đời phù du

 

          Tuy vậy, cánh tay cứu rỗi của giai điệu, âm thanh... chưa và có lẽ c̣n rất lâu, mới đủ khả năng loại bỏ con người bi quan, đang sống nhờ trong tâm hồn Từ Công Phụng. Và v́ thế, ông vẫn c̣n phải tiếp tục dựa vào âm nhạc để trôi trên lưng ngày tháng của ông. Nhờ đó từ năm 1995 đến năm 1997, giới yêu nhạc Việt Nam tiếp tục sưu tập những ưu tư, phiền muộn của người nhạc sĩ sinh ra từ xứ trầm hương này, qua các sáng tác Vẫn Một Đời Quạnh Hiu (1995), Một Góc Đời Phôi Pha (1997), Bên Kia Đời Quạnh Quẽ (1997)...

          H́nh như càng giàu tuổi đời, nỗi bi quan trước cuộc sống của Từ Công Phụng, càng phong phú. Nó giống như “tóc bạc, càng cắt càng dài ra” chăng ?... Khó có ai không thể không nghĩ về tuổi đời của ḿnh. Ngày tháng trước mặt cứ tiếp tục hao đi. Thịt da thầm lặng thay đổi trong từng tí tắc, nhưng đâu dễ nhận ra. Càng ngó lui đời ḿnh càng ngậm ngùi lo cho những ngày sắp tới. Cái lo, cái sợ đẻ ra cái cô đơn. Nếu may có chút tài vặt, viết chơi một đôi ḍng, vẽ bậy vài h́nh ảnh... để lấp bớt khoảng trống. C̣n không, đành phải đọc, phải nghe, phải nh́n.., nói chung là phải bám lấy một cái thích t́nh cờ nào đó.

 

          Nằm nghe Từ Công Phụng tỏ t́nh qua tiếng hát của chính tác giả và nhiều ca sĩ tên tuổi khác, tôi chợt thấy thèm xem tận mắt những ca khúc họ Từ đă cho in, cho phát hành. Dĩ nhiên, không quên ṭ ṃ t́m hiểu một chút tiểu sử của tác giả.

          Qua tài liệu của nhạc sĩ Trường Kỳ, và nhiều nguồn khác trên máy vi tính, tôi không t́m thấy năm sinh của Từ Công Phụng. Ở Tác Giả Việt Nam, Lê Bảo Hoàng ghi năm 1943 là năm đất Vân Lâm Ninh Thuận (thuộc Phan Rang), có ấu tử Từ Công Phụng ra đời trong nghi lễ Hồi Giáo hẳn hoi. Có thể chính xác và cũng có thể sai . Sai, đúng từ nguồn cung cấp. Nhưng điều chắc chắn là năm lên 18, Từ Công Phụng đă có ca khúc đầu tay. Và ca khúc tŕnh làng đầu tiên rơi đúng vào năm thứ nhất của thập niên 60 với tên Bây Giờ Tháng Mấy ?... Từ đó đến nay, anh chàng tốt nghiệp cử nhân luật đại học luật khoa Sài G̣n, đă cho ấn hành bốn tuyển tập nhạc:  T́nh Khúc Từ Công Phụng (1968, tái bản 1969), Trên Ngọn T́nh Sầu (1970, tái bản 1994), Giữ Đời Cho Nhau (1983 tái bản 1993), Một Góc Đời Phôi Pha (1999).

          Lần mở từng tập nhạc có trong tay, chỉ cần dựa vào các tên bài (Bây ǵờ tháng mấy 1 &2, Mùa xuân trên đỉnh b́nh yên, Mùa thu mây ngàn, Trời về đêm mưa, C̣n một buổi chiều, Người về trên mây, Vùng trời kỷ niệm, Lời của thành phố, Đêm độc thoại, Tuổi xa người, Ngồi bên nhau, Vào mưa – Trên ngọn t́nh sầu, Kiếp dă tràng, Mưa trên ngày tháng đó, Từ khúc, Giọt lệ cho ngàn sau, Rời nhau, Như ngọn buồn rơi, Xứ thâm trầm, Lời của mẹ, Đêm không cùng, Lời Cuối, Ṃn mỏi - Giữ đời cho nhau, Qua vùng biển nhớ, Hóa kiếp, Mắt lệ cho người t́nh, Nằm nghe em hát trên vùng biển, Một thoáng nh́n nhau, T́nh tự mùa xuân, Một ḿnh trên đồi nhớ, Thiên đường quạnh hiu, Trên tháng ngày đă qua, Như chiếc que diêm, Mùa xuân và t́nh yêu em – Khi tôi đến nơi đây, Đời bỗng phù du, Vẫn một đời hiu quạnh, Một góc đ̣i phôi pha, Bên kia đời quạnh quẽ, Măi măi bên em, Âm thầm mưa, Hóa thạch, Mây hồng, Giận hờn, Lối ṃn thiên cổ, Đừng nữa nhé chia ĺa), chúng ta quả có thể tin rằng: càng có thêm tuổi đời, Từ Công Phụng càng để mắt đến cuộc đời. Có lẽ v́ vậy sự lạc quan trước cuộc sống ở trong ông vơi đi nhiều. Nhà thơ Ngu Yên, trong bài tựa cho tập Một Góc Đời Phôi Pha đă nghiệm thấy:

          “...Đối diện với sinh tồn mong manh, ly tán thường t́nh, người nghệ sĩ thỉnh thoảng vẫn ngạc nhiên. Ngạc nhiên, có lẽ là một trong những điểm khác biệt giữa nghệ sĩ và người thường. Hàng ngày, nghệ sĩ vẫn tiếp tục ngạc nhiên về những sự kiện chung quanh. Nhờ ngạc nhiên, họ tiếp tục sáng tạo một cách nh́n mới, một ư nghĩa mới, hay một cảm xúc cá biệt về một điểm rất quen thuộc, có khi rất nhàm chán. Ngạc nhiên là tín hiệu của cô đơn. Bởi vậy, dưới bất cứ một góc nh́n nào, nghệ sĩ măi măi là người cô đơn...”

          Từ Công Phụng càng ngày càng giàu cô đơn ra thật. Chuỗi cô đơn của ông có lẽ c̣n kéo dài vô cùng tận. Bởi như xác quyết của nhà thơ Du Tử Lê:

          “...Qua, ḍng sông âm nhạc mang tên Từ Công Phụng, tôi chợt hiểu, âm nhạc khởi đi từ những trái tim tài hoa lớn, là một gắn bó vượt khỏi biên giới một không gian, xóa bôi được mọi lằn ranh hữu hạn vắn vỏi năm, tháng...”

          Du Tử Lê không quên quả quyết đánh giá, Từ công Phụng đă biến đời thường của ông thành “Đời nhạc Từ Công Phụng, khởi nguồn, đă tự mặc khoác lấy cho chúng tính bất biến của định mệnh. Định mệnh của/ đời trăng không già/mặt trời măi thổn thức...”

          C̣n rất nhiều nhận xét về nhạc Từ Công Phụng. Những nhận xét đă hiện thành chữ, đă in lên giấy. Những nhận xét vĩnh viển tiềm ẩn trong đầu, có hoặc không thể hiện thành động tác gật gù, nho nhỏ hát theo, hoặc trầm tư xa vắng...Những cảm nhận mặc nhiên là những đánh giá. Cảm nhận của anh, cảm nhận của chị, cảm nhận của tôi, cảm nhận của mỗi người trong chúng ta luôn luôn có thật, luôn luôn xảy ra. Không có chúng, chúng ta sẽ không t́m nghe lại, không t́m nghe thêm. Thích, mê, tâm đắc hay bất cứ một ràng buộc vô h́nh nào khác, cũng khởi từ cảm nhận, đánh giá. Riêng với Từ Công Phụng, nghĩ và viết về nhạc của ông c̣n rất nhiều người. Ở đây, tôi xin trích thêm một nhận xét, mà tôi tin rằng tương đối gần với tŕnh độ thưởng ngoạn âm nhạc của đại đa số b́nh thường:

          “...Khởi đi từ Bây giờ tháng mấy, những t́nh khúc Từ Công Phụng như những đợt sóng biển tiếp nối nhau vỗ về cơi ḷng của những người trẻ thuộc nhiều thế hệ. Chẳng có cuộc t́nh nào giống cuộc t́nh nào. Mỗi cuộc t́nh là một tế giới riêng lẻ. Mỗi ánh mắt là một tín hiệu âm thầm. Mỗi nụ cười là một hân hoan nhớ đời. Mỗi giọt nước mắt là một mất mát  khó quên. T́nh ca Từ Công Phụng đă len lỏi vào từng thế giới thân thiết đó.Chúng không phải là những t́nh ca lướt trên da thịt mà đă luồn lách vào từng gịng máu, từng hơi thở của những người yêu nhau...Từ Công Phụng đă cho những t́nh nhân thứ ngôn ngữ đằm thắm, thâm trầm đầy trí tuệ...”

 

          Lời bạt của nhà văn Song Thao dành cho tập Một Góc Đời Phôi Pha, trích trên, quả thật sáng sủa và có giá trị chính xác cao.

          Để kết thúc những ḍng tán gẫu này, thay v́ cảm ơn Từ Công Phụng, tôi chợt quyết định bán cái cho ông cái quyền ngỏ lời cùng chúng ta. Thế mới thật thú vị:

          “T́nh ca như những ḍng sông hiền ḥa chảy hoài từ ngàn kiếp. Đó là thứ hạnh phúc bắt gặp trong buổi sáng nắng dậy chan ḥa, vcó bông hoa nở rộ và chim muông ngợi ca một ngày mới bắt đầu bằng nụ hôn nồng ấm của đôi t́nh nhân.

          T́nh ca là những lời phủ dụ ngọt ngào của t́nh yêu như ḍng suối róc rách từ thiên thu dành cho đôi t́nh nhân của bao miên man thế hệ, như một kẻ đồng lơa cho sự tồn tại của nhân loại.

          Xin cảm ơn Đấn Tạo Hóa đă ban cho loài người có trái tim biết rung động, có tâm hồn biết thổn thức để t́nh yêu và cuộc đời c̣n được thăng hoa bằng những bản t́nh ca.

          Nếu chim muông chỉ có một thời để ca hát, cỏ cây chỉ có một thời ssể xanh tươi, và loài người chỉ có một thời để sống và một thời để chết, th́ xin hăy hát lên những bản nhạc t́nh để ngợi ca một thời để sống trước khi bước vào những nỗi khốn cùng buồn thảm của cái chết lẻ loi.

          Bởi vậy, t́nh ca là con đường tôi đă chọn và cưu mang một đời.Dù tôi có là chứng gian cho những cuộc t́nh không thực, nhưng ít ra tôi đă mang đến một chút hạnh phúc nhỏ nhoi, một chút kỷ niệm khó phai mờ cho những kẻ t́nh nhân của một thời yêu thương say đắm...

          Xin cảm ơn những kẻ t́nh nhân đă nâng niu những bản t́nh ca của tôi từ những thập niên qua như là nhân chứng cho t́nh yêu của ḿnh, dù chúng có mang những nỗi hân hoan trong đôi mắt hay nụ cười, dù chúng có chứa chan những giọt lệ ngậm ngùi cho một đời t́nh ngắn ngủi.

          Xin các bạn hăy mở những trang tiếp theo, và hăy hát cho nhau nghe những lời tiếp tục ngợi ca t́nh yêu – cho tôi hay cho các bạn - vẫn mong là nỗi niềm của chúng ta một đời thủy chung dâng hiến”

                                                        Từ Công Phụng 4-1999          

 

 

Hà Khánh Quân