Vui buồn đời thợ ảnh:

Phần III:

Chia tay là vĩnh biệt

Trạch An -Trần Hữu Hội

Qua tết, Tôi vẫn còn sốc với chuyện phim Liên xô! Tâm trạng hoang mang không biết có nên tiếp tục làm nghề chụp hình lưu niệm không?

Kiếm một công việc khác đễ nuôi thân vào thời điểm này cũng không dễ. Lượng hối thúc tôi đi mua cái flash, nhưng tôi ngần ngừ chưa muốn, thứ nhất là vì còn dao động trong thâm tâm, thứ hai là tiền mua đèn hoàn toàn do Lượng chi ra chứ tôi không có.

Tháng trước, hai anh em tôi đã lên nhận giấy chừng nhận xong khóa học ở CLB, đăng ký học tiếp khóa II được hai tuần rồi. Với tấm giấy chứng nhận này, tôi chỉ có thể cầm máy ảnh và sử dụng hợp pháp chứ chưa thể xin vào điểm chụp hình nào trong thành phố vì không có hộ khẩu thường trú.

Sau tết, công việc tráng rọi ảnh màu của Lượng cũng bận rộn, Lượng vừa học vừa làm phụ với thầy nên tôi chụp ban ngày, ban đêm tự tráng rọi ảnh để ngày mai giao cho khách. Có khi Lượng ghé điểm chụp hình, hai anh em cùng về, có khi tôi về trước, 11giờ đêm Lượng mới về tới nhà!

Lượng thấy tôi nản lòng, khích lệ:

- Làm nghề này được cái tự do, ít phụ thuộc, đỡ vất vả hơn so với những việc làm kiếm cơm khác. Nhưng cũng có những lúc xui xẻo. Anh đừng nản lòng. Sau nảy còn có những chuyện không do mình mà là do nhiều cái khách quan gây ra…Cũng đắng cay lắm!

- Ừ, anh cũng thấy như vậy. Nhưng thế này, mình xem có loại đèn nào rẽ, mua một cái làm một thời gian rồi tính. Em còn cả gia đình, bỏ ra hai chỉ vàng mua cái đèn cho anh, anh xót ruột lắm!

Lượng ngẩm nghĩ một lúc:

- Em nghĩ mua đồ làm nghể thì nên mua một cái cho ngon luôn. Hiện nay có loại đèn Crown chỉ năm phân vàng là mới tinh trong hộp. Thợ cũng dùng rất nhiều.

- Được đó, mình mua loại đó đi Lượng.

Hai anh em chúng tôi đạp xe một ngày, rảo qua các cửa hàng bán đồ nhiếp ảnh. Mua được một cái đèn hiệu Crown. Cũng dùng 4 pin, mua luôn bộ charge. Đèn lên khá nhanh, độ phát sáng không bằng đèn Sunpak, thợ dùng quen cho biết là nên tăng ½ khẩu độ, cự ly 3,5m trở lên thì tăng 1 khẩu độ khi chụp là vừa.

Lượng nói thêm:

- Mình chủ động tráng phim nên anh không lo, cứ tráng tăng thời gian chút xíu là đẹp hình thôi.

Nhìn cái đèn, 4 viên pin và bộ chage, mới tinh và hiện đại…tôi lại phấn chấn tinh thần…Lượng cũng vui với niềm vui của tôi.

oOo

Sau tết là mùa nghỉ của thợ ảnh. Minh tìm chúng tôi rũ đi chơi. Gặp anh em bạn bè mấy hôm, chuyện trò vui vẽ…So với anh em, Lượng và tôi làm ra tiền nhẹ nhàng hơn nên phần nhiều cuộc vui Lượng dành thanh toán.

Trong số bạn bè, có Phương là người ở Sài gòn lâu nhất. Một hôm Phương đến tìm tôi và Lượng tại nhà:

- Ê, có mối chụp hình này ngon lắm.

Lượng và tôi cùng hỏi:

- Ở đâu?

- Bình Dương. Chổ xưởng rượu “ Gin” tao đang làm đó. Xưởng nhận bằng khen và huy chương hôm triển lảm hội chợ Hàng Tết ở Hà Nội.

Phương vào Sài gòn khá lâu, bên vợ có nhà ở khu Hòa Hưng. Vùng này có một số gia đình là công chức chế độ cũ. Các ông gom vốn mở xưởng sản xuất rượu Gin, tạo công ăn việc làm cho con cháu…

Ở Sài gòn sau 30/4/75. Thành phần không có việc làm rất dễ bị đi kính tế mới, hoặc TNXP. Những người này có trình độ, họ cũng còn chút vốn liếng, xin hợp đồng với Huyện đôi Huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương, mở một xưởng sản xuất rượu, công thức họ nghiên cứu từ quy trình sản xuất rượu trái cây lên men của Pháp. Tận dụng nguồn trái cây của Bình Dương…Không những tạo việc làm cho con cháu, xưởng cũng thu nhận khoảng chừng 30 công nhân địa phương…

Vừa qua, triển lãm Hôi chợ hàng Việt Nam, xưởng được tặng huy chương mặt hàng Rượu. Chính quyền tỉnh Bình Dương rất vui mừng. Các bác trong xưởng làm tiệc mừng đón nhận huy chương theo gợi ý của Tỉnh.

Hồi mới vào Sài Gòn, Phương có rũ tôi vào làm công trong xưởng rượu, nhưng do lương không đếu, lại rất thấp vì các bác phải bán tài sản trả lương, duy trì hai năm nay, vời rất nhiểu khó khăn mới hình thành và sản xuất được hàng đem triển lảm và tiêu thụ với số lượng ít ỏi, nên tôi từ chối, Tôi cũng có theo Phương về ở chơi vài lần, công nhân rất vui vẻ và thuận hòa vì xủong tổ chức như một gia đình.

Lần này tôi và Lượng cùng lo vì chưa lần nào tôi chụp hình hội nghị, đám tiệc đông người. Nhưng rồi Lượng khích lệ tôi:

- Tiệc buổi trưa nên cũng không khó, anh cứ gắn đèn, bắn phụ vì đứng xa và nhiều người trong ảnh. Tránh cửa sổ vì bị ngược sáng, ánh sáng này rất mạnh, nhưng có đèn phụ nên cũng bớt lóe sáng. Bố cục anh đóng khung ảnh cho thật chặt, đừng thừa, đừng cắt mặt và đầu người, cái này thì về làm hình mình bố cục lại, nhưng tránh trước vẫn hơn. Chú ý cái phông và nội dung ghi trên phông. Khi chụp bàn tiệc anh nhớ là đứng trên một chiếc ghế đẩu rồi khom người xuống, cao hơn bàn tiệc để tránh đầu người lô nhô trong ảnh. Khi họ nâng ly anh nhắc hạ bớt đừng để che mặt nhau!

Những lời khích lệ của Lượng, trở thành bài học cho tôi lấn ấy và rất lâu, suốt những năm cầm máy sau này…

oOo

Sáng chúa nhật hôm đó, tôi run thật sự, khi mấy chiếc xe của tỉnh đoàn, huyện đoàn và quan chức đến. Tôi ân hận sao không kéo Lượng đi theo, dù sao cũng lên tinh thần hơn! Lượng không cho tôi dùng máy mới tự đông mà chụp bắng máy Canon QL 17. Tiêu cự 40mm rộng hơn máy Minolta, tiêu cự 50mm

Rồi cũng qua giây phút sợ hải ban đầu, tôi nhủ lòng: Phải cẩn thận, nhẩm lại những gì Lượng dặn, tôi chụp chậm và tính toán kỷ từng tấm hình. Phương và bác Giám đốc không hạn chế số lượng ảnh: “ Mày cứ chụp thoải mái”, Phương nói thế nhưng tôi chỉ chụp 50 kiểu, chưa hết 2 cuộn phim Orwo.

Chụp xong, tôi định đạp xe về, mấy công nhân kéo tôi ở lại để chụp ngoài, nhưng tôi hẹn lại khi nào về giao hình sẽ thong thả hơn, chụp đẹp hơn…Họ muốn chụp bên lò chưng cất, bể lọc nước và trong kho lên men…nơi mà hàng ngày họ sinh hoạt.

Tuyền, con của chú Vàng, tổ trưởng tổ lên men, đem đến cho tôi một cái khăn ướt và ly nước chanh đường. Lúc này tôi mới thấy mình ướt nhẹp mồ hôi. Tôi cảm ơn Tuyền bằng ánh mắt, ngồi xuống nơi bậc cấp uống ly nước mát lạnh. Cổ tôi khàn đi vì lo lắng, vì luôn miệng nhắc nhỡ các vị khách, cứ nâng ly là không thấy được mặt ai trong bàn!

Tuyền ngồi bên tôi như chờ lấy ly và khăn. Tôi nhìn Tuyền, nét phúc hậu, khả ái hiện rõ trên toàn gương mặt. Tự dưng tôi bâng khuâng!

Tôi đã gặp Tuyền trong những lần về chơi trước đây, Có chú ý Tuyền ví cô lớn tuổi nhất, có vẻ là đàn chị của tổ lên men. Lúc lảm việc, họ mặc áo dài phủ tay, mặt đeo mạng và ai cũng giống ai. Tôi cũng có chút cảm tình đặc biệt với Tuyền cũng bởi cô là con gái lớn của chú Vàng, người ít nói nhưng hay cười, hiến hòa ngồi bên lò chưng cất với cuốn sách thường xuyên trên tay. Lần đầu tôi được Phương dẫn vào giới thiệu lò, Chú đang đọc cuốn “Quo Vadis”. Bằng tiếng Pháp. Tuyền cũng đã dổ tú tài và đang học đại học thì biến cố 75 đến!

Các bác, các chú ở nơi đây đều có trình độ, từng làm công chức chế độ cũ. Đi cải tạo về với tấm giấy khoan hồng của chính phủ cách mạng lâm thời, trung bình chỉ chừng một tháng, tháng rưởi… Họ mừng vì với những người bạn đồng liêu ở các nơi, bây giờ vẫn còn đang lao động trong các trại cải tạo, có người bị đưa ra tận Nam Hà, ngoài Bắc!!!

Họ rũ nhau lập xưởng với công sức và tài chánh không còn bao lăm sau đổi tiền. Với số tài sản còn lại ít ỏi họ không ngại ngần bàn đi đễ cùng xây dựng nên xưởng sản xuất rượu Gin.

- Anh lên lại Sài gòn chiều nay ả?

- Ừ, tráng phim và rọi hình xong, khoảng chiều ngày kia anh xuống lại.

- Những tấm ở bàn của khâu lên men, anh làm thêm cho em với nghe.

Tôi nửa đùa nửa thật:

- Đẹp thì làm thêm mà xấu thì thôi nhé?!

- Kỷ niệm mà, xấu đẹp gì !

Một đám cả nữ lẫn nam kéo đến:

- Chị Tuyền, chị nói anh nhiếp ảnh vào chụp cho tổ mình một kiểu ngay “dãy chuồng lên men” đi.

Khu lên men được xây y hệt chuồng nuôi heo, cao khỏang 90cm và ngăn lại, Chia ô lên men, ô chứa Thơm, ô chứa Mít, Chuối…ủ dưới những bao tải. Vào khu này lúc nào cũng có mùi ngây ngây như men rượu. Tuyền nói, giọng nhẹ nhàng:

- Anh Sinh phải đạp xe lên Sài Gòn. Xa quà, thôi đễ ngày kia ảnh xuống lại, mình chụp nhiều nhiều luôn.

Tôi chào Tuyền và các công nhân. Một cậu trai chạy đến cầm tay tôi:

- Em có phát biểu trong lễ, anh Sinh phóng thêm cho em tấm nghe.

- À, anh làm thêm cho cả tổ lên men nữa. Chờ nghe, ngày kia.

Tôi dắt xe ra cổng, đạp về Bình Thạnh. Hình ảnh Tuyền đi cùng tôi trên suốt đoạn đường, ngay cả khi vào phòng tối, chuẩn bị tráng phim và rọi ảnh!

oOo

Bỏ những thau thuốc cũ, tôi pha lại thuốc mới. Hồi hộp tráng phim, sau khi cho “riu”qua thuốc định hình, tôi mừng rỡ khi kiểm tra phim, phim trong và đẹp. Đôi mắt dịu dàng của Tuyền lại hiện đến làm hưng phấn lòng tôi.

Chờ Lượng về, tôi ra đầu ngõ uống ly cà phê. Ngồi vẫn vơ…nhớ Tuyền…

Tôi cũng đã hai mươi tám tuổi, cùng tuổi với Tuyền. Không phải lần đầu tôi biết xao xuyến vì một cô gái. Cũng đã có những cuộc tình đến rồi đi… Những cuộc tình qua đi vì tôi không cố níu giữ. Níu giữ làm gì khi mà bản thân chưa lo được cái ăn, cái ở cho mình, Mưu sinh trong một hoàn cảnh khó khăn, những thiếu thốn tối thiểu nhất đã làm tôi sợ hải chuyện hôn nhân!

Nhưng dạo gần đây, ở cùng gia đình Lượng, tôi nhiều khi thèm cài hạnh phúc gia đình, một cuộc sống bình yên với một người vợ sẻ chia cùng nhau những buồn vui…Tôi tự cười tôi, nhưng rồi lại thấy rằng đây là một quy luật tự nhiên, một thèm muốn rất bản năng trong con người của thằng Tôi 28 tuổi, sợ cô đơn, thèm hạnh phúc!

Cái khăn ướt và ly nước chanh chiều nay nhận từ dôi tay của Tuyền, ánh mắt, nụ cười…Tuyền không nói gì, nhưng tất cả những cái ấy đã cùng lúc nói thật nhiều vời tôi, rồi lớn lên , chiếm lĩnh hồn tôi với niềm cảm xúc tuyệt vời!

Gặp nhau chưa lâu, chỉ thỉnh thoảng, nhưng trong lòng tôi đã hình thành một hình ảnh khá trọn vẹn về Tuyền! Tôi đã yêu rồi người con gái ấy!

Lượng về nhà không thấy tôi, nhìn hai dãy phim đang treo, đoán là tôi ra quán.

- Phim đẹp đó chứ anh Sinh!

- Ừ, anh toát mồ hôi mấy lần, không có những kinh nghiêm Lượng dặn trước, anh chắc bỏ về không dám chụp luôn!

Thường thì chúng tôi phải đi mua lẻ giấy rọi ảnh nơi cửa hàng vật tư ngành ảnh Hồng Đào, đường Quách Thị Trang, quận 1. Nhưng mấy hôm nay sau tết ít hình, giấy còn thừa rọi cho gần hai cuộn phim tôi vừa chụp. Chuẩn bị một lát, rữa sạch mấy cái chậu đựng thuốc định hình, rửa ảnh, Lượng muốn tôi tự làm nhưng tôi nói:

- Chú rọi số hình này, luôn tiện bố cục lại, lại nữa phim không đều “tông” , anh làm không đẹp bằng chú đâu.

oOo

Cho phim và hình vào túi xách, tôi nói với Lượng:

- Anh về giao xong hình, có thể ở lại chơi thêm một hai ngày…

Hôm qua khi rọi hình, tôi có chỉ cho Lượng xem hình của Tuyền. Tuy hình đông người, nhưng nhờ vị trí ngồi ngay giữa ảnh, nên Tuyền khá rõ ràng. Lượng cũng thấy Tuyền xinh:

- Đễ em đem vào cho vợ em xem, chị ấy coi bộ phúc hậu nhưng hơi lớn tuổi phải không?

- Bằng tuổi anh, con gái đầu nên có vẻ chững chạc, chín chắn lắm!

- Lần này anh coi “ dừng bước giang hồ” được rồi…

Tôi cười nói với Lượng:

- Anh vẫn chưa tỏ tình hay hỏi han cô ấy câu nào về tình cảm của cô ấy đối với anh!

Quả thật, tôi quá trẻ con và chủ quan khi tin rằng Tuyền cũng có cảm tình với tôi!

Con đường Điện Biên Phủ dài thật dài, qua khỏi cầu Bình Triệu, Tôi ghé vào quán nước gần ga xe lửa, uống ly cà phê. Chủ quán là một trung niên, có cái máy Cassette khá to và là tay sành “ nhạc vàng”. Đã uống vài lần nơi đây nên anh ta biết tôi. Chào hỏi qua loa rồi vào trong thay cuốn băng: “Băng Vàng Shotgun 71”. Gồm những bản nhạc tiền chiến mà tôi rất thích từ những ngày còn cắp sách đến trường, trốn học, học đòi làm người lớn, ngồi nhâm nhi nghe nhạc bên ly cà phê đen…

Tôi xuống đến Thuận An cũng đã trưa. Các chú bác đi họp trên tỉnh chưa về, Khi chưa giao được hình thì trong lòng tôi hồi hộp không yên, may mà các công nhân kéo tôi đi chụp nơi này nơi kia… Tuyền luôn bên tôi, tôi thực sự cảm nhận được tình cảm của Tuyền dành cho mình.

Khi tuổi đời không còn nhỏ, chỉ cần một ánh mắt, một nụ cười… cũng dủ đễ nhận ra tình cảm của nhau…Tôi hút thuốc nhiều, Tuyền mang cái túi xách đựng hình. Tay cầm hộp quẹt và gói thuốc dùm tôi…

Chiều hôm đó các chú họp về, gương mặt không vui. Khi tôi đem hình đến văn phòng, Chú Hòa giám đốc khen hình đẹp nhưng cũng với thái độ hững hờ rồi gọi Dung, cô con gái làm kế toán kiêm thủ quỹ:

- Con xem thanh toán tiền cho anh thợ nhé. Ba lên Sài gòn trước với các chú, con lên sau.

Chú Hòa cùng vài người nữa buồn bã lên chiếc Toyota cũ của chù Hòa. Chú Vàng ba của Tuyền, gọi công nhân bộ phận lọc nước căn dặn rồi cũng lên xe theo các chú về Sài gòn…

Không khí của xí nghiệp chìm hẳn xuống, công nhân vẫn bình thường nhưng Tuyền thì buồn ra mặt. Tôi lên tầng trên, nơi có hồ nước lớn, tìm Dũng, bạn thân của tôi. Thấy tôi, nó hỏi to:

- Mày lên Sài Gòn hay ở lại?

- Chắc là ở lại, tối tao ngủ đây nhé?

- Ô kê ! Để tao đi kiếm cái gì lai rai…

Trời chiều, vùng nông thôn Bình Dương buồn buồn nhưng dịu mát, vườn cây um tùm bao bọc khắp nơi. Những cây dâu tây to lớn mọc che kín nhà cửa trong khu dân cư, đứng trên cao nhìn ra chung quanh, chỉ cỏn một màu xanh cây lá.

Dũng trở về với Kha. Con trai của bác Hòa, công nhân vẫn chưa quen gọi bác là giám đốc. Người Kha lấm lem dầu mỡ vì suốt ngày vật vả với chiếc xe chở trái cây và củi của xí nghiệp!

Kha nhỏ hơn tôi chừng hai tuổi, gương mặt gầy với cái miệng móm nhưng khi cười thì trông rạng rỡ vui vui.

- Anh Sinh ở lại chơi luôn à? Anh Dũng, có cái ca nào đưa em cái coi?

- Mày coi trong bi-đông còn rượu không, hôm qua tao với Giai, Phú làm hơi quá hớp!

Kha quay tìm cái bi-đông, lắc lắc rồi cười to:

- Có ông Giai mà rượu còn thì chuyện lạ!!!

Dũng lấy cái ca nhựa, lau qua bằng vạt áo may ô rồi đưa cho Kha, nói rồi nheo mắt cười với tôi:

- Nửa ca thôi Kha ơi, anh Sinh còn “tư tác” tối nay nữa đó!

- Tư tác gì vậy anh Dũng?

- Thì lâu lâu người ta về Thuận An, phải đi thăm vườn cây vườn quả chứ!

Chính tôi cũng chưa xác định được tình cảm của tôi với Tuyền và ngược lại, nhưng sự ân cần của Tuyền với tôi trong những lần tôi xuống chơi đã làm cho bạn bè cảm nhận được là chúng tôi có tình cảm với nhau, dù rất mơ hồ…

Kha cười cười cầm ca đi xuống chiếc cầu thang sắt:

- Chị Tuyền ghét mấy thằng nhậu lắm đó nghe.

- Ai biểu mày uống vào là cứ lải nhải, nói dai… ai chịu cho được!

Rượu ở đây chúng tôi không mua, chỉ cần múc nửa xị rượu nguyên chất ở lỏ chưng cất, cho nước lọc vào là ra một bi-dông, Vẫn ngon và đậm đà hương vị trái cây. Cái thích nhất là say cỡ nào sáng mai cũng không nhức đầu…

Lúc nảy, Dũng đi kiếm mồi nhậu, cũng chẵng có gì, một trái xoài và dĩa “thịt vịt quay hàng xanh”…Các quán nơi đây lên tận Hàng Xanh mua vịt quay về bán cho dân nhậu, dĩ nhiên là đắt như vàng!

Uống một lát, Tuyền và Hương cùng xuất hiện nơi cầu thang. Hương là bồ của Dũng. Hương thương Dũng lắm nhưng ngán nhất cài gàn bướng khi rượu vào! Những đêm say, hắn khoái ngủ trên thành bồn lọc nước, bề ngang chỉ chưng 0,20cm. Nằm vòng tay ngủ. Rớt xuống bồn nước cũng nguy hiểm vì đang say, rớt ra ngoài bồn cũng không thua gì vì cao tới 3m5! Nói gì cũng không chịu nghe. Khi nào có tôi về, Dũng mới chịu nằm nền nhà cùng nói chuyện, thỉnh thoảng chay ra xem mức nước trong bồn, tinh thần trách nhiệm cao quá độ!

Có lẽ thấy mấy anh em nhậu với mồi quá đơn sơ, hai chị em nháy mắt với nhau rồi xuống dưới. chỉ chừng một giờ sau, cả hai khệ nệ bưng lên nồi cháo và con gà luộc, muối chanh…Dũng và Kha cùng cười:

- Gà và cháo của ai đây ta?

Tôi nhanh miệng:

- Còn của ai nữa, ở đây chỉ có Hương là người địa phương, Mày coi ăn đi rồi mai chi tiền Hương đem trả lại cho bà già!

Tuyền cười cười, vừa xé thịt gà vừa nói:

- Cả chuồng mà Hương chỉ bắt con này, nói là Gà đen ăn bổ, ông Dũng ho mấy hôm nay!!!

Chừng mười giờ đêm, cũng vừa xong bi-dông rượu. Kha xin đi ngủ sớm, mai còn tháo cái láp xe đưa lên Sài Gòn tiện lại. Dũng xuống tổ lên men cùng Hương tìm trái cây ăn “ giải nhiệt”.

Tôi và Tuyền ra ngồi nơi cầu thang. Bầu trời đêm trong vắt lấp lành những vì sao trông thật thanh bình.

- Sao chiều giờ buồn vậy Tuyền?

- Không biết mấy hôm nay họp chuyện gì mà các chú xuống tỉnh họp hoài, cứ họp về là ai cũng rầu rầu buồn bã, ít nói, làm cả xưởng buồn theo!

Tôi cũng buồn lây, nắm tay Tuyền rồi quàng tay kia ôm nhẹ bờ vai. Mùi hương lạ ngào ngạt, có lẽ là của những loại trái cây đang ủ trong các ngăn, vương vất trong không gian cộng với mùi thơm riêng biệt của mái tóc dài cột đơn sơ của Tuyền hòa với nhau…làm tôi ngất ngây!

Muốn an ủi Tuyền một câu gì đó nhưng tôi không biết phải nóí gì ngoài sự đồng cảm mù mờ…Đặt lên mái tóc Tuyền một cài hôn nhẹ, tôi ghì lấy đôi vai rồi tìm đôi môi…Tuyền quay người lại, nụ hôn thật dài…Tôi cảm nhận được tình yêu của Tuyền qua đôi môi ngọt, vòng tay ấm quàng qua lưng mình! Chúng tôi im lặng, dành thời gian cho những nụ hôn,..lấp đầy trời đêm mát lạnh.

oOo

Tôi có thể ở lại chơi thêm, nhưng tâm trạng không vui của Tuyền và của anh em công nhân làm tôi ngần ngại. Sau khi uống cà phê với Dũng. Kha, có Phương vừa từ Sài Gòn xuống và cả Tuyền, tôi lên lại Sài Gòn!

Thứ bảy đến thật nhanh, Phương ghé nhà cho tôi biết là Tuyền muốn gặp tôi ở xưởng chiều thứ bảy này. Tôi nhìn đồng hồ, đã hơn 06 giờ chiều. Cũng rán về thôi, một linh cảm bất an cứ ngồn ngộn trong lòng!

Vừa đạp xe vừa nghĩ ngợi. Có chuyên gì xảy ra được đây. Tôi nhớ lại câu chuyên của Hợp Tác Xã Mành trúc ở ngoài quê, Khi các Soeur Dòng thánh Phao Lô ở đó, vận động bên tòa Giám Mục và các nơi, tổ chức nên một xưởng sản xuất mảnh trúc, tạo công ăn việc làm cho các tu sĩ của Dòng cùng một số Thanh nữ ở địa phương. Nông dân thì đi rừng khai thác trúc về bán lại cho xưởng. Từ nhiều khó khăn ban đầu, ba bốn năm sau thì hình thành và sản xuất được hàng đem bán, Địa Phương đã đưa người vào nắm quyền, gọi là chủ nhiệm, Soeur trông coi công việc chính và giao dịch, bị làm kiểm điểm lên xuống huyện nhiều lần…Rồi lấy cớ đã già không cho làm việc nữa! Một HTX Mây-Tre-Trúc ra đời không còn dính dàng gì đến Dòng Phao Lô, nơi mà từ đó cơ sở này ra đời!

Cái chết ngoắc ngoải của HTX này tôi đã chứng kiến trước khi vào Sài Gòn…

Hay là ván bài này cũng đang xảy ra với Xí nghiệp rượu Gin?!

Gặp nhau tối hôm ấy, nỗi lo lắng về xưởng bị quốc doanh không làm cho Tuyền buồn lắm, mà là chuyện ba củaTruyền, chú Vàng và các chú bác lo lắng với câu nói làm tuyệt vọng mọi người từ miệng ông Bí Thư Tỉnh Bình Dương:

- Nợ máu của các anh lớn lắm, cải tạo một hai tháng không nghĩa lý gì…Thế nên các anh cần thành khẩn, nhiệt tình cộng tác với các cấp địa phương…

Bày tám năm nay không nhắc gì đến chuyện cải tạo, nợ máu…nay nghe như thế, không ai khỏi lo lắng đến mất ăn mất ngủ. Mọi người gầy xọp đi trong chỉ mấy ngày!!!

Tuyền gầy và buồn bã như người bệnh, tối đến, trên bồn lọc nước cao, Tuyền khóc thật nhiều, tiếng khóc rấm rứt như xe lòng tôi. Tôi ôm Tuyền bằng hai tay không nói. Hôn những nụ hôn lên đôi mắt sủng nước, vẫn không linh cảm được chuyện chia tay! Cuối cùng Tuyền nói trong nghẹn ngào:

- Ba tính chuyện vượt biên anh ạ!

Tôi buông vòng tay ôm, dặt hai tay lên vai Tuyền.

- Sao không tạm thời chấp nhận cho họ quản lý xưởng rồi tính sau?!

- Ba nói có thể họ sẽ bắt đi cải tạo lại, rối đưa người thay thế hết, họ sẽ trừ ba ra vì khó có người thay thế khâu kỷ thuật. Nhưng bác Hòa quyết đinh ra đi, ba theo bác Hòa!

- Bao lâu nữa?

Tuyền lắc đầu.

- Em không biết!

Chuyện vượt biên bằng tàu, những năm này rất khó khăn. Từ trên bờ cho đến trên biển và cả những trại tập trung chờ các nước bảo lãnh!

Cái cảm giác sợ hải lại bất chợt ập đến với tôi. Từ dạo lênh đênh trên chiếc tàu năm đó, sự sợ hải như đã thường trực trong lòng tôi mỗi khi nghe đến biển.

Sống trong thời điểm này, không ai không nghĩ đến chuyện tìm cách ra đi. Nhất là những thanh niên nhẹ nhàng ít gánh nặng như tôi. Nhưng chưa bao giờ tôi nghĩ đến chuyện phải đi bằng đường biển.

Sau 30/4/1975. Tôi cùng một anh bạn xin phép Ủy Ban Quân Quản đi tìm thân nhân. Vợ và con anh ta cùng gia đình bên vợ đều lên tàu mà Linh mục hướng dẩn xứ chúng tôi xin tòa Đại sứ Mỹ đưa dân vùng tôi ở rời Việt Nam. Cha quá ngao ngàn vì đã chạy từ Quảng Trị vào trong này lánh nạn vẫn chưa yên…Táu đến Hải phận Quốc tế thì nghe đâu có một cuộc điên thoại gọi cho Linh mục: “Sài gòn chưa mất mà cha!” Vốn không mặn mà gì với người Mỹ. Ngài tự ái gọi xin ngay hai chiếc tàu của Korea ( Đại Hàn) rồi quay tàu vào Phú Quốc chờ…

Tàu Korea đến các nơi như Long Hải, Vũng Tàu nhưng không có dân và Linh Mục. Họ cũng vớt lên tàu một số dân tứ xứ có một vài gia đình còn kẹt lại vì nhiều lý do…Tin Sài Gòn thất thủ đến khi họ ra khơi vì chẳng biết phải làm gì, họ cứ tưởng là Cha đã đưa dân dến đảo Guam nên cho tàu đến dó, đâu biết rằng toàn bộ dân và Linh mục vẫn đang ở Trường An Thới, Phú Quốc chờ tàu trong tuyệt vọng!

Đến Rạch Giá chừng 10 giờ đêm, hai chúng tôi xin được quá giang ra Phú Quốc trên một chiếc ghe dánh cá lớn. Ngồi trong khoang với tâm trạng an toàn, chúng tôi vui cùng các ngư dân Phú Quốc đi buôn bán trở về.

Hai ngày sau, khi đã gặp thân nhân, tôi trở lại Rạch Giá bằng chiếc ghe loại nhỏ…Ghe đánh cá, chủ ghe tham lam cho lên ghe nhiều người quá. Đi khoảng một hai giờ thì nghe nhốn nháo là có tàu Khờ me đàng xa! Mọi người lâm râm cầu nguyện, Lạy Phật, Gọi Chúa!!! Tôi nhìn mạn thuyền Cách mặt nước chỉ ba lóng tay mà sợ hải, ghe chạy mà như vẫn đứng yên một chỗ! Sợ từ đàng trước, sợ từ trong thuyền! Chưa nói đến bọn Khờ me tàn bạo mà tiếng đồn nghe lâu nay…Nếu thuyền có sóng to, mạnh một chút thôi. Lắc lư một chút thôi cũng có thể bị chìm! Xung quanh mênh mông biển khơi, con thuyền cô đơn cùng với số phận của bao nhiêu con người chỉ cỏn biết cầu mong vào Trời Phật, Thánh Thần! Chuyện sống sót giữa biển khơi như thế này thật hy hữu!

Ôm chặt Tuyền trong vòng tay, tôi hy vọng bác Hòa và gia đình Tuyền không đi trên những chiếc ghe như thế!

Hôm đó, chúng tôi ngồi suốt đêm bên nhau. Tôi dự tính ngày mai chúa nhật sẽ ở lại thêm một ngày nữa với Tuyền. Nhưng sáng ra, Kha từ Sài xuống thật sớm, thì thầm với Tuyền cùng mấy người nữa trong gia đình, chuẩn bị lên Sài Gòn bằng chiếc xe Toyota cũ của bác Hòa.

Tôi lẫn Tuyền bàng hoàng, Nụ hôn cuối vội vàng sau căn phòng nhỏ của dãy lên men, tưởng chỉ là phút tạm biệt, chia tay cho một chuyến đi xa …Tôi nói với Tuyền, giọng nghèn nghẹn:

- Anh sẽ tìm cách qua bên đó với em.

Đâu ngờ rằng dó là lần vĩnh biệt. Chiếc tàu của gia đình bác Hòa đến được Bidong, Chiếc có gia đình Tuyền không đến được bến bờ nào, nó im lìm đâu đó trong lòng đại dương mênh mông!

Hai năm nghe ngóng chờ tin, tôi loay hoay tìm đường đi bộ qua ngã Campuchia, nhưng hai lần đều thất bại.

Có những lúc thật buồn, lòng tràn ngập nhớ thương, tôi đưa ngón tay trò sờ lên môi mình gọi khẽ:

- Tuyền ơi!

Trạch An-Trần Hữu Hội

Sàigòn, 03 tháng 5 năm 2017