Lục bát Ngô Tịnh Yên

Lục bát Ngô Tịnh Yên

LUÂN HOÁN

Đọc lục bát Ngô Tịnh Yên, thi sĩ Nguyên Sa tìm thấy người hoa họ Ngô đang lần tay gõ qua các cánh cửa: ngày, đêm, tình yêu, cuộc đời... mọi cánh cửa đều đóng im. Ngoại trừ, khi nàng “gõ nhẹ nhàng, cánh cửa Thơ mở tức khắc và lớn rộng.” Dĩ nhiên (cũng theo Nguyên Sa), nàng thơ “bước vào thế giới thơ qua cánh cửa lớn, rộng mở” này. Thi sĩ Nguyên Sa còn nồng nàn giới thiệu với chúng ta những ngôi nhà thơ mới do Ngô Tịnh Yên xây cất: “gồm toàn những đại sảnh, những thâm cung và cả những hành lang đầy ắp những cảm xúc sống động, tình yêu, tình đời, cảm xúc, suy tư, kiến trúc và trần thiết với những kỹ thuật ở những cao độ của kiến trúc thơ và nhìn xuống từ đó, là sâu thẳm bất ngờ.”

Còn tôi?

Sau khi đọc thêm những nhận xét của Nguyễn Dũng Tiến, Thiên Nga, Ngọc Anh viết về lục bát Ngô Tịnh Yên, tôi dịu dàng đặt thi tập “Lãng mạn năm 2000” lên mặt gối, rồi thong dong ra đứng ngoài mái hiên.

Mùa thu vừa trở về, đang nghiêng vai chào Montréal bằng những vụn gió lành lạnh. Hôm nay, buổi sáng trời mưa, buổi chiều trời nắng, buổi trưa trời mù. Nên tôi cũng vẫn là tôi, đứng loanh quanh ngó, rồi lui vô nhà. Đang bước đến gần con Hồng Yến, định cho nó tắm, thì trực nhớ đến Ngô Tịnh Yên, tôi trở lại với “Lãng Mạn Năm 2000”. Hai bức chân dung làm phụ bản là hai bài thơ tôi đọc trước tiên. Nụ hồng trên cánh ngực trái và nụ nốt ruồi trên cánh môi như đang nói với tôi một điều gì. Có lẽ, có thể. Tôi chiêm nghiệm hai bài thơ một cách vô phép rồi gấp sách lại. Rồi mở ra trong cung cách ngày xuân bói Kiều.

Trang 19, giới thiệu cùng tôi một tâm cảnh sâu, nhẹ đầy thích thú, mời các bạn cùng xem với tôi:

“Tôi nằm

chết thử nửa giờ

nghe ba mươi phút bỗng ngơ ngẩn dài

Tôi nằm

chết thử một giây

nghe sáu mươi khắc mà thay đổi lòng

Tôi nằm

chết thử một hôm

nghe hăm bốn tiếng không còn một ai

Tôi nằm

chết thử nào hay

chiều tang nghi quán lạnh dài khói hương”

Thơ là một nguồn ngôn ngữ có mùi hương. Một mùi hương biết thở. Nếu quả đúng là Thơ.

Năm mươi sáu chữ của Ngô Tịnh Yên đang thở xoáy vào lòng tôi những thao thức, rạo rực, chợt như vui mà ngâm ngấm buồn. Cái hơi thở của Tịnh Yên như một luồn gió cuốn, đủ sức rủ rê những người mê làm thơ bước theo gót thơ của nàng. Trong đầu tôi bồng bềnh hai chữ “tôi nằm...” Tôi tưởng chừng như sắp viết ra những câu lục bát. Rất may, chỉ mới lặp lại “tôi nằm, chết thử...” rồi thôi.

Nhan sắc lục bát Ngô Tịnh Yên, theo tôi, không quá lộng lẫy, nhưng cái duyên của nó vô cùng. Luận về cái duyên, cũng theo tôi, một người con gái có nhan sắc rực rỡ, chưa đủ. Nàng phải đề huề có những nét mặn mà, đậm đà, gợi, mở được tình cảm của người nhìn ngắm, mới thật đáng yêu, đáng mê. Thơ cũng vậy, nhất là thơ lục bát. Và lục bát của Ngô Tịnh Yên có được uyên nguyên căn bản này.

Tôi không quen làm công việc phân tích, bình, điểm, chỉ xin phép được quyền cho trình diện thêm chín câu lục bát khác của Tịnh Yên. Với chín câu này, chúng ta sống cùng với người làm thơ qua đêm, trong một không gian cô đơn mênh mông:

“Đêm đêm

ám khói muội đèn

phòng tôi đóng cửa cài then nhớ người

Đêm đêm

ẩn hiện cánh dơi

người yêu đã hóa thành người yêu tinh

Đêm đêm

ghì lấy ngực mình

cho hồn vỡ nát những thành quách ma

Đêm đêm

u uẩn trăng tà

bóng rời khỏi vách hình là đà bay

Đêm đêm

tôi thấy tôi gầy”

Điểm nổi bật trong thơ Ngô Tịnh Yên là đơn giản. Nhiều câu, tưởng chừng như tác giả đang giỡn với chữ nghĩa. Nhưng không, đó là những cái bất ngờ, mà nhà thơ Nguyên Sa đã nhìn ra. Đó cũng là một thứ “ngôn ngữ quá thật, nó đến từ trái tim” như nhà văn Nguyễn Dũng Tiến nhận định. Lục bát Ngô Tịnh Yên, nhiều câu còn đứng sát rạt với ca dao. Sự gần gũi này, theo tôi, như một cố tình làm sống và nuôi xanh mãi ca dao của tác giả. Nó hoàn toàn không có tính cách bắt chước. Và chỉ đổi vài chữ trong câu sau đây, cũng đã thể hiện một tâm hồn giàu thi vị:

“đôi chăn ‘anh’ đắp, đôi ‘sầu’ em đeo”.

Cái thú khi đọc lục bát Ngô Tịnh Yên, tôi xin lặp lại, là rất dễ sinh ra cái hứng để làm thơ.

Ghi chú:
Đoạn viết vu vơ trên, tôi gởi đến Ngô Tịnh Yên. Qua nhiều năm sau tôi thấy cái ba hoa của mình xuất hiện trên một phần đất giới thiệu về nhà thơ nữ này, nên chộp giữ lại làm kỷ niệm.

Tôi chưa được hân hạnh gặp tác giả Lãng Mạn Năm 2000 lần nào. Nhưng như đã nói:

“Cái thú khi đọc lục bát Ngô Tịnh Yên, tôi xin lặp lại, là rất dễ sinh ra cái hứng để làm thơ”.

Chính vìthế trong Cỏ Hoa Gối Đầu, xuất bản năm 1997, tôi có viết mấy câu:

Cả ngày nhớ Ngô Tịnh Yên ?

ồ không, chỉ nhớ cơn ghiền… đó thôi

ghiền môi gói ở trong lời

nở ra sáu nụ vàng trời sáng trăng

ghiền hơi thở tự chân răng

nở ra tám nụ trắc bằng mênh mông

tình cong vút ngọn cầu vồng

đôi con mắt với tấm lòng có đuôi

đời đong mấy thúng buồn vui

đủ lim dim gối lên đùi câu thơ

Luân Hoán