Đàm Trung Pháp

đọc 'Tình Thơm Mấy Nhánh'

của Lê Hân

Nhà phê bình văn học John Ruskin có lần định nghĩa ‘thơ’ là sự đề xướng, qua trí tưởng tượng, những lý do cao nhã cho những cảm xúc cao nhã.” Theo định nghĩa này, Lê Hân quả thực đã ôm ấp trong lòng những lý do cao nhã để viết lên những bài thơ chan chứa ân tình trong Tình Thơm Mấy Nhánh của anh. Anh làm thơ vì anh muốn tự hiểu mình, vì anh yêu người, vì anh thờ mẹ kính cha, vì anh mê say cỏ cây hoa lá, vì anh thương nhớ quê hương, và nhất là vì anh có một trái tim dễ rung động trước những bông hoa biết nói của anh. Tôi mới chỉ biết Lê Hân qua sự giới thiệu của người em ruột tôi trên Canada, nhưng sau khi đọc xong tập thơ mà anh in ra để ‘gửi tặng cho bè bạn’ tôi thấy như đã kiếm thêm được một người bạn văn nghệ mới rất dễ thương nơi anh.

Trái tim Lê Hân hào sảng và nhậy cảm lắm, như anh tự thú trong bài ‘Chân Tướng’ mà trong câu đầu anh chơi chữ thực ngộ nghĩnh:

con bướm bay và bay bướm tôi

chỉ vì đời có những vòng môi

gọi tôi và cũng nghe tôi gọi

vô lượng lòng cho, nhận, thế thôi

(Chân tướng)

Nhà thơ tiếc nuối những kỷ niệm cũ và muốn cho những người đẹp thuở xa xưa đó biết rằng anh sẽ chẳng bao giờ quên họ. Đẹp thay là tấm lòng bền đỗ của Lê Hân:

ơi những con chim đã trót bay

dẫu xa nhưng vẫn sót trong này

tiếng tình sống mãi trong hơi thở

xin được giàu thêm với tháng ngày

(Chân tướng)

Cõi vô cùng thế gian bàng bạc trong thơ Lê Hân để đón mời người yêu đi vào tình sử, như trong các bài ‘Đón Xuân’, ‘Áo Vàng Hoa Tím’ và ‘Em, Biển và Trăng’, cả ba bài đều phảng phất hồn thơ Đinh Hùng, một trong những thi nhân mà anh ngưỡng mộ. Những đoạn thơ mượt mà sau đây từ các bài ấy của Lê Hân đã làm sống lại trong tôi những giấc mơ kỳ thú của thời son trẻ:

và biết đâu chừng hai chúng ta

bay vào vũ trụ nhặt sao sa

mỗi sao là một con chim nhỏ

biết thở, biết cười, biết hát ca

(Đón xuân)

có phải em từ một kiếp thu

mắt xanh lấp lánh ngấn sương mù

quanh năm mặc áo vàng hoa cúc

hoàng hậu yêu thương của mọi người

em chứa trong tim triệu áng thơ

từng lời nói mở những ước mơ

(Áo vàng hoa tím)

biển làm chứng, có ta từng đứng lại

lượm hương em thảng thốt nuốt vô lòng

trên mặt nước, nơi em bơi thuở nọ

sóng từng chùm hội tụ ở chung quanh

(Em, biển và trăng)

Lê Hân cũng chịu ảnh hưởng Nguyễn Bính, một nhà thơ nữa mà anh mến mộ. Đoạn lục bát sau đây trong bài ‘Tà Áo Mùa Thu’ là một lời mời mọc Nàng Thơ vô cùng dễ thương. Nàng Thơ nào mà có thể khước từ lời dụ dỗ này nhỉ? Tôi đoán nếu Nguyễn Bính còn sống, chắc ông cũng sẽ gật đầu tán thưởng:

mùa thu vốn của đất trời

và em vốn của những người làm thơ

tôi trồng tỉa những sợi tơ

mời em bước xuống những tờ hoa tiên

(Tà áo mùa thu)

Lê Hân cũng mê cỏ cây hoa lá, như anh đã thổ lộ trong bài ‘Trong Vườn Hoa Tôi’. Anh yêu đủ mọi loại hoa trong vườn được anh nhân cách hóa, từ vạn thọ đơn sơ khoác áo vàngï đến thược dược mảnh mai đứng bâng khuâng đến pensée nằm trong từng cánh nhung vàng đến các loại hồng, và anh yêu chúng kiểu này:

yêu hoa

không thể ngắm chơi

cùng thơ, thở giữa đất trời với hoa

(Trong vườn hoa tôi)

Anh khéo lắm, yêu mọi loài hoa chỉ là cái cớ để anh nói lên tấm lòng của anh đối với bông hoa ‘nói tiếng người’ hôm ấy vắng mặt trong vườn. Đọc đoạn sau đây của Lê Hân khiến tôi liên tưởng đến bài thơ tình ngát hương mang tên ‘Gefunden’ (‘Tìm Thấy’) của thi hào Johann Wolfgang von Goethe, trong đó người bạn đời Christiane Vulpius tuổi vừa đôi tám được tả như một bông hoa biết nói có đôi mắt đẹp long lanh như sao trời, được thi nhân ‘tìm thấy’ trong rừng và mang về nhà ‘trồng lại’ trong vườn hoa hạnh phúc:

tưởng rằng thiếu

có đâu hay

em là hoa nở mỗi giây tuyệt vời

thì ra em ở đây rồi

em là hoa của riêng tôi bứng trồng

vào thơ

vào máu

vào lòng

bình an em nở trăm vòng đa đoan

(Trong vườn hoa tôi)

Lê Hân du học thành tài ở hải ngoại và mãi 35 năm sau mới trở lại thăm viếng quê nhà vào năm 2001. Quãng thời gian dằng dặc ấy đã chẳng làm giảm xút chút nào tấm lòng yêu thương anh giành cho quê cũ, cho người xưa. Anh đã thăm lại Hội An, Đà Nẵng, quê mẹ, quê cha, và anh nhớ lại công ơn sinh thành dưỡng dục của song thân nay không còn nữa. Tình cảm anh rạt rào và chân chất khiến người đọc thơ anh sẽ phải cùng anh nhỏ lệ cho những thương, những nhớ, những tiếc của một người đi tìm lại thời gian đã mất. Tôi đã xốn xang trong lòng khi đọc những đoạn thơ dưới đây của Lê Hân:

chẳng trăm thương, chẳng ngàn thương

cả lòng tôi trải lên phường phố xưa

(Chào Hội An)

Đà Nẵng vẫn của tôi

vĩnh viễn là của tôi

dù giang hồ, lưu lạc

vẫn cõng trên lưng đời

(Đà Nẵng của tôi)

hỡi anh Nhứt, chị Dần , con quý cậu

cho em nhờ thắp hộ những ngọn hương

trong đọt khói nhìn từ xa ngàn dặm

biết đâu chừng em gặp hết người thương

(Làng ngoại)

hưởng dương năm mươi bốn

má tôi đã xa đời

vốc đất đắp lên mộ

tôi khóc thật sự rồi

tháng tư ơi tháng tư

tháng nhiệm mầu của Phật

mẹ tôi theo trăng rằm

chẳng phải về với đất

(Má tôi)

phút nhắm mắt không có con bên cạnh

chắc dễ gì cha giữ trọn niềm vui?

con quả thật chẳng mấy khi tâm niệm

dâng lên cha thương nhớ những trầm hương

nhưng cùng tận trong tim con là cõi

thờ mẹ cha trong suốt cuộc vô thường

(Dâng cha)

Tôi tin chắc những thân hữu, những ‘con bướm bay’ thuở xa xưa - mà một số được Lê Hân trìu mến nêu tên tuổi trong các bài thơ viết về bè bạn - cũng như các độc giả khác, sẽ trân quý Tình Thơm Mấy Nhánh như một món quà văn nghệ để đời, một thứ của tin gọi một chút này làm ghi từ một người bạn rất hiền, rất chung thủy, rất đáng yêu. Riêng tôi xin có lời mừng Lê Hân đã cho chào đời một tập thơ tuyệt đẹp và cảm ơn nhà thơ đã cho tôi vinh dự được ghi trong tập thơ của anh một vài tâm tư chân thành.

Đàm Trung Pháp

Mùa Lễ Độc Lập Hoa Kỳ 2003

Tại Dallas, Texas