Triều Hoa Đại

Và Lê Bảo Hoàng

Triều Hoa Đại

Lê Bảo Hoàng (LBH): Anh đã từng “Lên Rừng Đếm Lá” và ưu ái giới thiệu những chiếc lá hữu duyên một cách trang trọng. Không rõ còn bao nhiêu chiếc lá giàu màu sắc khác sẽ được anh cho trình diện với bạn đọc trong tương lai ? Nếu được xin anh tiết lộ danh sách đó.

Triều Hoa Đại (THĐ): Thưa anh, khi: Lên Rừng Đếm Lá vừa được trình làng thì cách đó không lâu tôi có nhận được một số e.mail (điện thư) cũng như điện thoại của một số độc gỉa và văn hữu khuyến khích về việc làm mà theo họ thì cũng có chút đỉnh ích lợi “về lâu, về dài” trong tương lai, nhưng đồng thời tôi cũng nhận được “ khuyến cáo” về những thiếu sót mà trong đó đã có rất đông những văn, thi nghệ sĩ khác chưa cùng chung góp mặt trong tác phẩm này, tôi thực sự xin ghi nhận những ý kiến đó. Tuy nhiên, phải thưa thực cùng qúy vị, thời giờ và phương tiện là hai điều rất cần mà tôi thì không có đầy đủ, biết là có thiếu sót đấy nhưng lòng hẹn lòng sẽ xin cố gắng mai này, nơi đây xin được gởi lời xin lỗi đến tất cả.

Để trả lời câu hỏi của thi sĩ, tôi xin được nói thế này: Ở cõi đời này cái gì có duyên thì tự nhiên nó sẽ “tụ”, Có lắm khi mình ước muốn sẽ như thế này, thế khác nhưng rốt cục những ước muốn đó cũng chỉ là mơ và ước mà thôi. Vậy thì, trong những lần tới cho cuốn kế tiếp có tên: TRĂM CÂY NGHÌN CÀNH tôi ao ước sẽ đón nhận được những cọng tác qúy báu của qúy anh chị văn hữu trong ngoài nước để may ra tránh bớt những sơ sót như đã gặp.

LBH: Tìm hiểu người sáng tác qua phỏng vấn là một việc làm đã có từ lâu trong sinh hoạt văn học Việt Nam. Tại hải ngoại nhiều nhà thơ, nhà văn đã thực hiện công việc này, trong số đó có anh. Anh có thể cho biết những trở ngại, khó khăn trong việc thực hiện những cuộc nói chuyện với các tác giả ?

THĐ: Cái trở ngại nếu có thì cũng chỉ là cái “Lười” cố hữu của anh, chị em mình và cái thời giờ có cho phép không ? nhiều khi lực bất tòng tâm, muốn đấy mà không thể làm được rồi thì ngày tháng cứ trôi, việc thì cứ dậm chân tại chỗ, ở đây tôi cũng phải thưa với anh: Cái việc làm của tôi thì nó cũng chỉ là cái việc tùy hứng làm chơi ấy mà, thành thử ra bạ lúc nào, hứng khi mô thì viết. Anh hỏi tôi về những “khó khăn và trở ngại” trong lúc thực hiện Lên Rừng Đếm Lá, vậy xin phép để kể anh nghe: Một lần có hẹn với Lâm Chương hai chúng tôi “sống, chết” thế nào thì cũng phải ngồi lại với nhau để “thanh toán” cho xong những câu hỏi dở dang, y hẹn tôi đến, và… chờ đợi mãi bóng câu tăm cá, sau này biết được thì hóa ra văn sĩ nhà mình đã ngoắc cần câu ở một nơi nào đó. Nhưng rút cục, bài phỏng vấn cũng xong, mà không những xong cho một con chim, lần này một viên đạn bắn ra những hai con chim cùng ngã: tôi đã “thẩm vấn” Lâm Chương và Hồ Minh Dũng cùng một lúc, nhân ngày ra mắt cuốn truyện dài: Cồn Mây của Hồ Minh Dũng. Anh thấy không trong cái “rủi” lại có cái may giống như chuyện mất ngựa của người xưa.

LBH: Anh có đặt ra những tiêu chuẩn cần thiết để chọn người sẽ được phỏng vấn ? Những yêu cầu của anh gồm những điểm nào ?

THĐ: Thực ra nếu bảo rằng “đặt ra những tiêu chuẩn cần thiết” để chọn người mà tôi muốn cho cuộc nói chuyện thì cũng không đúng hẳn, nhưng ít ra theo thiển ý thì trong lúc “chuyện trò “ với nhau mình có “tâm đầu ý hiệp” không đã, rồi thì độc giả họ có cùng chia xẻ với những ý kiến trao đổi trong cuộc nói chuyện ấy không, đó là điều mà chúng tôi cần để ý, vì thế cho nên không có những yêu cầu này nọ, chúng tôi chỉ đồng ý trao đổi một số ý kiến mà chúng tôi cho là chính, còn thì tùy hứng trong lúc “chuyện với trò” từ câu chuyện dẫn dắt đến câu chuyện khác vậy thôi.

LBH: Ngoài việc tìm hiểu những vấn đề liên quan đến việc sáng tác, anh có tìm hiểu đời thường của mỗi tác giả ? Nguyên nhân ?

THĐ: Không thưa anh, anh em gặp nhau đã là một điều qúy, trao đổi với nhau một vài câu chuyện văn chương, chữ nghĩa cũng đã hết cả ngày giờ thì thử hỏi còn thời giờ đâu mà nói đến những chuyện khác.

LBH: Là một người từng phỏng vấn nhiều người, anh cảm thấy thế nào khi phải trả lời những câu hỏi vớ vẩn, đại khái như thế này ?

THĐ: Khi nhận được những câu hỏi do anh gửi tới tôi thực sự bất ngờ và từ bất ngờ ấy tôi đâm ra luống cuống lẫn lo âu, rồi nghĩ đến những việc mình đã làm bấy lâu nay với chúng bạn bằng hữu, lòng tôi bỗng ăn năn vô hạn, “lỗi tại tôi mọi đàng”, vậy nhân cái bài trả lời phỏng vấn này tôi xin quý vị tha thứ cho, để nếu lần sau, nếu có thể lại dại dột thêm nữa, tôi sẽ lại xin được làm phiền đến qúy vị một lần hay nhiều lần hơn thế.

LBH: Xin được bắt đầu, mong anh cho biết diễn tiến sinh hoạt văn học nghệ thuật của anh, càng tỉ mỉ, đầy đủ càng tốt.

THĐ: Anh nói đến cái viết với lách của tôi làm chi cho nó to tát, như anh biết đấy chúng ta thì cũng chỉ là những người ham chơi chữ nghĩa mà thôi, vì mải ham chơi cho nên lâu ngày nó “lậm” vào người. Từ cái thuở “học trò thò lò mũi xanh” nhịn tiền qùa sáng để mua những sách, báo có liên quan đến thơ phú, từ cái thuở làm được một đôi bài thơ giấu diếm người thân, bạn bè gửi đi đăng báo, rồi thấp thỏm đợi chờ, rồi bỗng dưng thấy mình to lớn oai phong lẫm liệt đến là dường nào khi những bài thơ, bài văn đầu đời ấy ra đời. Ngày nay ở vào cái tuổi đã “nguội” tiếng tăm mà mình còn viết được điều gì may ra có chút ích lợi cho văn chương thì cũng nên làm kẻo lâu ngày trí nhớ mai một đi, cái ham muốn xa dần rồi không thể ghi lại được nữa thì phí “của giời”, rồi thì ngồi nghĩ lại đâm ra tiếc thì có qúa muộn màng không anh ?

LBH: Trước 1975, anh từng là một ký giả tại miền Nam, theo anh những khuôn mặt nào trong làng báo miền Nam nổi bậc nhất. Nếu được xin anh giới thiệu những người tiêu biểu nhất qua tiểu sử và thành tích của họ.

THĐ: Vâng thưa anh, tôi có sinh hoạt với giới “nhật trình” cũng khoảng trên dưới mười niên, (cái thời gian ấy thấm thoát có ai ngờ) nhưng nếu bảo rằng tôi biết nhiều đến những khuôn mặt tiêu biểu nhất thì e rằng tôi đã nói những điều “không đúng”, vì như đã nói mười năm sinh hoạt với báo chí của tôi thì có thấm thía vào đâu, chỉ là trạm dừng chân tạm bởi vì lương lính tính liền không đủ nuôi thân và “nuôi” bồ bịch cho nên tôi mới …đi viết nhật trình, những ông Duyên Anh, Hoàng Hải Thủy (Gã Thâm), Dương Hùng Cường (Dê Húc Càn) ở tuần báo trào phúng CON ONG của “chí sĩ” Minh Vồ nó khác xa với các ông Phạm Duy Tuệ và Dương Vy Long của nhật báo SỐNG CÒN, những ĐÔNG PHƯƠNG, QUYẾT TIẾN, Đâu có thể nào giống được TIỀN TUYẾN do “VUA” tạp ghi PHAN LẠC PHÚC (ký giả LÔ RĂNG) điều khiển, vân …vân và v…v…

Chuyện vãn với anh đến đây mới nhớ cách đây không lâu tôi có được đọc ở trên web Gio-O do Lê Thị Huệ có “đi” một bài viết của Linh Phương tác giả bài thơ Kỷ Vật Cho Em, theo Linh Phương thì bài thơ ấy đã đăng ở nhật báo Độc Lập do Trần Dạ Từ chọn. Tôi nghĩ, hoặc là vì lâu ngày, hoặc là vì một lý do nào khác, mà Linh Phương đã “cố” nhớ sai, nên mới viết như vậy. Ngay sau khi đọc được ở Gió-O những điều như thế, tôi có viết một e. mail gửi Linh Phương để yêu cầu đươc chữa lại. Nhưng chờ mãi đến bây giờ vẫn bặt vô âm tín. Thực ra bài Kỷ Vật Cho Em Linh Phương đã gửi cho nhật báo Sông Còn, lúc đó tôi đang trông coi trang Văn học Nghệ Thuật cho báo này, tôi thấy bài thơ hay trong số trên dưới hằng trăm bài thơ mà mỗi ngày báo nhận được, nên cho đăng ngay. Vài ngày sau đó Linh Phương với quân phục Thủy Quân Lục Chiến đến tìm tôi ở tòa soạn để cám ơn. Rồi, thỉnh thoảng sau đó hoặc Linh Phương đến Sống Còn thăm tôi hoặc đến nhà riêng của tôi chuyện vãn. Tôi thì một lần do chàng rủ rê cùng đến cư xá Lữ Gia thăm người yêu của chàng ở đó.

Kể anh nghe chuyện này với tôi chẳng phải là một hãnh diện, càng không phải thấy người “sang bắc quàng làm họ”, cũng không phải là niềm tự hào cái con mẹ gì, nhưng chỉ muốn nói lên một điều chúng ta những người vui chơi với chữ nghĩa, thì cũng nên vì chữ nghiã mà làm nhửng việc thẳng thắn, đường hoàng, chẳng nên cố tạo cho tác phẩm của mình hoặc tên tuổi của mình một cái bóng hào quang gỉa dối, mình có thể lừa gạt người (vì người) không biết, nhưng có ai lại tự dối gạt chính mình bao giờ.

LBH: Trước 1975, anh đã từng in tác phẩm ? Xin giới thiệu những tác phẩm đó. Anh có định cho tái bản ?

THĐ: Vâng thưa anh, một vài tập thơ hoặc viết chung hay một mình thì gồm có:

Thi tập: Buồn Lên Đôi vai (in chung) xuất bản năm 1962.

Thi tập: Con Phố Điêu Tàn năm 1965.

Thơ, nhạc viết chung với Kim Tuấn, Diên Nghị, Hoàng Châu, Đỗ Nguyên Chi thì có tập: Những Bài Âu CA.

Khi rời bỏ đất nước ra đi, hình như một số anh, chị em trong đó có tôi đã bỏ “của” mà chạy lấy người nên đã không đem theo được một tác phẩm nào, thôi thì anh ạ, của hư vô thì mình xin gửi trả lại hư vô thì cũng là chuyện thường tình phải thế không anh?

LBH: Tại hải ngoại anh sinh hoạt văn học ra sao ? Những công việc đã thực hiện được ?

THĐ: Cũng nhì nhằng vậy thôi anh, bằng hữu ai nhủ viết gì thì viết cái đó, các tạp chí, các đặc san, nguyệt san v.v.. nếu được anh em réo gọi thì cũng O.K tuốt luốt cho nó vui cửa vui nhà.

LBH: Theo anh, nguyên nhân nào đưa đến việc “thơ” bị rơi vào tình trạng thờ ơ trong vấn đề tiêu thụ ? Anh có biện pháp nào để cứu vãn tình trạng này ?

THĐ: Ủa, lại có cái tình trạng “thơ “bị bỏ rơi đến thế sao anh? Lâu nay tôi cứ nghĩ là thơ được trọng vọng đáo để lắm chứ, chẳng thế mà nếu chúng ta mở bất kỳ báo nào ra trong phần giới thiệu tác phẩm thơ vẫn được in ra nhiều nhất, những buổi ra mắt sách thì thơ lạichiếm nhiều hơn cả, ra đường chào nhau mỏi miệng, bắt tay mỏi tay vì gặp toàn những kẻ văn hay chữ tốt, nhà thơ, nhà thẩn nhiều hơn nhà…thường thì tại làm sao lại bảo là “thơ” bị thờ ơ cơ chứ ? Còn như nếu anh hỏi tôi “có biện pháp nào để cứu vãn” cái tình trạng tiêu thụ của giới yêu thơ thì thực tình tôi cũng đành chịu, mà nếu lỡ có muốn nói ra thì không khéo lại mang lấy vạ vào thân, mang cái khẩu nghiệp không tốt vào mình, thôi anh ạ chuyện cứu với vãn có lẽ chúng ta lại phải nhờ đến các ông bà lâu nay vẫn thường sắn tay áo làm cái công việc mà thiên hạ đồn rằng thì là: Bảo tồn văn hóa chắc là có kết qủa hơn (hy vọng như vậy?)

LBH: Anh nghĩ, đánh giá thế nào về các tuyển tập thơ văn tại hải ngoại hiện nay ? Mong được anh giới thiệu những tuyển tập nên có trong tủ sách gia đình.

THĐ: Việc thực hiện những tuyển tập thơ, văn ở hải ngoại theo tôi là một việc làm rất đáng được trân trọng, trước đây ở bên Canada có các anh trong nhóm Việt Thường đã từng làm công việc ấy, tiếp theo tờ Sàigòn Times của Thái Tú Hạp cũng đã cho in truyển tập thơ văn Phật Giáo, rồi đến một công trình rất đáng kể của nhà Đại Nam khi cho ấn hành : Hai Mươi Năm Văn Học Việt Nam Hải Ngoại và còn rất nhiều, rất nhiều tuyển tập khác nữa cũng đều có gía trị cao.

Tôi ở một nơi rất xa cách sinh hoạt cộng đồng (vì công việc) cho nên đó cũng là những thiệt thòi về đủ mọi phương diện, mà đặc biệt nhất là sách báo thì tôi thiếu thốn vô cùng, những ngày tháng trước đây khi còn sinh hoạt với chữ nghiã ở trong nước tôi đã có được một tủ sách gia đình đáng kể, bạn bè mỗi khi in sách đều gửi cho, nhà xuất bản cũng thương tình cho một vài cuốn thành ra một tác phẩm thường thì tôi được hai, hay nhiều hơn thế nữa do tác giả và nhà xuất bản ký tặng, giờ đây nhìn thấy “tủ sách” gia đình mà mình có được thấy ngậm ngùi, tủi thân chi lạ. Mở hộp thư bưu điện hằng ngày chỉ là để trông mong sách báo, ngóng chờ thư từ bằng hữu như người đi giữa sa mạc mong ngóng những cơn mưa.

LBH: Anh có tin văn hóa phẩm tại hải ngoại được tự do phổ biến về quốc nội trong tương lai. Lý do cho niềm tin của anh.

THĐ: Tôi tin là một số văn hóa phẩm của chúng ta đã và sẽ còn “được” phổ biến về quốc nội, nhưng hoàn toàn không bao giờ tin là tất cả những văn hóa phẩm của chúng ta lại được “tự do” phổ biến đến đồng bào trong nước( trong thời điểm này), tuy vậy niềm hy vọng trong tôi sẽ vẫn còn bập bùng mãi mãi một mai kia những người Cộng sản Việt Nam sẽ hiểu được và hiểu thêm rằng: Văn học là những gì quý báu nhất của dân tộc thì nên trả về với dân tộc. Nếu những mơ ước và hy vọng nhỏ nhoi vừa nói ở trên thành sự thực thì lúc đó chúng ta hãy vui mừng nở tươi trên môi nụ cười vì những tác phẩm của anh và của bạn bè anh sẽ được góp chung với những sáng tác khác của các anh, chị em văn nghệ sĩ ở trong nước.

LHB: Anh có thường đọc những tác phẩm của các tác giả trong nước ? Loại nào ? Với anh, tác giả nào nên đón đọc ? xin nêu nguyên nhân, và dẫn chứng, nếu tiện.

THĐ: Có thưa anh, nhưng cái đọc của tôi thì không đều lắm vì như đã thưa ở trên, sách, báo mà tôi có được thì không đầy đủ cho nên nếu bảo rằng nên đọc ngưòi này, mà không nên đọc người kia thì e rằng chính tôi đã làm một việc không phải và thiếu công bằng, vậy thì anh cho phép tôi dừng lại ở cái chỗ mà tôi may ra chỉ biết một mà không biết thêm….Còn loại tác phẩm nào mà tôi ưa thích đọc ư ? Thưa anh tôi thích đọc thơ và văn, những bộ môn khác thì tôi cũng ham đọc nhưng không “chuyên trị” cho lắm, thế cho nên hàng ngày tôi cứ tâm tụng như thế này : xin văn, thơ hãy ở cùng anh chị em…

và ở cùng…

tôi.