Nhớ Linda

Đỗ Kh.

 

 

 

 

 

 

 

 

"Mai lở không về chắc em buồn biết mấy

Dáng nhỏ xuân xưa vẫn nhớ đêm ngày)

(Nhớ nhau hoài)

 

Để đến Linda, tôi phải qua một chuyến đ̣ dọc. Nói cho to tát, tôi phải rời thềm lục địa của châu Á để đi vào Nam Dương quần đảo mịt mùng. Sulawesi, biển Célèbes, cũng một thứ "Trái tim bóng tối" phía bên kia của eo Malacca đầy bất trắc nhưng tôi có hơi ngoa và không phải là một nhà mạo hiểm. Tuy Sentosa ở Cảng Sư là điểm cực Nam của châu Á, Poulo Bintan, Indonesia, chỉ cách Singapore có 2 giờ tàu biển cao tốc và là nơi nghỉ mát cuối tuần của người dân ở thành phố bức bối này. Một tiếng bằng đường bộ về hướng Bắc, th́ sang Johor Bahru, Malaysia, vào bia ôm xem lắc đít. Hai tiếng bằng đường thủy về hướng Nam, th́ sang Poulo Bintan cạnh Sumatra để ăn đồ biển đánh golf và nhai kẹo chewing gum[1].


Tôi không c̣n chắc, lần đó cách đây 5 hay 7 năm, tôi ở Sing là vào một dịp đến hay đi (Việt Nam). Tôi chỉ nhớ là tôi đang buồn, chuyện b́nh thường v́ đời là bể khổ, và đó là một ngày trong tuần. Bến đ̣ vắng ngắt, tôi dậy kịp để đáp chuyến tàu chót, c̣n sớm những 5, 10 phút để nhẩn nha qua khu vực hải quan vào một hàng xén mua một cái hộp đựng kính tiếp cận và thuốc nhờn mắt. Tôi biết, cái hộp đựng kính contact, left là trái màu trắng, right là phải màu xanh, chẳng ăn nhập ǵ đến vấn đề tranh luận Văn học sẽ nói đến ở sau. Nhưng đó là những thứ tôi sắm trước khi vào khoang tàu trống, lác đác vài người du khách h́nh như Nhật bản. Đó là vào giữa tuần, nên những công dân mẫu mực địa phương c̣n đang lo đóng góp vào phồn vinh vân vân cao ốc, chuyến đ̣ này sang Nam Dương hầu như chỉ có khách nước ngoài. Xi xô, rượu mạnh, sóng. Ra đến hải phận quốc tế, có cả đánh bạc, số đề hay là tôi lẫn những chuyến tàu cũng thế, nối HongKong và Macau.


Tranh luận văn học, nghe cũng to tát như những câu mở đầu (bài này). Tôi không phải là nhà mạo hiểm, mà cũng không phải là nhà hùng biện, văn tôi lê thê và khúc mắc, trong tiểu luận th́ hạng bét, hỏng hết hỏng hết, trong sáng tác có khi lại được coi là tài vặt, cho nên đây là một tùy bút, và Linda có lẽ tôi đă quên mất, nếu không được Thụy Khuê nhắc đến trong bài viết của chị nhân dịp Hợp Lưu bàn giao từ Khánh Trường qua tay Phùng Nguyễn. Có nhắc th́ có nhớ, tôi không làm dáng, thực ra tôi đâu có muốn được phảng phất nơi người đọc nhờ cái cô mặt ngang này hay những đêm Hà Nội phủ váy, tốc váy ǵ đó (thọc váy). Nhưng đó là luật của mưa gió đời (Mai Thảo) và vương vất được ǵ th́ vương vất, một hai cái bọt bong bóng, tất nhiên là vậy và có c̣n "hơn" không (Nguyễn Tất Nhiên). Th́ "Linda mặt ngang", bài thơ chưa đủ, ở đây tôi tranh thủ dài ḍng.

Trong nhóm đảo Riau, 3000 lẻ cái lác đác bên cạnh anh Sumatra khổng lồ, tôi đến Bintan v́ cái máu phiêu lưu. Đă đi th́ đi xa mới bảnh, tôi có hai lựa chọn, mà sang Nam Dương th́ Poulo Bantam cách Sing chỉ có nửa giờ! Kể nghe th́ mất cả oai, kiểu có đi Sàig̣n chưa? Rồi. Thế có đi Thủ Đức không? Tôi đến tận cả Biên Ḥa th́ người ta mới nể. Vậy th́ đi Bintan thay v́ Bantam, hai giờ tàu biển và một cái cửa khẩu tuy quốc tế nhưng to bằng ba cái sạp vải chợ Bến Thành với đúng hai ông công an mồ hôi nhễ nhại và đen đủi (theo thành ngữ "Cha cha cha Ma ní lấy chồng Chà dà," chà dà ở đây là Java, cũng một đảo Nam Dương). Lệ phí nhập cảnh, visa, con dấu, qua khỏi nửa cái quạt trần lúc lắc (đúng hơn là một cái quạt trần nửa chạy nửa ngưng) là mười anh xe nhẫn nại. Nhẫn nại là v́ tôi nghĩ họ đến đây từ sáng sớm, trước chuyến đ̣ đầu sau khi ăn vội miếng xôi quà sáng và chừa lại cho con mấy cái đậu phọng (nếu là xôi đậu phọng) "Anh ra bến đ̣, " họ nói với vợ, và gài số xe con. Bây giờ đă trưa, là chuyến tàu chót, và mười anh xe th́ chỉ có 5, 7 tốp khách. Tôi gạt ngay những anh đầu vồn vă, xăm xăm bước thẳng đến anh hàng thứ 8, mở cửa vất vào sàn xe sau cái túi sách và leo lên ngồi cạnh. Anh ta hỏi tôi đi đâu, trên mép một hạt xôi đă khô c̣n dính (v́ vậy tôi mới biết là sáng anh ăn xôi, và theo độ khô của hạt này ước lượng là đă mấy tiếng). C̣n chuyện đậu phọng cũng rất là như thế lô-gic, anh không dính hạt nào v́ đă nhường hết cho con. Hạt xôi khô rung rinh, tôi trả lời "Tôi không biết" và tôi hỏi "Anh tên ǵ?"


Theo nhà du lịch Hồi giáo Ibn Battuta, người đă đi hết thế giới của thời ông, đến đâu mà không bị hướng dẫn địa phương gạt th́ cũng kể như là chưa đến. Tôi không khuyến khích khách nước ngoài đi đâu cũng leo lên cái xe đợi sẵn (tuy là thứ 8, nghĩa là cũng có lựa chọn theo cá tính, v́ tôi vốn không ưa những kẻ nhất nh́) và gieo ḿnh một cách rất nàng Kiều là muốn đưa đi đâu th́ cũng mặc, thanh y hai lượt thanh lâu hai lần và quá tam ba bận. Anh tài đâm ra lúng túng, hạt xôi khô rơi khỏi mép có râu lún phún như trong một đoạn phim chiếu chậm, đập đánh bốp vào mặt nệm simili như kỹ xảo âm thanh trước khi anh lắp bắp, đi ra phố, đi về khách sạn, đi cao lâu, đi đánh golf, đi trung tâm giải trí... Đây là một cái đảo, tôi nói, th́ đi ṿng.


Đây là một cái đảo, có lẽ chu vi vài chục hay cả trăm cây số đường. Tôi chỉ nhớ những chặng dài qua rừng đường nhựa vắng và hoe nắng. Có nơi tôi dừng lại, một khúc quanh bất chợt, chẳng hiểu v́ sao, đứng bên xe ngây ngô cười và nhờ anh ta chụp h́nh. Một cái đảo, bao giờ cũng có một đường đi ṿng và không thể nào lạc, măi th́ cũng phải trở về chỗ bắt đầu. Nhưng Bintan khá lớn, có lẽ mất cả ngày và lần lượt là thủ phủ Tangung Pinang, một lịch sử trong thời Đệ nhị thế chiến theo anh xe, có nhiều gắn bó với quân đội Nhật, măi đến ngày nay họ vẫn trở về t́m kỷ niệm. Những khách sạn thị trấn, chẳng cái nào tôi tỏ ư muốn ngụ, rồi đến những khách sạn nghỉ mát ở những khu riêng biệt mà tôi biết là không nổi tiếng hoàn vũ th́ cũng trứ danh khu vực này của Đông Á, Banyan Tree ǵ đó, mỗi hộ một hồ tắm cá nhân nh́n ra biển với lại Resort ǵ ǵ. Một chập rồi đến khu sân golf, khu trượt sóng. Anh tài nói gần đây có nhà người bạn, ḿnh đi ngang, ông cho tôi phép rước, tôi nói ờ, rồi như chợt nghĩ ra, th́ ḿnh đi ăn đồ biển.


Hải sản ở Nam Dương là thứ sẵn và rẻ, ít ra là rẻ hơn ở Sing và rẻ hơn cả Mă Lai. Tôi rủ luôn ông bạn của anh tài và cả ba vui vẻ đến một cái nhà hàng Trung hoa, th́, ở ngay bờ biển. Không có cựu quân phiệt Phù tang đeo kiếm trở lại t́m con rơi 50 năm về trước như anh tài kể nhưng có cua tôm ḅ lổn ngổn, chỉ con nào là nhà hàng th́, chứ sao, làm thịt. Ba đứa tôi bia chai nghiêng ngả, hai đứa bá cổ th́ một đứa bấm máy chụp h́nh. Sóng xô ghềnh đá hay bập bềnh băi cát, chẳng mấy chốc th́ chiều sắp xuống. Anh bạn quá giang chợt nhớ ra là phải đón con tan học hay là vợ về chợ. Lại 1, 2 chặng rừng nữa, chúng tôi đưa anh này đến chỗ đă định. Thả anh kia xuống, tôi và anh tài ngồi nh́n nhau. Nhà hướng dẫn và khách du lịch, sau danh lam thắng cảnh, sau chùa chiền và băi biển, sau khi ăn hải sản và không chơi golf th́ c̣n ǵ nữa, chỉ c̣n có chơi đĩ.


Chuyện này, chẳng phải cần sang đến Nam Dương. Johor Bahru tất có và ở Sing cũng không cấm. Khu đèn lồng, Jalan Selangoong hay ba trạm tàu điện Peninsula Plaza ở tầng chín, Mát xa, Escort của niên giám điện thoại hay Ucơren tóc vàng ngay trên Orchard Road (tuy là qua mấy bậc cầu thang và một lối khuất từng hai, ở hành lang và sau hàng hủ tíu ḅ viên). Ấn độ, Mă Lai, Trung hoa, Philipin, dĩ nhiên là có Thái (đực và cái, trước và sau giải phẫu, hay trong khi chờ đợi giải phẫu phần c̣n lại), việc ǵ mà phải sang tận Bintan. Cũng như đồ biển, ở Bintan th́ giá rẻ hơn tí xíu nhưng chẳng rẻ ǵ hơn tại mẫu quốc Hà Lan. "yo soy marinero, no soy capitan"[2] (Den Haag rất nhiều Kiều Nam Trung Mỹ nhưng tôi đă đi hơi xa Nam Dương và Riau quần đảo). Nhưng bốn giờ chiều ngày hôm đó, tôi đang ở Bintan và tại một cái trấn nhỏ, trời mưa.


Nếu đi chơi đĩ mà vui, th́ hạnh phúc quả là quá dễ ở trên đời. Tôi vẫn ước ao được có vậy (tức là được có hạnh phúc chứ không phải là được có đĩ). Lỗi tại trời mưa, anh tài dẫn tôi qua ba con hẻm, một cái sân mái tôn lộp bộp, đẩy cửa vào là đèn mờ. Đêm ba mươi th́ không hẳn, chung quanh một cái bàn thấp và ba mặt của một băng ghế h́nh chữ u, mười mấy cô ngồi nửa tỏ nửa không và mặt một đống. Đây tôi không dám trách, làm đĩ hẳn đă cực, chẳng lẽ lại c̣n bắt phải tươi cười. Cô th́ nh́n trần, cô th́ nh́n chân, lộ một vẻ suy tư như nhân viên cơ quan độ nửa tiếng trước giờ tan việc. Theo kinh nghiệm của bản thân, bất cứ động xanh hay lầu hoa nào trên thế giới (trừ trường hợp cá biệt của Nam Trung Mỹ yo soy marinero... như đă nói) so với một pḥng tài vụ, sở an ninh xă hội hay là cơ quan phát lương thất nghiệp đều có kém phần mời gọi tuy nôm na là tất cả cô này, tôi chỉ cô nào là đụ được ngay cô nấy. Poulo Bintan cũng chẳng là ngoại lệ, nếu không có, vào dịp ấy, mùa mưa.

Mưa đưa em về dưới, mưa chiều biên giới, mưa nếu xưa trời không, mưa trên vai chàng rơi, mưa trời c̣n làm, mưa mùa lại đến tôi mừng vui, mưa mùa này vắng những cơn, 15 cô này ngồi quây quần chung quanh một cái bàn thấp chứ không phải là bếp lửa. Lác đác ở các bàn bên là các cô ngồi chuốc rượu ủ dột cạnh tiếng cười lách cách của khách. Tôi hỏi anh lái xe giá cả, anh ngại ngần lần thứ nhất nhả "75000 Rupiah." Tôi không nói là sao mắc vậy, nh́n cái ngại ngần của anh tôi đoán trên 30 USD này, anh được hưởng 5 hay là 10. Tôi bảo OK, anh lại ngại một lần nữa, kiểu chưa biết hay chưa quyết định được xin xỏ tiếp như thế nào. "Anh cũng chơi phải không?" tôi mớm đỡ để anh ta ấp úng gật vội. Tôi đưa anh 60 đồng để trao cho bà tú và bước về phía cái cô vênh váo nhất, kiểu nữ sinh vừa bị trai chọc ghẹo, và nắm tay cô kéo.


Bài thơ th́ tôi đă tuyệt tích, có thể viết xong tùy bút này, vài bữa, vài ngày nữa tôi mới sẽ t́m ra. "Linda" đăng trên Hợp Lưu vào dạo ấy, tôi c̣n nhớ chính xác chỉ có câu "Mặt ngang miệng rộng và lồn bé chút xíu." Th́ tuy là bé, nhưng chữ dùng lại bạo nên tôi đă bị chị Trần Mộng Tú mắng cho một quẻ. Linda 17 hay 19 tuổi, nằm cởi truồng chổng chơ trên một cái giường nhàu của một căn pḥng nát, bước vào phải đi ngang chỗ đặt một cái bể đựng nước. Linda không có nghề như là gái mát xa Hàn quốc, dùng miệng để đeo bao cao su vào cho khách, cái miệng của nàng có rộng cũng chỉ là để trang điểm cho cái mặt ngang. Bất đồng về ngôn ngữ, những câu tôi hỏi nàng bâng quơ tôi đều phải dùng thể trắc nghiệm, thí dụ em bao nhiêu tuổi, trên 20? 16? 17? và được nàng đánh dấu vào ô trả lời bằng những cái gật đầu. Như trong bài thơ, nàng có một bàn tay rất đẹp ("Bàn tay nàng rất đẹp / Che lấy cửa ḿnh nhan sắc cũng chẳng kém"?) Sau này, có độc giả nghi ngờ cái đẹp của bàn tay này, viện lẽ là gái quê làm lụng th́ sao bàn tay có thể đẹp được. Tôi không biết ở quê nàng làm lụng những ǵ, nhưng hiện giờ bàn tay chỉ có tác dụng là ôm mu, và đẹp, kiểu nồi nào úp vung nấy. Tôi gỡ vung ra, một tí mép nhú nhô dưới vài sợi lông lưa thưa điểm. Vốn tiếng Hán của tôi chỉ có "Trường túc bất chi lao / Hồng diện đa dâm thủy / Đa mi tắc đa mao." (Tạm dịch: "Chân dài không biết mệt / Mặt đỏ bụng ướt nhẹp / Mày rậm tức lông đẹp") Linda chân dài nhưng mặt trắng, lông ít thế này th́ mày nàng chắc phải dùng bút kẻ và nguyên quán của nàng chắc phải là một đảo nào ở gần phía Quảng Ngăi[3].

 
Đă được một bài thơ, lại c̣n tùy bút thế này e thừa thăi, vừa rồi, trong bài viết của Thụy Khuê nói trên, tôi lại được chị chỉnh, là tạo sốc không đúng chỗ. Không hiểu người đọc như thế nào, chứ khi viết từ "lồn" này, tôi cũng chùn tay, nghĩa là có ư thức cẩn thận. Tạo sốc th́ có lẽ, và thành công trong việc tạo sốc này th́ hiển nhiên, nếu không đă chẳng ai nhắc đến một bài thơ mà chính tôi không tâm đắc mấy và chắc cũng chẳng bao giờ lập lại (nghĩa là được thể, làm... hoài). Tôi nghĩ là tôi đă cả gan chụp bắt một đồ vật quá sức quen thuộc của đời thường để mà tênh hênh bày vào trong thơ tôi, c̣n giờ, có đúng chỗ, có hay hay là dở th́ dành cho người thưởng ngoạn vậy. Nhân dịp này, như đă phân trần với Trần Mộng Tú, trong gương soi của tôi, nó khác với gương soi của người. Việc đo đạc, có kích thước cẩn thận ("vừa bằng hai ngón tay"), vẫn có thể dẫn đến sai lạc tùy người đối diện, nghĩa là ngộ nhận.


Theo thông thường của phái nam, cái "bé" này ở phụ nữ là cái đáng quư, kiểu vai em gầy guộc nhỏ (như cánh vạc về chốn xa xôi). "Lồn bót" với quan niệm thống trị đồng nghĩa với "đă" (dễ sợ), như trong câu "con này lồn bót đă dễ sợ". Tuy không muốn lập dị khác người, kinh nghiệm bản thân tôi cho thấy, bé th́ chỉ có hay đau, cho cả đôi bên chứ "đă" đâu không biết. Nói vậy không phải là tôi khoe tôi to (thực sự th́ tôi mềm và nhỏ), chỉ muốn nói là phụ nữ hẹp th́ tôi ngại vào, tôi là người không ưa cái khó. C̣n việc to nhỏ, hẳn là tương đối, như khi bảo phụ nữ tây rộng cũng có nghĩa là đàn ông ta nhỏ, và lư tưởng đối với ai th́ cũng là cái mà "vừa". Vừa, đối với ai lại có thể là ôm chặt, cọ sát cho đến sướt, với tôi là một chốn bập bềnh và chơi vơi[4]. Như vậy, chỉ một cái lớn bé đă ngộ nhận đến trái ngược, nói ǵ thanh và tục với lại thi ca. Trong bài trả lời Khế Iêm về việc "tu từ", chị Thụy Khuê lại có nói thêm là "Linda" biết đâu cũng là thành quả của việc tu từ này. Đến chỗ này, th́ tôi không c̣n rơ nữa. Ngay thẳng mà nhớ, th́ bài thơ, tuy có chỗ phải khắc phục và có ư thức rơ rệt (mồn một như là trước mắt), tôi không phải phấn đấu cực nhọc đủ để gọi đó là "tu".


Nhưng khi chị Thụy Khuê nêu lên vấn đề là trong đời sống, những từ đại loại như trên có dùng trong trao đổi với "đối tác" hay không th́ việc ngộ nhận lại càng rơ ràng hơn[5]. Tôi chỉ biết nh́n lên trời (chứ không c̣n nh́n... xuống nữa) v́ chẳng lẽ tôi lại mời nhân chứng A, B và C ra tuyên thệ trước khi kể lại những từ họ và tôi trao đổi một cách chính xác. Quả thực là tôi chưa bị ai tát vào những dịp này, chỉ có người hăm dọa là dùng vớ đùi mà trói tôi lại, lấy quần lót để bịt miệng v.v... hay nhiều cách khác nữa mà tôi không tiện kể và cũng không (chưa) tiện làm thành thơ.


Tới đây, những người không quan tâm đến phê b́nh văn học mà chỉ quan tâm đến tùy bút này sẽ bực ḿnh mà hỏi: "Thế Linda rồi sao?" Linda rồi chẳng sao hết, nàng không hề hấn ǵ sau khi tôi quan sát tỉ mỉ. Mùa mưa vỗ về mái tôn c̣n nàng th́ tôi nằm ôm ngửa, cả hai nh́n trần đến độ cùng buồn ngủ. Có lẽ sự bất lực của thể xác đă khiến tôi, vào lần ấy, t́m đến thi ca (và từ ngữ) ngay trong khi tôi đang xơng xoài (tôi nói lần ấy là v́ nếu lần nào bất lực tôi cũng làm thơ được th́ sự nghiệp của tôi đă thêm mấy tập.) Chữ "lồn" này đượm vẻ chua chát chăng chứ không phục hồi được cái vị mặn ở trong đời sống. Tôi lồm cồm ḅ dậy, mặc quần áo xuống nhà, anh bạn đánh xe vẫn ngồi nguyên ở cái ghế lúc năy. Vậy có nghĩa là sau khi tôi lên lầu anh dằn vào trong túi 30 đồng phần tôi bao anh mua vui, lấy thêm của bà tú phần hoa hồng của anh trên 30 đồng c̣n lại. Tôi cũng biết vậy, chơi đĩ làm ǵ, hôm nay được món khá, tối về nhà anh sẽ hân hoan mà âu yếm vợ chồng. Tôi th́ tiếp tục buồn, tại vợ tôi th́ ở hơi xa, cái ḥn đảo Nam Dương nhiều thơ mộng này, nơi mà người t́nh, tôi chỉ có Linda và bạn, tôi chỉ có anh dắt mối.

 
Ngày hôm nay, Linda tôi không c̣n nhớ mấy ("Em ở nơi nào, có c̣n mùa xuân không em / Rừng ngàn lá thắm, từng đêm nhắc nhở th́ thầm"). C̣n lại là một văn bản mà tôi đă mất tiệt, cho đến khi gần đây soạn lại toàn bộ tác phẩm (!) tôi mới biết là thiếu. Nhưng nó c̣n đâu đó một mảnh này hay mảnh nọ (một từ) ở trong ḷng vài người đọc, dù là thứ ḷng có khi ấm ức. Th́ biết sao, việc phê b́nh là của người phê b́nh, việc viết là của người viết cũng như việc đọc là của người đọc. Tôi chỉ có viết, chứ hỏi tôi là thế nào th́ tôi không biết tuy đây cũng không phải là một thái độ trốn tránh trách nhiệm. Ba tôi, lúc trước, hành nghề luật sư. Thủa sinh thời, câu mà ông thích nhất là "Thưa quư ṭa, thân chủ của tôi vô tội."

 

Đỗ Kh

 

1.Singapore cũng có đồ biển, cũng có đánh golf nhưng lại cấm kẹo chewing gum.
[2] "tôi là thủy thủ, không phải là thuyền trưởng" Nhân tiện tôi xin lỗi tác giả của các ca từ được tôi trích dẫn mà không hài tên người viết v́ không nhớ hay là không biết. Nếu "Linda mặt ngang" có ai được một câu lơm bơm sau này dù đă quên tác giả th́ đối với tôi cũng đă là một vinh hạnh, tuy đă không được phổ nhạc th́ thật khó mà tồn tại trong kư ức của đời.


[3] Trong đồn đại b́nh dân, kiểu "Ai về B́nh định mà coi / Đàn bà con gái cầm roi đi quyền", nếu ở B́nh Định, phụ nữ giỏi vơ th́ ở Quăng Ngăi họ lại... thưa lông. Việc này, dĩ nhiên, chẳng có ǵ là khoa học.

 
[4] Phong trào thư giăn của thập niên 80, có món vào nằm trong một quan tài nước mặn và ấm, đóng nắp tối om trong khi thân thể lềnh bềnh nửa lặn nửa ch́m, ở nguyên một chỗ mà nổi trôi.


[5] Những ngộ nhận thế này, trong lănh vực của văn học tác chiến chứ không c̣n phải của văn học trác táng, có dạo nhà văn hiền lành Nguyễn Mộng Giác bị vấy cho tội vụ khống sĩ quan QLVNCH (miền Nam) xẻo tai kẻ địch để làm ṿng trang sức. Chuyện đeo tai này có thật đến mức trở thành giai thoại, ai từng đeo súng ngược cũng c̣n biết. Gần đây, lại có nhà văn trong nước, cũng hiền lành không kém, kể chuyện lính "ngụy" ném tù binh vào lửa cho hồng hào da thịt trước khi họ mang ra đánh chén. Đây th́ chắc là thuộc về huyền thoại mất, ném vào lửa th́ có thể có, mà ăn thịt th́ cũng đă có nhưng ném vào lửa rồi ăn thịt th́ không. Có trường hợp lính (gốc Khờ me, v́ mê tín) lấy gan người xào tỏi với rau muống cũng như có trường hợp lính (gốc Kinh, v́ lợi nhuận) cắt mật đem bán cho nhà thuốc Bắc, thuốc Nam. Trường hợp sau, c̣n có kẻ giết cả thường dân để lấy mật, đă bị đưa ra Ṭa án quân sự nên không thể nói là văn chương hư cấu. Dù sao, th́ những việc tôi vỗ ngực nhận cũng bớt kinh hơn nếu không nói là c̣n... dễ thương?

 

từ

talawas.org