Trần đình Quân

Triệu Thần

'... Dù rất xa nhưng đường đi phải tới
Vì đau thương đã nạm ngọc chân người ...' 


Hồi đó mấy người họ hay hát những bài này, hay viết những bài này, những nhạc sĩ du ca Việt Nam cất lên tiếng nói của chính lương tâm họ ...

Anh là một nhạc sĩ du ca . Tuy số lượng tác phẩm anh viết lên chẳng nhiều, số được công bố lại càng ít hơn, anh vẫn là một nhạc sĩ có không ít người hâm mộ. Bài hát đầu tiên đưa anh vào trong lòng mỗi người con dân Huế, có những câu rất ... Huế, có hình ảnh dòng sông mê mải trôi trong hoàng hôn, có nhịp cầu sáu vài mờ mờ trong bóng chiều, có hàng thùy dương nghiêng mình rủ bóng xuống mặt đời tĩnh lặng .

Buổi sớm, lão ngồi xem bóng đá . Ngọn gió mai nhè nhẹ đưa tiếng hát ai từ trong cái máy vọng ra,

... Ai ra đi đành quên ngày xưa đẹp sao
Bên ven sông còn nguyên màu hoa chiều nao
Trăm năm vẫn vẹn thề nối lại vạn nhịp cầu
Xa nhau lòng thương nhớ mãi về đẹp lòng nhau ...

Ừ, xa nhau lòng luôn nhớ đến mùa hẹn ... tìm nhau . đáng lý ra, câu kết của bài hát phải là như vậy mới ... phải .

Sáng ra, lão đi vào DT, mới biết cái gia tài của anh để lại trong DT chỉ có vỏn vẹn một bài đó. 
Chết lão rồi anh ơi, hời hợt quá . Mà cái cuốn "Vườn Dâu Xanh" ngày xưa anh đề tặng, nó biến đi đâu mất rồi, lão tìm quay quắt mấy lâu nay đâu có ra . Hy vọng, trong cái đầu ngờ nghệch của lão còn giữ lại một ít câu chữ mà anh cho đời, để mà hôm nay, lão ngồi trong công sở cố viết ra những gì trí nhớ mình còn giữ lại được, để tặng anh, tặng cho tất cả những người từng yêu mến anh . Vậy đi nhé !

Anh Trần đình Quân ơi ! Nếu lão nhớ không lầm, năm nay anh cũng đã quá cái tuổi tri thiên mệnh . Mà lúc này, thiên mệnh nhân mệnh gì gì, anh cũng chẳng còn để ý đến nữa phải không anh ? Những ngày đảo điên, những nỗi muộn phiền, anh cũng quên hết rồi . Nhưng chuyện xưa dịu ngọt, kỷ niệm xưa ấm lòng xin anh ráng nhớ anh ơi ...

Cái lứa tuổi hai mươi thời đó của con dân xứ Huế đã sản sinh ra không biết bao nhiêu tên tuổi đáng nhắc tới . Nếu không phải là Lê Uyên Phương, Trịnh Công Sơn, sẽ là những Trần đình Quân, những Trịnh Cung, và nhiều nhiều người nữa mà lão sẽ không nhắc tới . Mà ngay cả trong số những người lão đã nhắc tới, hôm nay lão chỉ muốn sẻ chia một chút cảm xúc đến một người thôi . Anh đó, anh Quân !

Hai mươi tuổi, anh đã khá nổi bật với ngón đàn, với tiếng hát, và với một vài nhạc phẩm đầu tay mang cái âm hưởng rất ... Dương Thiệu Tước ở âm hưởng, của các nhà thơ trong cao trào thơ mới ở cấu từ . Anh bắt đầu là một người lãng mạn . Cho nên, sẽ không phải là một điều gì đó đáng ngạc nhiên cho lắm nếu thiên hạ biết rằng, có một thời nào, anh vẫn ngồi chép những bài thơ tình lên tập vở giấy hoa tiên để tặng cho những người ... bạn . Mà chữ anh đẹp lắm, bay 
bướm, lả lướt, vẫn không kém cái nét gân guốc của Hán tự . Lại cũng không lạ, anh vốn sính Nho học và điển cố đấy thôi ... Anh còn làm thơ nữa, chỉ là, không biết có còn ai còn giữ lại được những bài thơ xưa anh viết, ở cái tuổi bắt đầu biết rung động, biết yêu thương . Coi bộ phải đi hỏi chị ...

Anh đi du học một thời gian . Lúc trở về, có chút gì đó thay đổi trong cái nhìn của anh đối với xã hội . Là giáo sư biệt phái, anh đứng lớp, giảng dạy cho sinh viên về lòng yêu thương . Mà lòng yêu thương, trong thời buổi bom đạn bời bời, lại là một cái gì đó ray rứt lắm, mơ hồ lắm, đa dạng lắm . Với người này, nó thấm đẫm vào hồn sâu thẳm và nằm lại ở đó, đắng chát . Với người kia, nó nhói đau từng ngày, khiến phải bật lên tiếng than . Cả mấy mươi triệu con dân Việt thời đó, chẳng có mấy ai tung hô chiến tranh, cổ động chia cắt . Nhưng mỗi người làm theo cách của riêng mỗi người, chẳng mấy ai giống ai . Anh chọn quay trở lại với tiếng đàn thì phải .

Trong một lớp học, có một cô nữ sinh đẹp lắm . Nhất là ở đôi mắt to, đen tròn, lúc nào cũng rộng mở và dường như ngân ngấn nước . Cô phải lòng người thầy đa tài, không phải chỉ mới bắt đầu từ khi ngồi trong lớp học của thầy, mà có lẽ, đã từ lúc nào khi cô lắng nghe những cung điệu rất trẻ trung mà đã thoáng chút trầm mặc,

" ... Nam Giao đăm đắm mắt lặng nhìn tóc bồng bềnh
Bến Ngự chiều nay ai mong gió lên
Xa xôi âm vang tiếng cười hiền
Trên đường về hoa nở đẹp
Môi cười như mãi không quên ..."

Họ cưới nhau không lâu sau đó . Mối tình của họ đẹp lắm, đẹp như những ca khúc mà anh viết tặng chị, tặng cho cô nữ sinh ôm nón xõa tóc ngồi dưới hàng phượng vĩ, tặng cho cô giáo trẻ áo dài trắng thướt tha đứng trên bục giảng, làm xoa xuyến bao nhiêu gã học trò con. Nhưng những trăn trở trong anh vẫn cứ hàng đêm đánh thức những giấc mơ đẹp . Và anh viết, để mặc nhiên được công nhận là một nhạc sĩ du ca trong phong trào du ca Việt Nam, như Nguyễn đức Quang, như Tôn Thất Lập, như Miên đức Thắng, hoặc một cách ... mơ hồ, như Phạm Thế Mỹ ...

Người đời hay kết tội Trịnh Công Sơn vì những ca khúc ... viết về thân phận . Họ bảo là ... phản chiến . Lão trước đây không nghĩ vậy, bây giờ cũng không nghĩ vậy . Nếu những ca khúc anh Sơn viết là ... phản chiến, đa số các nhạc phẩm mà nhóm du ca Việt Nam viết ra cũng đều ... phản chiến . Hãy nghe thử một vài bài cái đã ...

'Chào anh em sau nhiều biệt tích
Chào bé thơ nụ xanh nở ngát trời
Chào sự sống đã lìa xa cõi chết
Chào vết thương giọt máu vẫn còn tươi ...'

hay là ...

'Trên núi cao còn có mặt trời
Trong tim người lửa hồng vừa lên
Trong tim em tình yêu toả rộng
Trên môi Me đã ngát nụ cười ...'

hoặc ...

'Một đóa hoa là ngọn lửa Chi Mai
Thắp sáng lên trong tim tuổi xanh
Một trái tim là một cánh chim câu
Tung bay trên quê hương ... biển máu'

Và ...

'Ngừng đi thôi, mộng {lão cắt nó đi}, máu với xương đã rơi nhiều rồi ...

Máu ta từ thành Văn Lang dồn lại
Xương da thịt này cha ông đã miệt mài ...
Còn Việt Nam, triệu con tim này còn triệu khối kiêu hùng ...'

đất trời sụp đổ, một ngày năm bảy mươi lăm . Một nửa con dân Việt từng ở qua trại tù . Anh cũng vậy, cũng có đến tám chín năm gì đó . Người ta biết anh là nhạc sĩ, bớt cho anh làm việc tay chân, nhưng đày đọa anh về tinh thần . Những bài hát phải theo nhau ra đời, nghe ngô nghê chi lạ ... "bắp trái lớn khoai củ to, người người ấm no" . Nhưng cũng không hẳn là bỏ đi, vì mỗi bài anh viết những ... hai ba lời . Và trong những ngày khốn khó đó, anh nhận ra được nhiều điều, về quê hương, về ruộng đồng Việt Nam, và về những yêu thương đến bãi sắn nương khoai, đến những con người chân lấm tay bùn, mộc mạc chân chất đến lạ thường ... Và anh tập cho anh em hát những bài hát mới ...

'Con kênh ta đào chưa có nước chảy qua
chỉ có nắng mùa hè nóng bỏng
Mồ hôi muối ... lưng áo em bạc trắng
Con kênh bây giờ chưa là con kênh xanh ...
Trời quê hương rất xanh mà rất lạ
Cứ xanh thăm thẳm ở trên đầu

Khi trên nông trường ta đã mến yêu nhau
Em cứ để khuôn mặt tròn lấm đất
Con kênh xanh, từ mắt em trong vắt
Ngay buổi đầu anh đã thấy cả đồng xanh ...'

Ai bảo trong gian lao, trái tim người nghệ sĩ lại cứ phải cằn khô sỏi đá !

'Chào từng ngọn khoai vươn dài nón ngược
Chào từng đọt bắp rướn cao phất cờ
Chào từng hạt nắng chiếu sáng lấp lánh
Chào từng giọt sương tươi mát trong lành ..'.

Và ai bảo trong khổ đau, tâm hồn người nghệ sĩ lại không có những hy vọng !

Ngoài những ca khúc viết theo ... hóa đơn, anh còn viết thật nhiều những ca khúc cho trẻ thơ, đặc biệt là tặng cho con trai anh, cu Huy . Người nhạc sĩ du ca viết nhạc cho trẻ con cũng lạ ...

'Khi Mẹ vắng nhà
em luộc khoai
Khi Mẹ vắng nhà
em thổi cơm
Khi Mẹ vắng nhà
em quét sân và em quét cổng'

Anh muốn nói cái gì ? Hỡi tuổi thơ dữ dội ...

'Khi em đưa cơm cho Mẹ em đi cày
Mẹ ơi Mẹ ngừng tay
Trời trưa vừa đứng bóng
Mẹ ăn cơm cho nóng
Mẹ để trâu cho con chăn ...
Bố sẽ nghe Mẹ kể
Rằng ... "con bước lon ton"
Khi em đưa cơm cho Mẹ em đi cày
{bài này có người cho là của anh, có người bảo là không . Lão thì ... không hỏi anh được ... nữa . Nhưng lão nghe ... con anh hát !}

Anh ra tù, lập tức chuẩn bị đi xa . Cả anh em bà con cũng chẳng có mấy khi gặp anh trước lúc chia tay .

...
Bao nhiêu năm đi qua . Hai bố con đến thăm anh . Chị ra đón, vẫn niêm nở, vẫn đẹp như thưở nào, và vẫn nụ cười tươi roi rói . Anh ngồi trong ghế sofa, cười ... cũng tươi . Chị nhắc "anh khỏi phải đứng lên, có nhớ ai đây không anh ?", rồi nhanh nhẩu "thứ lỗi cho nhà em" Người bố đứng lặng nhìn, rồi rưng rưng hỏi "chú ấy khỏe không thím ?" Chị bảo, "sức khỏe thì không sao, ăn được ngủ được . Chỉ là chẳng nhớ gì hết thôi . Ai nói chuyện thì cũng biết, nhưng lại 
quên ngay đó ." Người bố đi đến bên anh, ôm chầm anh mà khóc . Ông nói cái gì đó nho nhỏ bên tai anh, thì anh gật đầu, và thoáng rơm rớm nước mắt . Nhưng lại cười ngay sau đó, chắc đã quên rồi những gì mới vừa nghe ...

Chị nhỏ nhẹ, "người ta hy vọng sẽ tìm ra cách chữa bệnh này . Nhưng đợi tới lượt mình cũng còn khó, còn biết bao nhiêu người khác, như ông ... Reagan đó, có tiền mà cũng phải bó tay ..."
Nhìn qua anh, vẫn một nụ cười ngơ ngác, như chẳng hề có chút gì vướng bận ...

Trên đường về, thằng con trai ngập ngừng nói với bố ... "đôi lúc, được quên hết như vậy cũng là một điều hạnh phúc !" Bố nó im lặng một lúc mới bảo "đành rằng vậy, nhưng cứ nhìn thím và hai đứa nhỏ thì cứ thấy xót xa . Mà thím ấy thì cứ mỗi ngày cứ mỗi trẻ ra, đẹp ra mới khổ !"

Triệu Thần