Nhà thơ Hoàng Lộc:

“Tôi sẽ về lại quê...”

Đặng Ngọc Khoa

thực hiện

                           

 

Đă lâu, nhà thơ Hoàng Lộc vẫn nhớ như in: sau 1975, Thanh Niên là tờ báo đầu tiên in thơ ông, thi sĩ từng đoạt giải thưởng thi ca miền Nam 1970. Đó là bài Bữa say, ghé chùa Ông Hội An, viết năm 1987. Mới đây, về nước thọ tang cha, ông bộc lộ ư định hồi hương.

 

* Ở xứ người, chắc ông thường nghĩ về quê nhà và anh em bằng hữu...?

 

Đúng là khi đi xa - điều tôi ray rứt nhất là quê nhà. Quê nhà trong tôi là cha mẹ, bà con, anh em bằng hữu và người t́nh của thơ tôi - cùng những địa danh đă là máu thịt của tôi: Hội An - Quảng Nam - Đà Nẵng... Những địa danh thân thương ấy đă sinh tôi ra và cuối cùng luôn réo gọi tôi về!

 

* Đời sống văn nghệ nơi ông định cư có lẽ thiếu vắng không khí Việt Nam?

 

Nơi tôi đang định cư có rất ít người Việt. Đời sống văn nghệ của tôi thật sự cô đơn v́ nơi này không có ai biết đọc thơ. Người ta thường nghĩ cô đơn là nguồn mạch của sáng tạo. Với tôi, cô đơn là túng quẫn - là tự khô cạn. Điều này tôi chiêm nghiệm được khi có dịp về Cali hay Dallas, Houston, những nơi đông đúc đồng hương và bạn văn. Những dịp đó giúp tôi viết được đôi bài. Rồi thôi.

 

Bạn văn với những gặp gỡ t́nh thân - như là chất xúc tác của thơ tôi. Và có lẽ ở xứ người lâu năm - tôi cũng như nhiều bạn văn cùng thế hệ - h́nh như dần dần không c̣n đề tài để viết, ngoài nỗi hoài hương và những... người t́nh cũ! Tôi có ư định sẽ in Thơ T́nh Hoàng Lộc ở quê nhà. Tôi nghĩ tập thơ sẽ dày 300 trang gồm gần 200 bài thơ t́nh của tôi qua các thời kỳ tôi đă “lưu lạc những hiên nhà gái đẹp”. Có thể coi đây là một tập tuyển thơ t́nh Hoàng Lộc. Bè bạn khắp nơi và độc giả ở Quảng Nam luôn khuyến khích tôi thực hiện điều này.

 

Ông có một website cá nhân do thân hữu v́ ḷng yêu mến mà thực hiện. Tôi đă vào nhưng không thể để lại lời cảm nhận và cũng không thấy những bài thơ mới. Gặp mặt, mới biết đă lâu ông quên mật khẩu để vào trang web rồi! Ông tiết lộ bên dưới kư họa chân dung ở trang chủ do họa sĩ Phan Ngọc Minh vẽ tặng là thủ bút của ông. Chi tiết này ít ai biết ngoại trừ thân hữu. Mới đây một nhà văn nữ ở TP.HCM có đưa bài thơ Bữa say, ghé chùa Ông Hội An lên blog của cô, nhiều bạn đọc yêu thích thơ ông đă để lại một số lời nhắn. Ông rất vui, v́ “xa xôi vậy mà răng gần gũi, tôi sờ tay lên màn h́nh như chạm tới quê nhà”. Điều đó rất khích lệ tinh thần người sáng tạo và thế là ông lại làm thơ. Bài mới nhất ông viết hôm 11.3 sau khi về nước thọ tang cha: “Cha mẹ trên bảy mươi mà tôi c̣n long đong/ cha mẹ trên tám mươi tôi đành lạc xứ/ mẹ tôi yên nằm khi tôi cuối bể/ cha ngoài chín mươi, tôi không kịp về!/ mất mẹ cha rồi tôi có c̣n quê?/ tôi có c̣n em mịt mù thị xă?/ mồ côi - ơi mồ côi - sao tôi đến thế?/ gió hút chiều nghiêng con mắt hỏi trời...”.

 

* Một trong những bi kịch của sáng tạo là đứt ĺa kư ức do xê dịch quá lâu. Ông có dự định hồi hương để tiếp tục mạch thơ từng góp phần làm nên một Hoàng Lộc thi sĩ?

 

Vài ba năm tới, tôi sẽ nghỉ hưu nhưng chuyện hồi hương th́ đă đặt ra! Tuổi già nơi đây, với những người như tôi thật là dễ sợ. Tôi sẽ về lại quê. Tôi sẽ được gặp và sống lại cái không khí bằng hữu và độc giả thân thiết một thời. Tôi lại làm thơ, cho đến khi bằng hữu và độc giả bảo thơ tôi không c̣n hồn vía nữa th́ tôi ngưng nghỉ. Với tôi, thơ t́nh là sở trường - nhưng nếu thế sự làm tôi xúc động, tôi cũng viết. Miễn sao xúc động phải là xúc động thật cho thơ.

 

*Thơ, nói chung với ông là ǵ? Nói riêng, thơ t́nh có phải là cảm xúc đỉnh của thi ca Hoàng Lộc?

 

Có lẽ câu hỏi này có nhiều cách trả lời. Tôi thường tự nhận tôi chỉ là gă làm thơ cuối thế kỷ 20. Thời điểm của thế kỷ 21 là của những thi sĩ khác. Cái học, cái đọc của tôi có khi đă cũ - nên quan niệm về thơ cũng như thế chăng? Với tôi, thơ là cảm xúc được nói lên bằng chữ nghĩa. Mỗi người làm thơ đều có cách nói riêng của ḿnh từ cảm xúc của chính họ.

 

Tôi không hề nghĩ thơ t́nh mới là “đỉnh cao” của cảm xúc và sáng tạo. Nghĩ thế th́ “lớn lối” quá. Ấy nhưng, theo tôi - thơ t́nh dễ đọc, dễ cảm hơn bởi v́ t́nh yêu chính là... nguồn sống miên viễn của nhân loại.

 

*

Cuộc phỏng vấn này được thực hiện qua e-mail từ Mỹ sau ngày tôi gặp lại ông ở Việt Nam. Trong ông vẫn lóe lên bao nhiêu kỷ niệm một thời ở Hội An, Vĩnh Điện. Trên hành tŕnh đơn độc, nhiều khi ngă ḷng ông đă “vịn câu thơ mà đứng dậy”, để bây giờ khi xa xứ rồi, ông quay quắt nỗi hoài hương: “sáng dậy anh thường nh́n phương đông/ khi quê nhà đang ở đầu hôm/ em với anh hai trời hai nỗi/ như v́ sao có tên Sâm, Thương.../ em phía hoàng hôn anh b́nh minh/ hai b́a trái đất gió chênh vênh/ một sao lấp lánh đôi bờ lệ/ từng sớm hôm soi một chữ t́nh”.

 

Nghĩ ǵ về thơ Hoàng Lộc? Xin chép lên đây một vài chia sẻ của thân hữu ông ghi ở b́a cuối tập thơ Qua mấy trời sương mưa. “Thơ Hoàng Lộc vẫn y nguyên cái phong thái ngày xưa nhưng đậm hơn thời anh viết cho Bách Khoa” (Nguyễn Mộng Giác). “Ít ỏi câu thơ thời trai trẻ, c̣n sót lại trong kư ức tôi, là của Hoàng Lộc và Vũ Hữu Định. Nay một người đă ra thiên cổ. Người c̣n lại lưu lạc xứ người, vẫn c̣n cho tôi những vần thơ hay...” (Hồ Minh Dũng). “Hoàng Lộc đến với đời này bằng trái tim không b́nh yên. Cơi thơ anh tưởng như là thế giới rất riêng tây. Thế giới ấy dù mở ra thăm thẳm chiều sâu nhưng bằng ngôn ngữ b́nh dị đời thường, lại khiến ta dễ rung động gần gũi” (Nhật Nguyễn).

 

 

Khi rời xa Boston

 

gửi Q.

 

rồi tôi trở lại bên trời

rồi em trở lại bên đời người ta

bóng sương ch́m mấy giang hà

ngó nhau có chút lệ nḥa không em?

khổ chi rồi cũng đôi miền

buồn chi cũng mặt trời lên tháng ngày

em về áo lạnh chùng vai

bỏ đau phù thế rơi ngoài dặm tôi

dỗ nhau đâu dễ bằng lời

dỗ nhau đâu chỉ một đời mà xong!

 

 

 

 

 

Hoàng Lộc

Quê quán Thăng B́nh, lớn lên tại Hội An (Quảng Nam).

Giải thưởng thi ca miền Nam 1970. Hiện nay định cư tại Hoa Kỳ.

Từ năm 1960 đến nay, có thơ trên các báo trong và ngoài nước.

 

Thơ đă in:

- Thơ Học Tṛ (1965)

- Trái Tim C̣n Lại (1971)

- Qua Mấy Trời Sương Mưa (1999)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Đặng Ngọc Khoa