Mẹ Tôi

Hoàng Đức

 

t́nh mẹ, ảnh, cảm động, xúc động, mẹ, Ngày của mẹTôi bắt đầu làm quen với sách truyện từ năm lên chín tuổi, lúc học lớp Ba trường Tiểu học, nhờ học chung lớp với một thằng bạn, con của một giáo sư môn Sử nổi tiếng thời bấy giờ.

Tôi đến nhà thằng bạn cùng lớp và ṭ ṃ xem thư viện của Bố nó rồi được nó kể cho nghe những truyện về lịch sử Trung Hoa mà nó đọc được trong các truyện trưng bày trên các kệ sách của Bố nó. Thế là tôi mê say và mượn những cuốn truyện kia về nhà đọc để không cần phải nghe kể nữa mà chính ḿnh tự kể cho ḿnh nghe..Tôi đọc đủ mọi thứ truyện nào là Tiết Đinh San chinh Đông rồi Tiết Nhân Quư chinh Tây, Phản Đường, Thuyết Đường rồi Tàn Đường. Hết đời nhà Đường với gịng họ Tiết, tôi quay sang đọc nhà Tống vói gịng họ Dương, rồi thời nhà Hán với Hán Sở Tranh Hùng rồi Tam Quốc Chí, Đông Châu Liệt Quốc và rồi thừa thắng xông lên tôi đọc chuyện thần thoại với Đông Du Bát Tiên, Tây Du Tề Thiên Đại Thánh, Nam Du Huê Quang, Bắc Du Chơn Vơ rồi tiếp qua Phong Thần, Thuỷ Hử vv...Đọc chán truyện Tàu tôi đổi hướng, đọc truyện vơ hiệp với Chu Long Kiếm, Lục Kiếm Đồng, Bồng Lai Hiệp Khách, Huyết Hùng tráng sĩ vv... Rồi với sự tiến hoá của tâm tư, t́nh cảm theo năm tháng, tuổi tác, tôi mê say thích thú truyện trinh thám như Vũng Máu Đào, Nguời Nhạn Trắng và đọc truyện của Phạm Cao Củng với nhân vật thám tử Kỳ Phát mà những suy luận trinh thám giống với Sherlock Holmes của Conan Doyle.

 

Đến năm 14, 15 tuổi khi những nốt mụn của tuổi dậy th́ bắt đầu xuất hiện trên mặt là lúc tôi làm quen với những tác phẩm của Tự Lực Văn Đoàn đọc ngấu nghiến mê say những câu chuyện t́nh lăng mạn như Hồn Bướm MơTiên, như Đôi Bạn, Đoạn Tuyệt, Tiêu Sơn Tráng Sĩ với mối t́nh thơ mộng của Phạm Thái, Trương Quỳnh Như đến nổi tôi yêu đơn phương một cô cũng mang tên Quỳnh Như, một mối t́nh câm thật là câm v́ cho đến lúc sau 1975 cô ta lấy chồng rồi mắc bệnh gan, từ trần, cô ta cũng không hề biết rằng có người si cô quá trời quá đất, yêu mà không dám tỏ t́nh. Ngu ơi là ngu!

 
Những câu chuyện t́nh lăng mạn trong sách truyện và của ngay chính bản thân tôi rồi cũng qua đi, nhưng có hai tác phẩm dù cho tôi không c̣n nhớ rơ nội dung nhưng tôi vẫn luôn khắc ghi tên của tác phẩm v́ đă gắn liền với những kỷ niệm khó quên.. Đấy là ngày tôi học lớp Nh́ bậc Tiểu học, Mẹ tôi mua cho tôi hai cuốn tiểu thuyết của nhà văn Lê Văn Trương nhan đề "Tôi là Mẹ". Lúc bấy giờ tôi đang say mê với các truyện Tàu nên tác phẩm "Tôi là Mẹ" thật chẳng mang đến cho tôi một tí ti thích thú nào v́ nội dung quá mới lạ đối với tôi. Tôi nhớ là tôi đă cằn nhằn Mẹ tôi tại sao lại bắt tôi đọc tác phẩm này. Mẹ tôi đă ôn tồn bảo tôi, con thương Mẹ th́ con phải đọc những truyện nói về Mẹ chứ không phải chỉ đọc những truyện Tàu thuộc loại dă sử. Thế là tôi đă phải miễn cưỡng đọc tác phẩm này của ông Lê văn Trương cũng như đă từng đọc không mấy thích thú những loại sách nhi đồng thuộc loại "Sách Hồng" của Pháp (livre rose) mà Mẹ tôi bắt tôi đọc để trau dồi luận văn. Nhưng càng đọc tôi lại càng thấy thích câu chuyện của ông Lê văn Trương nhưng rất tiếc tôi chẳng c̣n nhớ được ǵ. Tôi chỉ nhớ là v́ tôi thích câu chuyện "Tôi là Mẹ" nên tôi đă xin Mẹ tôi mua cho tôi những cuốn như "Trường Đời" và "Thằng C̣m Phục Thù" cũng của văn hào Lê văn Trương. Mẹ tôi lúc nào cũng đọc xong những cuốn truyện tôi yêu cầu và nếu xét thấy vô hại mới bằng ḷng để cho tôi đọc. Cũng v́ thế mà tôi đă phải đợi đến năm 16 tuổi mới đọc lén được cuốn "Cánh Sen Trong Bùn" mà lúc bấy giờ, lúc tôi c̣n học Tiểu học, Mẹ tôi đă không cho tôi xem v́ bảo là tôi chưa đến tuổi để đọc cuốn này. Quả thật nhà văn Lê văn Trương đă đưa tôi vào thế giới của người lớn qua cuốn "Cánh Sen Trong Bùn" mô tả cảnh ăn chơi trác táng nơi chốn B́nh Khang.Và câu chuyện này đă ảnh hưởng không ít đến tâm t́nh của tôi khiến dôi khi tôi đă chạnh ḷng thương xót những mảnh đời bất hạnh của những nàng ca kỹ tuổi xế chiều. Một mối t́nh bâng quơ không đối tượng cụ thể theo kiểu thương mây khóc gió của mấy anh chàng "lăng mạn tử". Cuốn sách thứ hai mà nhan đề đă khắc ghi vào tiềm thức tôi là "Mẹ Tôi Sớm Biệt Một Chiều Thu". Tôi quên mất tên tác giả v́ có lẽ tác giả không thuộc vào hạng nổi tiếng. Nhưng câu chuyện th́ thật bi thảm, tôi đă khóc sướt mướt lúc đọc, chẳng khác ǵ lúc c̣n bé khi được mẹ tôi kể cho nghe câu chuyện Phạm Công, Cúc Hoa đến đoạn bà Cúc Hoa hiện về bắt chí cho con thơ bên mộ của bà. Câu chuyện đă bi thảm mà thời gian lúc tôi đọc truyện này lại trùng hợp vào giai đoạn Mẹ tôi bị bệnh mất ngủ. Lúc bấy giờ tôi đang học lớp Đệ Tam ( lớp Seconde của chương tŕnh Pháp) Mẹ tôi gần như thức trắng đêm không thể ngủ được, thế mà ngày ngày bà vẫn phải đến trường dạy học trong trạng thái mê mê tỉnh tỉnh. Bà bảo với tôi rằng bà có cảm giác như bước trên khoảng không, chân không dính đất, đầu óc mơ mơ màng màng, lửng lửng lơ lơ như người mộng du. Gương mặt mẹ tôi trông phờ phạc như người mất hồn, đôi mắt long lanh, đẹp dịu hiền và thông minh lúc bấy giờ đă trở nên lạc thần. Thuốc thang đủ thứ: Tây y, rồi Đông y, thuốc Bắc , rồi thuốc Nam, rồi châm cứu, rồi thuốc ngoại khoa, bác sĩ Việt Nam rồi bác sĩ người Pháp rồi ông ngự y tức là thầy thuốc của nhà vua từng phục vụ trong cung điện nhà Nguyễn. Nghe ở đâu có thầy thuốc giỏi là Mẹ tôi t́m đến . Nhưng bệnh t́nh vẫn không thuyên giảm. Một hôm Mẹ tôi đă gọi tôi đến bên cạnh giường và trối trăn bảo tôi phải chăm lo học hành để nên người và phải thương yêu chăm sóc cho các em của tôi.


Lúc bấy giờ tôi chỉ mới 16 tuổi, c̣n khờ dại, bỗng dưng thấy trách nhiệm ḿnh quá nặng nề. Tôi lo sợ và thương Mẹ tôi vô vàn, hai mẹ con tôi ôm nhau và tôi đă khóc vùi trong ḷng Mẹ. Dĩ nhiên mẹ tôi cũng nước mắt đầm đ́a v́ thương con. Tôi liên tưởng đến câu chuyện trong tác phẩm "Mẹ Tôi Sớm Biệt Một Chiều Thu" và tôi âm thầm đau khổ nghĩ đến cảnh phải mất Mẹ trong một buổi chiều mùa thu ảm đạm, mây sầu giăng mắc bốn phương trời và lá vàng tan tác cảnh chia ly.Tôi không cho Mẹ tôi biết là tôi đă đọc cuốn truyện buồn đang đè nặng trên tâm tư tôi. Tôi âm thầm chịu đựng nỗi đau mà tôi h́nh dung trong cảnh mất Mẹ. Trí tưởng tượng của tôi vẽ ra những cảnh đời đen tối của những đứa trẻ mồ côi Mẹ mà tôi đă biết trên thực tế và trong sách truyện. Tôi hồi tưởng lại chuỗi ngày hạnh phúc, thời gian tôi học nội trú được Mẹ tôi cưng chiều. Những ngày Chúa nhật tôi được rời trường về thăm nhà , Mẹ tôi tự tay nấu cho tôi những món ăn ngon mà tôi thích..Tôi nhớ đến những ân cần tŕu mến Mẹ tôi hỏi han tôi về việc học của tôi trong tuần vừa qua. Những lời khuyên bảo vàng ngọc của một người Mẹ, của một nhà mô phạm tận tuỵ với nghề, tôi vẫn c̣n nhớ măi đến hôm nay. Mẹ tôi dù thương tôi, không muốn rời xa tôi nhưng Người cố nén t́nh thương, gửi tôi vào học nội trú v́ Bà biết rơ những ích lợi của trường nội trú dành cho học sinh v́ Người cũng đă từng là học sinh nội trú trường "Đầm" tức là trường Đồng Khánh thời Pháp thuộc. Gia đ́nh tôi là một gia đ́nh trung lưu, Bố Mẹ tôi chỉ là những tiểu công chức, thế mà hai ông bà đă cần kiệm dành dụm tiền bạc để cho tôi học nội trú ở một trường tư thục nổi tiếng của các linh mục gịng Tên, học phí thật cao so với đồng lương cố định của Bố Mẹ tôi.Thực ra tôi theo học chương tŕnh Pháp là do ư kiến của Bố tôi v́ Người đă từng là giáo sư trường tư thục Pháp có tên là Saint Pierre nên ông ham chuộng văn hoá và văn chương Pháp. Mẹ tôi vốn người b́nh dị và phục tùng Bố tôi một cách tuyệt đối nên bà đă đồng ư cho tôi theo học chương tŕnh Pháp mặc dù Bà thương tôi, e ngại tôi phải vất vả học hành khi phải chuyển đổi đột ngột từ lớp Nhất sau khi thi đỗ cấp bằng Tiểu học sang lớp Sixieme của chương tŕnh Pháp. Sau này khi tôi phải chọn lựa ngành chuyên môn ở bậc đại học Mẹ tôi đă khuyên tôi nên chọn nghành Sư Phạm để tránh khỏi phải học nhiều, vất vả, v́ chỉ cần học 3 năm thay v́ phải học 7 năm Y khoa hay 5 năm Dược khoa và Nha khoa. Mẹ tôi lư luận rằng thời gian học ngắn, ra trường hành nghề th́ nhàn hạ lại có được 3 tháng nghỉ hè trong lúc học y khoa dài năm tháng, ra trường th́ phải thường xuyên chung đụng với bệnh hoạn, chết chóc, những đau thương tử biệt, phân ly và làm ra tiền nhưng không có được tḥi giờ nghỉ ngơi dành riêng cho ḿnh để hưởng thụ v́ phải thường xuyên trau dồi kiến thức y khoa để theo kịp đà tiến hoá của khoa học. Tóm lại, học y khoa chỉ có vợ con là sung sướng c̣n bản thân ḿnh th́ cực nhọc suốt đời. Mẹ tôi v́ thương con nên bà chỉ nghĩ đến những tiện ích cho con mà quên rằng y khoa là một nghề cứu nhân độ thế. Ôi t́nh Mẹ thật bao la! Bố tôi th́ chỉ muốn tôi trở thành kỹ sư v́ ông biết tôi có khả năng về toán học nhưng ông quên mất rằng tôi rất dốt môn kỹ nghệ hoạ. Tôi vẽ bản đồ Việt Nam h́nh cong như chữ S mà trông giống củ khoai sùng th́ làm thế nào thi đỗ vào ngành kỹ sư được. Giờ Địa lư ở tiểu học Mẹ tôi phải vẽ bản đồ Việt Nam cho tôi. Cho đến tận bây giờ, mua một cái bàn hay cái ghế, về nhà, xem h́nh vẽ và lời chỉ dẫn tôi cũng loay hoay măi mà không lắp ráp thành công th́ thật là vô phương trở thành kỹ sư. Thế mà Bố tôi giận tôi mấy tháng liền v́ tôi thi rớt kỳ thi tuyển sinh viên ban kỹ sư công chánh v́ môn thi kỹ nghệ hoạ tôi nạp giấy trắng.


Trở lại với thời kỳ tôi ở nội trú trường trung học: Chúa nhật, lúc chiều về, Mẹ tôi lại đưa tôi trở về trường mặc dù tôi có thể tự đi một ḿnh v́ Mẹ tôi muốn kéo dài thời gian ở bên cạnh tôi, Người muốn đi bộ với tôi cho tôi vui trên đoạn đường khá dài từ trong nội thành của Huế qua mải đến bên kia cầu Trường Tiền xuyên qua khu phố Tây với những biệt thự sang trọng của Pháp kiều. Thỉnh thoảng Mẹ tôi cho tôi vào "kéo ghế", tức là ăn ở nhà hàng, tại tiệm ḿ Khê Kư nổi tiếng của Huế đô. Hai Mẹ con ś sụp ăn những tô "cao lầu" ngon lành mà sau này lúc vào Sai G̣n học đại học tôi nghe người dân Nam gọi là hoành thánh ḿ chứ dân Huế chúng tôi thời bấy giờ chỉ gọi là "cao lầu" hay cao lầu ḿ. Hương vị ngon ngọt đậm đà của món ăn này theo tôi măi trong kư ức và tôi hầu như không bao giờ t́m thấy lại tại bất cứ nơi đâu v́ hoàn cảnh khác xa với những lúc cùng Mẹ tôi kéo ghế thuở thanh xuân. Mẹ tôi đưa tôi vào trường, rồi bà một ḿnh cuốc bộ trở về nhà trên đoạn đường dài v́ Mẹ tôi tính cần kiệm không muốn phí tiền đi xe xích lô. Hơn nữa Mẹ tôi vốn là một thể tháo gia đă từng là cầu thủ của đội bóng chuyền trường nữ trung học Đồng Khánh nên đi bộ Bà xem như là một cơ hội để tầp thể dục, chơi thể thao. Tôi chia tay từ giă Mẹ tôi tại cổng trường và lủi thủi vào lớp học. Tôi nhớ Mẹ tôi một hôm đă trách tôi là lúc chia tay, tôi không bao giờ nh́n lại Mẹ tôi lúc Bà cất bước trở về nhà. Bà là một con người nhiều t́nh cảm nên bà không chấp nhận sư "vô t́nh" của đứa con cưng. Tôi đă phải trần t́nh, thanh minh thanh nga là Mẹ không biết chứ con thương Mẹ vô cùng, những lúc con rời tay Mẹ vào trường bao giờ con cũng nước mắt lưng tṛng, con không muốn nh́n lại Mẹ v́ con sợ nước mắt sẽ vỡ oà thương nhớ. Mẹ tôi đă cảm động không cầm được nước mắt v́ đă trách oan thằng con ngoan, hiếu đễ. Một nét t́nh cảm nữa của Mẹ tôi mà sau này tôi vẫn thường nhắc nhủ các con tôi : Mẹ tôi muốn rằng bất cứ lúc nào ăn một món ǵ cũng phải mời Mẹ tôi dù rằng món ăn đó Mẹ tôi không thích hay món ăn đó Mẹ tôi dành riêng cho tôi. Cử chỉ mời ăn đó, theo Mẹ tôi không mang ư nghĩa khách sáo mà biểu tỏ một t́nh thương mến dành cho Mẹ, luôn luôn nghĩ đến Mẹ.


Kỷ niệm hai mẹ con chiều cuối tuần nắm tay nhau đi trên con đường trở về trường, sau này tôi đă ghi lại bằng một bài thơ theo Đường luật gửi về cho Bố Mẹ tôi xem và được Mẹ tôi gửi thư khen khiến tôi sung sướng vô ngần đă mang đến cho Mẹ tôi một niềm vui, hồi tưởng những ngày xanh.

Cuối tuần theo Mẹ trở về trường
Lác đác hoàng hôn lợp nẻo đường
Con phố thênh thang chiều nhạt nắng
Hàng cây lặng lẽ bóng tà dương
Ngần ngừ, tay vẫy gieo niềm nhớ
Lưu luyến, chân đưa thoáng nỗi buồn
Thui thủi một ḿnh vào lớp học
Mẹ về ngơ vắng ngập trời thương

 

Tưởng đâu Mẹ tôi đă sớm ĺa cơi thế sau lúc trối trăn với tôi, thời gian bà mắc chứng bệnh mất ngủ. Nhưng Trời Phật đă thương anh em chúng tôi nên Mẹ tôi đă sống đến 82 tuổi mới vĩnh viễn ra đi. Số là dạo đó, nhân một phúc duyên đưa đẩy, Mẹ tôi đă gặp được một nữ danh y vốn là con của một bậc ngự y triều nhà Nguyễn. Cô (Thời đó nữ danh y c̣n trẻ nên dân chúng trong vùng thường gọi bằng Cô) đă bắt mạch cho Mẹ tôi và bảo là Người v́ "tâm thận bất giao" nên sinh ra chứng mất ngủ và chỉ sau một thời gian ngắn chữa trị, Mẹ tôi đă b́nh phục hoàn toàn trong niềm vui bao la của gia đ́nh chúng tôi. Cô thầy thuốc tài hoa này đă truyền y bát cho một ông con trai, giáo viên tiểu học tại thành phố Nha Trang. Lúc bấy giờ tôi c̣n nhỏ nên không nghĩ đến chuyện phải ghi nhớ tên họ và địa chỉ của ông này pḥng khi cần đến kiến thức y học của ông ta và nếu có dịp th́ biểu tỏ ḷng biết ơn của tôi đến mẫu thân của ông ta. Tôi chỉ nhớ nhà của nữ danh y ở trong vùng núi Ngự B́nh, một nơi im vắng, tĩnh mịch y hệt như nơi cư trú của các dị nhân trong các truyện kiếm hiệp tôi say mê suốt cuộc đời cho măi đến tận bây giờ vẫn c̣n mê. Muôn vàn cảm ơn Nữ danh y! Tôi vẫn nhớ tên của Người và vóc dáng của Người thon nhỏ, dịu hiền, nói năng thật khoan thai, từ tốn đúng phong cách của một bậc từ mẫu. V́ bận rộn sinh kế, tôi đă không có dịp về ghé thăm ân nhân của gia đ́nh tôi, dù vẫn ghi ḷng tạc dạ cái ơn trời biển này.


Viết về MẸ, biết bao nhiêu người đă viết, biết bao giấy mực đă dùng để ghi lại công ơn của Mẹ, làm sao mô tả được trọn vẹn t́nh mẫu tử bao la như trời biển. Nhân ngày của MẸ con xin dâng lên Mẹ một bài thơ nói lên nỗi ḷng con thương nhớ Mẹ, bài thơ viết theo thể thơ Đường để cho ư thơ thêm trang trọng:



THƯƠNG NHỚ MẸ HIỀN



Nhớ Mẹ, con côi nhớ lạ thường
Con buồn khóc Mẹ ngập trời thương
Mẹ đi hạ úa tàn hoa rụng
Mẹ vắng thu sầu rủ lá buông
Mẹ dạo non Tiên chốn vĩnh hằng
Mẹ nương cơi Phật cảnh vô cương
Mẹ hiền di ảnh con hằng ngắm
Tưởng Mẹ hiện về vượt đại dương.

 

Hoàng Đức

 

nhận từ: thienductu63@gmail.com